«Ο καθένας προάγεται στο επίπεδο της ακαταλληλότητάς του», έγραψε ο Καναδός εκπαιδευτικός και δεινός μελετητής των ιεραρχιών Λόρενς Πίτερ και από τότε η παραπάνω «φράση-καταπέλτης» καθιερώθηκε ως «αρχή του Πίτερ». Η αρχή του Πίτερ εξαπολύεται χαιρέκακα σαν πάρθιο βέλος κατά ανθρώπων όπως ο Νίκος Ανδρουλάκης, που μετά την «προαγωγή» τους στο ανώτατο αξίωμα της ιεραρχίας στο πεδίο δράσης τους παύουν να εντυπωσιάζουν με τις μαγικές τους ικανότητες. Ο Ανδρουλάκης δεν έχει ακόμη καταφέρει να αναστήσει τον Λάζαρο-ΠΑΣΟΚ και δεν έχει μετατρέψει το γλυφό ύδωρ της Χαριλάου Τρικούπη σε οίνο βαρύ για να μεθύσουν τον Ηλιο, όπως απαιτεί o αλησμόνητος θούριος της Μεταπολίτευσης.
Μήπως όμως όσοι παρασύρονται σε αυτές τις χαιρέκακες σκέψεις υποτιμούν τον Κρητικό πολιτικό; Αλλωστε, όπως υπενθυμίζουν ορισμένοι ορκισμένοι φίλοι του, τα πολυσυζητημένα λουτρά αίματος στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν προκύψει έπειτα από συγκρούσεις της κυβέρνησης με τον Ανδρουλάκη. Οι υποκλοπές και το παγιδευμένο τηλέφωνο του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ και η άρπα κόλλα με τις συνομιλίες των τραγικών προσώπων του ΟΣΕ, που πρόσφατα (ξανα)βγήκαν στη φόρα, είναι δύο υποθέσεις που προκάλεσαν ξαφνικό «αέρα ανανέωσης» στην αιωνίως στριμωγμένη από πάθη και φιλοδοξίες έπαυλη της εξουσίας.
Το ζύγι των γκάλοπ
Πολλοί λησμόνησαν τις περυσινές εθνικές εκλογές, όταν το ΠΑΣΟΚ υπερέβη τους χρησμούς των δημοσκοπήσεων. Οι μαστοράντζες της στατιστικής «μετρούσαν» το κομματικό μπόι στο 8% αλλά στην κάλπη του Ιουνίου το εφτάψυχο κόμμα σκαρφάλωσε κοντά στο 12%. Ας θυμίσουμε και τις δημοτικές εκλογές, όπου ο πράσινος Ηλιος αποσταθεροποίησε την πρωτεύουσα και παράλληλα τσουρούφλισε διάφορα κυβερνητικά υποσυστήματα πανελλαδικά (βάλτε μέσα και τη Θεσσαλονίκη). Ηταν όλα αυτά τυχαία; Ολα οφείλονταν σε καραμπόλες και σε άλλων στελεχών διπλοπενιές; Ή μήπως αυτός ο αψύς και μικροκαμωμένος «βοσκός» έχει έστω μια στάλα από το ένστικτο του βιβλικού Δαβίδ; Με άλλα λόγια, ο Μητσοτάκης και ο Κασσελάκης μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι ή καλύτερα να πάρουν τα μέτρα τους;
Το γραφείο του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ στη Βουλή θα το ζήλευε ακόμη και ο πρωθυπουργός, που έχει δύο γκράντε γραφεία, ένα στο Μαξίμου και ένα στο ισόγειο της Βουλής, ισόγεια και ανήλιαγα. Αντιθέτως, ο Ανδρουλάκης, αν θέλει, μπορεί να αγναντεύει μέχρι το Φάληρο ή το Αιγάλεω από το ηλιόλουστο παραθύρι του «κοινοβουλευτικού ρετιρέ», ψηλά πάνω από την πλατεία Συντάγματος στη νότια γωνία του κτιρίου του Κοινοβουλίου. Η ξύλινη επένδυση στους τοίχους (έως τα δύο μέτρα) προσφέρει στους προεδρικούς συνομιλητές μια κάποια αίσθηση προστασίας από ωτακουστές. Ο αδιάκριτος επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει τη συνωμοτική επικοινωνία (που συχνά γίνεται μόνο με τα μάτια) του προέδρου με τον νεαρό βουλευτή και εξ απορρήτων συνεργάτη του, τον καθηγητή Παναγιώτη Δουδωνή, θιασώτη της σκληρής γραμμής σε Βουλή και κανάλια.
