Το κυριότερο πρόβλημα του πολέμου στη Συρία για πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι οι πρόσφυγες αλλά οι υπήκοοί τους που πολεμούν στο πλευρό ακραίων ισλαμικών οργανώσεων. Εκτιμάται ότι από το 2011 μέχρι σήμερα μετέβησαν στη Συρία περίπου 12.000 ξένοι μαχητές που προέρχονταν από 80 χώρες. Αν και η μεγάλη τους πλειονότητα είναι από αραβικές χώρες (μόνον από τη Σαουδική Αραβία υπολογίζεται ότι μετέβησαν στη χώρα 2.500 άτομα), μεταξύ των μαχητών βρίσκονται και πολλοί δυτικοί. Οι υπήκοοι ή οι μόνιμοι κάτοικοι χωρών της Ε.Ε. που πέρασαν μετά το 2011 από τη Συρία ως μαχητές υπολογίζονται σε 3.000.
Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια τέτοιου είδους ανησυχιών ως προς τη συριακή κρίση. Σύμφωνα με τις ενδείξεις, δεν φαίνεται να υπάρχουν Ελληνες από τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης στη Συρία. Το μεγαλύτερο σχετικό πρόβλημα της χώρας είναι ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός Σύρων που εισέρχονται στη χώρα. Μέσα στο α΄ εξάμηνο του 2014 εισήλθαν στην Ελλάδα περίπου 7.000 Σύροι. Την ίδια περίοδο πέρυσι είχαν εισέλθει στη χώρα 2.000 Σύροι. Η αύξηση είναι της τάξεως του 350%. Συνολικά από το 2011 μέχρι σήμερα έχουν εισέλθει στη χώρα 24.000 Σύροι. Αν και κάποιοι έχουν φύγει για άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου έχουν συγγενείς, η πλειονότητά τους εκτιμάται ότι παραμένει ακόμη στην Ελλάδα.
Οι ελληνικές ανησυχίες εντείνονται από το γεγονός ότι η κρίση στη Συρία δεν δείχνει σημάδια κάμψεως. Ο έλεγχος σημαντικών πόλεως της Συρίας και του Ιράκ από το ισλαμικό χαλιφάτο τρέπει χριστιανούς και σιίτες σε φυγή. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, περίπου 3.000.000 Σύροι είναι αυτήν τη στιγμή πρόσφυγες σε γειτονικές χώρες. Ο μεγαλύτερος όγκος βρίσκεται στον Λίβανο, όπου αντιπροσωπεύουν περίπου το 25% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Ο Λίβανος εξελίσσεται σε ωρολογιακή βόμβα για την περιοχή. Εάν καταρρεύσει, τότε τα κύματα προσφύγων στην ανατολική Μεσόγειο θα είναι ανεξέλεγκτα. Λόγω της εγγύτητας της Κύπρου, είναι προφανής ο κίνδυνος.
Η δεύτερη σε αριθμό χώρα που φιλοξενεί Σύρους είναι η Τουρκία. Περίπου 800.000 Σύροι βρίσκονται στο έδαφός της (αν και ο τουρκικός Τύπος αναφέρει 1.200.000). Αρκετοί από αυτούς χάνουν τις ελπίδες τους ότι θα επιστρέψουν στα σπίτια τους και σκέφτονται την Ευρώπη. Η κύρια οδός περνά από την Ελλάδα. Λόγω των μέτρων που έχουν ληφθεί στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα, πολλοί επιλέγουν τη θαλάσσια οδό. Τις βραδιές που η θάλασσα είναι ήρεμη, το Λιμενικό συλλαμβάνει δεκάδες παράνομους μετανάστες. Περισσότεροι από τους μισούς είναι Σύροι.
Η μη ύπαρξη Ελλήνων μεταξύ των ισλαμιστών μαχητών στη Συρία δεν σημαίνει ότι το θέμα της διεθνούς τρομοκρατίας μάς είναι αδιάφορο. Οι ευρωπαϊκές χώρες αναμένουν ότι οι ισλαμιστές μαχητές θα γυρίσουν στα σπίτια τους. Οσοι επιστρέψουν αφενός θα είναι εκπαιδευμένοι (και εθισμένοι στις αγριότητες) και αφετέρου θα επιχειρήσουν να στρατολογήσουν και άλλους.
Σε αυτό το σημείο εμπλέκεται και η χώρα μας. Μαζί με τους πρόσφυγες και τους παράνομους μετανάστες εκτιμάται ότι υπάρχουν και πολλοί δυτικοί μαχητές που θα επιλέξουν την Ελλάδα για να γυρίσουν στις χώρες τους. Ηδη υπήρξαν κάποιες περιπτώσεις που εντοπίστηκαν τέτοια άτομα όταν περνούσαν τα σύνορα. Η νόμιμη είσοδος στις συνοριακές διαβάσεις παρακολουθείται προσεκτικά, ενώ γίνεται έλεγχος και μεταξύ των παρανόμων μεταναστών που συλλαμβάνονται από το λιμενικό σώμα. Το πρόβλημα εντείνεται από το γεγονός ότι πέραν των Ευρωπαίων που είναι καταγεγραμμένοι από τις αρχές των χωρών τους, υπάρχουν και αρκετοί Βαλκάνιοι (Κοσσυφοπέδιο, Αλβανία, Βοσνία) που επίσης πολεμούν στη Συρία αλλά είναι άγνωστοι στις αρχές των χωρών τους. Οι επόμενοι μήνες, μέχρι να ξαναμπεί ο χειμώνας και να μειωθεί λόγω καιρού ο αριθμός των παρανόμων μεταναστών διά θαλάσσης, θα είναι δύσκολοι και για τη λαθρομετανάστευση αλλά και για τον έλεγχο της διεθνούς τρομοκρατίας.
* Επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο, γ.γ. Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής στο ΥΠΕΣ.