Μέσα σε ένα κλίμα αυξανόμενης έντασης στην πορεία προς τις εκλογές, οι μετακινήσεις των ψηφοφόρων που δεν έχουν οριστικοποιήσει ακόμη την επιλογή τους και η στάση των αναποφάσιστων ενδέχεται να αποδειχθούν καθοριστικής σημασίας παράγοντες για το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα.
Εδώ και μερικές εβδομάδες, ουσιαστικά από την περίοδο που ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, η πόλωση αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο πολιτικό σκηνικό και το άθροισμα των δύο πρώτων κομμάτων βαίνει διαρκώς αυξανόμενο. Ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ν.Δ. αθροίζουν στις τελευταίες δημοσκοπήσεις 58%-60%, ανεβάζοντας το ποσοστό τους κατά περίπου 4-5 μονάδες σε σχέση με ένα μήνα νωρίτερα. Οπως προμηνύουν τα περισσότερα ευρήματα, στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, ο δικομματισμός θα κυμανθεί άνω του 60%, πιθανότατα κοντά ή και γύρω στα επίπεδα του 65%.
Ηδη πριν από την έναρξη ή κατά την αρχή της προεκλογικής περιόδου, ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων έχει κατασταλάξει στην επιλογή του και τίποτε δεν τους επηρεάζει προς άλλη κατεύθυνση. Αντιθέτως, κάποιοι άλλοι, αν και δείχνουν να έχουν επιλέξει κομματική προτίμηση, δεν είναι απολύτως βέβαιοι πως θα μείνουν σταθεροί στην επιλογή τους μέχρι το τέλος. Η δεύτερη αυτή κατηγορία ψηφοφόρων δεν είναι πλειοψηφική, αλλά δεν είναι αμελητέα.
Στην τελευταία έρευνα της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (10 – 12/1/2015) για λογαριασμό του ΣΚΑΪ, καταγράφηκε πως σχεδόν έξι στους δέκα ερωτώμενους (56,5%) δηλώνουν σίγουροι για την κομματική τους προτίμηση και εκφράζουν την πεποίθηση πως κανείς παράγοντας δεν θα τους έκανε να αλλάξει στάση. Αντιθέτως, ένας στους τρεις ψηφοφόρους απαντάει πως είναι πιθανό να αλλάξει άποψη είτε λόγω φόβου και υπό την επιρροή διεθνών εξελίξεων (13,5%) είτε επειδή εκτιμά πως η έκβαση της αναμέτρησης μπορεί να τον επηρεάσει στην επιλογή του (16,5%), κάνοντάς τον να συμπεριφερθεί ως «στρατηγικός ψηφοφόρος» που ψηφίζει όχι το κόμμα που νιώθει κοντύτερά του, αλλά το κόμμα που αισθάνεται πως η ψήφος του θα είναι «πιο χρήσιμη».
Παρατηρώντας τους ψηφοφόρους κάθε κόμματος χωριστά βλέπουμε μια σημαντική διαφοροποίηση. Οι ψηφοφόροι της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ, όπως και αυτοί της Χ.Α., του ΚΚΕ αλλά και του ΚΙΔΗΣΟ, έχουν ποσοστά βεβαιότητας άνω του 60% – 65%, με τους πλέον βέβαιους να είναι οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ (80%) και του ΣΥΡΙΖΑ (72%). Στον αντίποδα, οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ, των ΑΝΕΛ και του «Ποταμιού» φαίνεται να αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο στα ερεθίσματα της προεκλογικής καμπάνιας, έχοντας πολύ χαμηλότερα ποσοστά βεβαιότητας, που κινούνται γύρω στο 40%. Ουσιαστικά, οι ψηφοφόροι των τριών τελευταίων κομμάτων δείχνουν δυνητικά περισσότερο ευάλωτοι να επιλέξουν άλλα κόμματα.
Αναλύοντας περαιτέρω το ενδεχόμενο αλλαγής στάσης των ψηφοφόρων των ΠΑΣΟΚ, ΑΝΕΛ και «Ποταμιού» παρατηρούμε πως για το ΠΑΣΟΚ (3 στους 10) και το «Ποτάμι» (2 στους 10) είναι πιθανό να υπάρξει αλλαγή στάσης λόγω της «αίσθησης πως ο χαρακτήρας της αναμέτρησης είναι αμφίρροπος και πως η διαφορά μεταξύ των κομμάτων μειώνεται», ενώ για τους ΑΝΕΛ υπάρχει ενδεχόμενο αλλαγής στάσης (2/10) λόγω μιας νέας εξαγγελίας ή ενός ξαφνικού φόβου.
Οι αναποφάσιστοι αποτελούν περίπου το 10% – 15% του εκλογικού σώματος. Προέρχονται από το σύνολο του πολιτικού φάσματος, αλλά σημαντικό τμήμα τους είτε δεν ψήφισε στις προηγούμενες εκλογές (το 13,5% των αναποφάσιστων) είτε ψήφισε ένα πολύ μικρό κόμμα, που δεν πέτυχε να εισέλθει στο Κοινοβούλιο (10,5% των αναποφάσιστων). Σημαντικό μέρος τους επίσης είναι ψηφοφόροι των κομμάτων της κυβέρνησης του 2012: Ν.Δ. (21,5%), ΠΑΣΟΚ (11,5%), ΔΗΜΑΡ (6%). Αντιθέτως, πολύ μικρό ποσοστό των αναποφάσιστων συνιστούν ψηφοφόροι της Χ.Α. (1,5%) ή του ΚΚΕ (1,5%) του 2012.
* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και ο κ. Γιώργος Σιάκας υπ. διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.