Δικαίωση σε χρόνο προεκλογικό
Οι συζητήσεις δίνουν και παίρνουν για το ευρωψηφοδέλτιο. Οι εκπλήξεις δεν έχουν ακόμη εξαντληθεί, αλλά οι επισκέπτες δεσμεύονται με όρκους σιωπής. Ας πούμε απλώς ότι δεν είναι μόνο ο Θοδωρής Ζαγοράκης που μπορεί να κάνει τη ζημιά, αλλά και δυο-τρεις ακόμη φίρμες (με μεγάλες προίκες ψήφων) που ετοιμάζονται να υποστηρίξουν το ευρωπαϊκό –και καταπράσινο– όραμα του ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν τους υποψιάζεται σχεδόν κανείς. Ο αρχηγός κάτι ψιθυρίζει στο τηλέφωνο, αλλά μασάει επίτηδες τα λόγια του για λόγους ασφαλείας. Είναι κατανοητό ότι σε αυτό το γραφείο η εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των τηλεπικοινωνιών δεν είναι απεριόριστη.
Την Παρασκευή, το ΣτΕ δικαίωσε τον Ανδρουλάκη στην προσφυγή του κατά της απόφασης της ΑΔΑΕ ότι δεν μπορούσε να τον ενημερώσει για την παρακολούθησή του. Κρίθηκε αντισυνταγματικό το άρθρο 87 του νόμου 4790. Βέβαια, από τότε ο νόμος έχει αλλάξει και η ενημέρωση επιτρέπεται έπειτα από παρέλευση τριών ετών. Ο Ανδρουλάκης θα σπεύσει στην ΑΔΑΕ και θα απαιτήσει ενημέρωση. Η ΑΔΑΕ (με επικεφαλής τον Χρήστο Ράμμο αλλά με νέα σύνθεση Δ.Σ.) θα τον ενημερώσει ή θα του ζητήσει να επιστρέψει σε δυο χρόνια; Αν γίνει το πρώτο θα είναι ένα δώρο για τις ευρωεκλογές. Αν γίνει το δεύτερο, πάλι δώρο θα είναι. O πρόεδρος θα καταφέρει σε κάθε περίπτωση να κρατήσει προεκλογικώς το θέμα ζωντανό, θυμίζοντας, όπως έκανε προχθές στη Βουλή, ότι η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών του συνέπεσε με τη διεκδίκηση εκ μέρους του της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ.
Καλά όλα αυτά, αλλά ο Ανδρουλάκης δεν έχει λύσει ακόμη το πρόβλημα που απέκτησε το ΠΑΣΟΚ ήδη από τις αποφράδες ημέρες των εκλογών του 2012, όταν λόγω της κρίσης γιγαντώθηκε δίπλα του μια Αριστερά που έφτασε να κυβερνήσει τη χώρα και σήμερα παραμένει αξιωματική αντιπολίτευση. Από τότε το δίλημμα που τρώει τα σωθικά του Κινήματος είναι ότι αν στραφεί λίγο δεξιά για να πετύχει επαναπατρισμό κεντρώων από τη Ν.Δ. θα ρίξει νερό στον μύλο του ΣΥΡΙΖΑ και, επιπλέον, θα κατηγορηθεί ότι «χάνει την ψυχή του». Αλλά, εάν αρχίσει να χτυπάει τα αριστερά ταμπούρλα, όχι μόνο δεν θα πείσει οποιονδήποτε ότι ξαναβρήκε την ψυχή του, αλλά θα κινδυνεύσει να στείλει ακόμη περισσότερους εκσυγχρονιστές στην αγκαλιά του Μητσοτάκη. Ο Ανδρουλάκης μοιάζει σχεδόν καταδικασμένος να διατηρεί μια ευαίσθητη ισορροπία. Πρέπει να κρατήσει όπως όπως την υφιστάμενη πελατεία του κόμματος και την ίδια ώρα να υπομένει κατηγορίες κεντρώων ότι ασκεί «θυμωμένη αντιπολίτευση», που καταδικάζει το ΠΑΣΟΚ στην καχεξία ενός «ΣΥΡΙΖΑ-light» (πρόκειται για την ίδια μομφή που αντιμετώπισε και η Φώφη Γεννηματά). Η τριγωνοποίηση στην πολιτική (το δόγμα «και Νουνού και light») ενώ πιάνει πολύ καλά στη Νέα Δημοκρατία, κατά έναν περίεργο τρόπο δεν δουλεύει στο ΠΑΣΟΚ.
«Γιατί λέτε ότι κάνω θυμωμένη αντιπολίτευση; Η κριτική μας είναι πάντοτε θεσμική, χωρίς να έχει καθόλου την τοξικότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Το ΠΑΣΟΚ κινείται στο προσκήνιο».
