Το «φαινόμενο» Κασσελάκη ήδη έχει προσελκύσει μεγάλο δημοσιογραφικό και επιστημονικό σχολιασμό. Για το κατά πόσον είναι αποτέλεσμα της μεταπολιτικής, του καλού πολιτικού μάρκετινγκ ή της επιδέξιας χρήσης των νέων μέσων επικοινωνίας (βλ. ΤikΤok) έχει χυθεί ήδη αρκετό «μελάνι».
Το γεγονός όμως ότι η πολιτική επικοινωνία έχει μπει στον αστερισμό του θεάματος δεν αποτελεί κάτι νέο. Η πολιτική επικοινωνία στην Ελλάδα έχει εκσυγχρονιστεί (εξαμερικανιστεί) εδώ και πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1980 και ύστερα. Αυτό που δημιούργησε μεγάλη εντύπωση στην περίπτωση του Στέφανου Κασσελάκη είναι ότι κατάφερε να καταλάβει μέσα σε μηδενικό πολιτικό χρόνο την ηγεσία ενός κόμματος που επαίρονταν για την απόστασή του απέναντι στην πολιτική του θεάματος. Γνωρίζουμε πολύ καλά όμως ότι ούτε κι αυτό περιγράφει την πραγματικότητα. Εάν δεν είχε προϋπάρξει το απόλυτο επικοινωνιακό φαινόμενο στην εποχή της οικονομικής κρίσης, αυτό του Αλέξη Τσίπρα, δεν θα μπορούσε να υπάρξει σήμερα το φαινόμενο Κασσελάκη στην Αριστερά. Η βασική διαφορά είναι ότι ο Αλέξης Τσίπρας, είτε σε όρους ρητορικούς είτε για λόγους καθαρά βιογραφικούς, κατόρθωνε να διατηρεί την εντύπωση μιας κομματικής ή κινηματικής και όχι μονοδιάστατα επικοινωνιακής υπόστασης.
Εάν δεν είχε προϋπάρξει το απόλυτο επικοινωνιακό φαινόμενο του Αλέξη Τσίπρα, δεν θα μπορούσε να υπάρξει σήμερα το φαινόμενο Κασσελάκη.
Στο τελευταίο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ο Στέφανος Κασσελάκης δεν έκανε καμία προσπάθεια να μειώσει τα βασικά του χαρακτηριστικά, εκείνα ενός μιντιακού αστέρα χωρίς σαφές ιδεολογικό στίγμα. Στον αντίποδα, μάλλον τα υπογράμμισε στον απόλυτο βαθμό, μετατρέποντας τη συνεδριακή διαδικασία σε μια τέλεια παράσταση, με όλα τα χαρακτηριστικά ενός δράματος με αναπάντεχους πρωταγωνιστές, συγκρούσεις και καλό (ή τέλος πάντων όχι μοιραίο) τέλος.
Είχε άλλωστε δεχθεί τα βέλη του πρώην ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ, κι αυτή τη φορά κατέβηκε στην «αρένα» του συνεδρίου ως ανυπεράσπιστος «μονομάχος». Η σκηνοθεσία της εισόδου του στο συνέδριο ήδη έχει –όχι άδικα– παρομοιαστεί με τη σκηνογραφία που βλέπει κανείς σε έναν αγώνα μποξ ή κατς. Η χρήση του ασύρματου μικροφώνου και η ομιλία χωρίς κείμενο αποτέλεσε άλλη μια καινοτομία που έφερνε σε λογική TEDx εισήγησης και όχι πολιτικού λόγου. Βέβαια στην πορεία η συγκεκριμένη επιλογή αξιοποιήθηκε περισσότερο για το ακατάπαυστο περπάτημα πάνω στη σκηνή και τη μετάδοση μιας διαρκούς νευρικότητας και έντασης. Ενταση την οποία με θεατρική «μαεστρία» (χειρονομίες) ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ πολλές φορές προσπάθησε να κοπάσει στο κοινό όταν μιλούσε η προσωρινή, όπως αποδείχθηκε, ανταγωνίστριά του Ολγα Γεροβασίλη.
Η σκηνοθεσία της εισόδου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στο συνέδριο ήδη έχει -όχι άδικα- παρομοιαστεί με τη σκηνογραφία σε έναν αγώνα μποξ ή κατς.
Η πολιτική παράστασή του που επιτελέστηκε στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ είχε ξεχωριστή θεαματικότητα. Ομως είναι πολύ αμφίβολο αν διεύρυνε έστω και ελάχιστα το ακροατήριο του κόμματος και του ηγέτη του έξω από τη συνεδριακή αίθουσα. Σίγουρα έδωσε πολλή τροφή στη διαδικτυακή σάτιρα, σίγουρα προκάλεσε κάποιο ενδιαφέρον, όχι όμως με θετικό πρόσημο. Κανείς δεν έχει καταλάβει ακριβώς εδώ και λίγους μήνες ποιο είναι το ιδεολογικό διακύβευμα στον ΣΥΡΙΖΑ μετά την εκλογή του νέου του προέδρου. Κανείς δεν καταλαβαίνει αν οι συγκρούσεις και ρήξεις αφορούν προσωπικές ή αξιακές διαφορές. Εχουμε δει στο παρελθόν συνεδριακές αντιπαραθέσεις και ζυμώσεις που είχαν σοβαρό πολιτικό υπόβαθρο (π.χ. συνέδριο ΠΑΣΟΚ 1996). Αν εξαιρέσει κανείς την πρώτη ξεκάθαρη εσωκομματική ήττα τού μέχρι πρότινος άθικτου εσωκομματικά ηγέτη Αλέξη Τσίπρα (αφού η προτροπή του για νέες εκλογές αποφεύχθηκε με κωμικοτραγικό τρόπο), το συνέδριο αυτό δεν σηματοδότησε καμία ιδεολογική ή οργανωτική τομή με το πρόσφατο παρελθόν.
Επιβεβαίωσε βέβαια ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει ένα κόμμα one man show, αλλά αυτό ελάχιστα πρέπει να βοήθησε την πολύ αρνητική αίσθηση που καταγράφει σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Η επικοινωνία στην πολιτική παράγει νόημα και γεγονότα όταν έρχεται να διαμεσολαβήσει θέσεις, αποφάσεις και δράσεις που φέρουν μια συμβολική αξία είτε για έναν πολιτικό φορέα είτε για το ευρύτερο περιβάλλον του. Η εικόνα, όσο ωραία, θεαματική ή περίτεχνη και αν είναι, δεν παράγει από μόνη της πολιτική. Παράγει είτε αυτοαναφορικούς ναρκισσισμούς είτε απλώς ψευτογεγονότα με σύντομη ημερομηνία λήξης και μεγάλο κίνδυνο γελοιοποίησης, ειδικά στην εποχή που όλα τα είδωλα απομυθοποιούνται με την ταχύτητα του φωτός.
*Ο κ. Βασίλης Βαμβακάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ ΑΠΘ.