Θυμός ή θεσμός
Στον Κρητικό πολιτικό δεν πολυαρέσει η κουβέντα για την τριγωνομετρία και απορρίπτει πλήρως τη μομφή περί «αντιπολιτευτικού θυμού» (ευτυχώς χωρίς να θυμώσει). «Γιατί λέτε ότι κάνω θυμωμένη αντιπολίτευση; Η κριτική μας είναι πάντοτε θεσμική, χωρίς να έχει καθόλου την τοξικότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Το ΠΑΣΟΚ κινείται στο προσκήνιο. Για παράδειγμα, πρώτα καταθέσαμε πρόταση μομφής και στη συνέχεια πήγαμε στον Αρειο Πάγο, όπου θέσαμε το ερώτημα για το ποιος χάλκευσε τις συνομιλίες στον ΟΣΕ».
Παρ’ όλα αυτά, ο Μητσοτάκης αντέχει. Ενας κυνικός θα μπορούσε να ξεστομίσει ότι το κράτος δικαίου δεν τρώγεται. Παρά την ακρίβεια, η οικονομία πάει πρίμα. Ο Ανδρουλάκης που έκανε καμιά 20αριά ταξίδια στη Λατινική Αμερική ως ευρωβουλευτής κουνάει το κεφάλι και θυμάται τη Νικαράγουα όπου κατέρρευσε το κράτος δικαίου. «Οταν εμφανίστηκαν όλα αυτά τα προβλήματα στη Νικαράγουα συνάντησα κάποιους και τους ρώτησα: “Μα δεν βλέπατε πού πάει το πράγμα;”. Και μου απάντησαν: “Οχι, γιατί περνούσαμε καλά”». Δεν ισχυρίζεται, βέβαια, ότι το ελληνικό κράτος δικαίου έχει κατακτήσει τόσο γρήγορα την… τελειότητα μιας Νικαράγουας. Το αντίθετο. Προχθές, χαιρέτισε από το βήμα της Βουλής τη δικαίωσή του από το ΣτΕ ως «νίκη του κράτους δικαίου επί του παρακράτους». Θεσμικώς ευαίσθητοι συνομιλητές του επισήμαναν την αντίφαση: «Τελικώς, έχουμε ή δεν έχουμε κράτος δικαίου;» ρωτούσαν ρητορικά, υπαινισσόμενοι ότι ο Ανδρουλάκης δεν έχει κατασταλάξει αν πολιτεύεται στην Ευρώπη ή στη Νικαράγουα.
Η εμπιστοσύνη του Ανδρουλάκη προς τον Μητσοτάκη και την κυβέρνηση όχι μόνο δεν περισσεύει, αλλά είναι μάλλον ανύπαρκτη. Βέβαια, αυτή η τακτική διευκόλυνε πέρυσι τον πρωθυπουργό να θέσει το δίλημμα: «Ν.Δ. ή ακυβερνησία». Αν το ΠΑΣΟΚ δήλωνε ευθέως ότι θα συμμετείχε σε συγκυβέρνηση με τη Ν.Δ. για να αποτραπεί η ακυβερνησία μπορεί να έκλεβε 3-4 μονάδες από τη Ν.Δ. και τελικά να στρίμωχνε τον Μητσοτάκη σε συγκυβέρνηση. Γιατί δεν το τόλμησε; Μήπως η νέα γενιά του ΠΑΣΟΚ είναι σεμνότυφη; Μήπως έχει ατονήσει η δίψα για εξουσία, μήπως δηλαδή έχει χαθεί το πιο ισχυρό γνώρισμα εκείνων που πρωταγωνιστούν στην πολιτική ζωή; Ο Ανδρουλάκης δεν παρασύρεται από ερωτήματα που καμουφλάρουν πειρασμούς. «Αν συμφωνούσα να συγκυβερνήσω θα χάναμε την αξιοπιστία μας». Μπορεί, επίσης, να έδινε το φιλί της ζωής στον ΣΥΡΙΖΑ αφού η Αριστερά θα γινόταν ξανά η μοναδική αντιπολίτευση.
Συναίνεση; Μπα…
Και η συναίνεση; Επειτα από 45 χρόνια σε μια Ευρώπη όπου κυριαρχεί παντού η κουλτούρα των κυβερνήσεων συνεργασίας, εμείς πότε θα μάθουμε επιτέλους την αξία της συναίνεσης; «Εχουμε διάθεση συναίνεσης αλλά δεν εκλιπαρούμε για τη συναίνεση». Πρόκειται για κλασική απάντηση όσων δεν πολυγουστάρουν τις συναινέσεις. Αλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι ο Ανδρουλάκης έκανε ό,τι μπορούσε για να αποφύγει τη συναίνεση με τη Ν.Δ. για τα παραρτήματα ξένων ΑΕΙ, ενώ αρχικά είχε δηλώσει ότι δεν θα εμποδίσει τη θεσμοθέτησή τους. «Ισως θα έπρεπε να τονίσω από την αρχή ότι θέλουμε τα μη κρατικά μόνο μετά την αναθεώρηση του άρθρου 16. Δυστυχώς, η κυβέρνηση βιάστηκε και προχώρησε χωρίς να ξεκινήσει κανένα διάλογο για το σχέδιό της για την παιδεία συνολικά».
Το σχέδιο Ανδρουλάκη για το ΠΑΣΟΚ συνολικά δεν είναι μυστικό. «Θέλω να φτιάξω ένα νέο και αυτόνομο ΠΑΣΟΚ και όχι ένα κόμμα με στελέχη που να έχουν προτεραιότητα τη γέφυρα με τη Ν.Δ. ή με τον ΣΥΡΙΖΑ». Είναι προφανές ότι θέλει να πετύχει την επαναφορά του ΠΑΣΟΚ στην προ 2012 εποχή. Θεωρεί ότι η πλήρης πολιτική κανονικότητα είναι η αποκατάσταση του διπόλου Κεντροαριστερά – Κεντροδεξιά. Αλλά από την άλλη πλευρά μάλλον υποψιάζεται ότι η στρατηγική (ή η ευχή) της κυβέρνησης είναι να μην ορθοποδήσει ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό ακριβώς θέλει να σπάσει στις ευρωεκλογές. Θέτει ευθέως τον στόχο του ΠΑΣΟΚ ως δεύτερου κόμματος, διότι πιστεύει πως αυτό μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για ένα ΠΑΣΟΚ πρώτο κόμμα στο κοντινό μέλλον. Φιλόδοξος στόχος ή όνειρο θερινής νυκτός; Κάποιοι προσπαθούν να τον θυμώσουν λέγοντας ότι μόνον ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας μπορεί να ενώσει την Κεντροαριστερά και να νικήσει τον Μητσοτάκη. «Ο Χάρης είναι φίλος μου και όσοι τα λένε αυτά φοβούνται και εμένα και τον Χάρη».
Νηστεία και κοντός ψαλμός
Ο Ανδρουλάκης μιλάει με την ίδια ευκολία για τον Νίκο Καζαντζάκη, για τη γενοκτονία της Ρουάντα και για τον Ντελακρουά. Εχει αδυναμία στον γιο του, Μαρίνο. Μετά το σχολείο τον έχει συχνά μαζί του τα απογεύματα για φαγητό. Λίγοι γνωρίζουν ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ήταν παπαδάκι μικρός, εξαιτίας της επιρροής της γιαγιάς του, που ωστόσο δεν ήταν θρησκόληπτη και υποστήριξε τον Σημίτη το 2000 για τις ταυτότητες. Η προεδρική πίστη εκφράζεται και με νηστεία. Φέτος, μάλιστα, νηστεύει ολόκληρη τη Σαρακοστή. Παρ’ όλα αυτά, τον γάμο ομοφύλων τον ψήφισε χωρίς δεύτερη σκέψη, όπως διαβεβαιώνει. Τελικά, θα διαψεύσει όσους λένε ότι δεν μπορεί να μεταφέρει σε επίπεδο κοινωνίας την ικανότητά του να συσπειρώνει το ΠΑΣΟΚ; Πώς γίνεται ένας άνθρωπος βαρύς και αγέλαστος να έχει τέτοιο γκελ μέσα στο κόμμα του; Οι φίλοι του εξηγούν ότι ο Ανδρουλάκης είναι βαρύς στην τηλεόραση, αλλά στο τετ α τετ δεν του λείπει η ενσυναίσθηση. Οι νεολαίοι που τον έκαναν αρχηγό προφανώς τον γνώριζαν προσωπικά μέσα στα χρόνια που ταξίδευε για να στήσει τον πανελλαδικό μηχανισμό του. Σήμερα ίσως να πήγαινε λίγο καλύτερα το ΠΑΣΟΚ αν ίσχυε το αντίστροφο, αν ήταν δηλαδή ψυχρός από κοντά και φιλικός στο γυαλί. Ο πρωθυπουργός μιλώντας στη Βουλή τον «καταράστηκε» να βγει τρίτος μετά τον Κασσελάκη. Η «μητσοτακική κατάρα» έπιασε αμέσως – αν κρίνουμε από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Αλλά στο ΠΑΣΟΚ γελούν. «Μας τιμωρεί ο κόσμος επειδή στριμώξαμε την κυβέρνηση;» ρωτούν ειρωνικά. Και επιμένουν ότι ο αρχηγός τους θα διαψεύσει και αυτές τις προβλέψεις. Κοντός ψαλμός…