Το αυριανό Eurogroup αναμένεται να είναι ένα από τα κρισιμότερα της τελευταίας πενταετίας. Στο τέλος της συνεδρίασης θα γνωρίζουμε εάν θα έχει επιτευχθεί ή θα είμαστε πολύ κοντά στην αμοιβαία επωφελή λύση που αναζητά η Αθήνα, ή εάν θα έχει επέλθει η ρήξη την οποία δεν έχει αποκλείσει η κυβέρνηση. Η ερώτηση, όμως, που απασχολεί όλους είναι τι θα συμβεί στη δεύτερη περίπτωση; Επί της ουσίας, η Ελλάδα δεν θα βρίσκεται σε κάποιου είδους πρόγραμμα. Και η πρώτη επίπτωση θα είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μειώσει σταδιακά –αν όχι αμέσως– τη στήριξή της στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, που ακούει στο όνομα «έκτακτος μηχανισμός ρευστότητας» ή το γνωστό πλέον ELA. Σε αυτό το ενδεχόμενο, είναι σαφές ότι οι ελληνικές τράπεζες θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα ρευστότητας. Και σε αυτό το σημείο είναι που εισέρχεται στη συζήτηση το «μοντέλο Κύπρου», όπου επιβλήθηκαν μέτρα ελέγχου των κεφαλαίων και «κούρεμα» καταθέσεων. Η Ελλάδα, όμως, έχει μία σημαντική διαφορά σε σχέση με το τι συνέβη στην Κύπρο, η οποία πρέπει να επισημανθεί. Ολοι –συμπεριλαμβανομένης και της ΕΚΤ– αναγνωρίζουν ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν έχει πρόβλημα κεφαλαίων. Κάτι το οποίο αποδείχτηκε και στα πρόσφατα στρες τεστ.
Το πρόβλημα που ενδεχομένως προκύψει, θα είναι πρόβλημα ρευστότητας. Οπότε από τους τρόπους επίλυσης εξαιρείται το μέτρο του «κουρέματος» των καταθέσεων. Και για τη διασφάλιση της ρευστότητας απομένει η χρήση μιας σειράς εργαλείων ελέγχου της κίνησης των κεφαλαίων.
Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι αρμόδιοι παράγοντες εκφράζουν την αισιοδοξία τους πως δεν θα απαιτηθούν τέτοιου είδους μέτρα, καθώς δεν θα προκύψουν προβλήματα ρευστότητας στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν ότι σε περίπτωση ρήξης μεταξύ Αθήνας και Ευρωζώνης, η πρώτη επίπτωση στην καθημερινότητα των πολιτών θα αφορά την επιβολή μέτρων ελέγχου της κίνησης των κεφαλαίων, τόσο στο εσωτερικό όσο και προς το εξωτερικό, όπως και στην Κύπρο το 2013.
Τα μέτρα αυτά –αν τελικώς χρειαστούν– θα τα επεξεργαστεί η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) σε συνεργασία με την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ανάλογα με την κατάσταση του τραπεζικού συστήματος, θα αποφασιστεί και τι μέτρα θα επιβληθούν. Αυτά θα περιληφθούν σε ένα νομοσχέδιο, το οποίο θα προωθήσει η κυβέρνηση στη Βουλή για την έγκρισή του.
Για να γίνει αντιληπτό τι είναι τα μέτρα ελέγχου κίνησης των κεφαλαίων, αξίζει να αναφερθούν τα βασικά μέτρα που είχε υιοθετήσει η Κύπρος για τις πρώτες επτά ημέρες της κρίσης. Μεταξύ των μέτρων που είχαν ληφθεί ήταν:
1. Το μέγιστο ποσό ανάληψης μετρητών ήταν τα 300 ευρώ ημερησίως ανά πρόσωπο σε κάθε τράπεζα ή το ισόποσο σε ξένο συνάλλαγμα.
2. Απαγόρευση εξαργύρωσης επιταγών.
3. Απαγόρευση κάθε χωρίς μετρητά πληρωμής ή και μεταφοράς χρημάτων εκτός της Κύπρου ή προς λογαριασμό που διατηρείται σε άλλη τράπεζα, εκτός από πληρωμή για συναλλαγή που είχε να κάνει με τη συνήθη επαγγελματική δραστηριότητα του πελάτη και με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων ως ακολούθως:
– Πληρωμή μέχρι 5.000 ευρώ ημερησίως ανά λογαριασμό δεν είχε περιορισμούς.
– Πληρωμή από 5.001 ευρώ μέχρι 200.000 ευρώ έπρεπε να λάβει την έγκριση της αρμόδιας επιτροπής.
– Πληρωμή μεγαλύτερη από 200.001 ευρώ, εφόσον είχε εξασφαλιστεί προηγουμένως η έγκριση της επιτροπής για τη συγκεκριμένη πληρωμή, μετά από αίτηση της τράπεζας.
4. Η πληρωμή των μισθών υπαλλήλων γινόταν με την παρουσίαση δικαιολογητικών εγγράφων.
5. Απαγόρευση του τερματισμού των προθεσμιακών καταθέσεων πριν από την καθορισμένη ημερομηνία λήξης τους, εκτός εάν τα κεφάλαια χρησιμοποιούνταν για αποπληρωμή δανείου εντός της ίδιας τράπεζας.
6. Κατά την πρώτη ημερομηνία λήξης της προθεσμιακής κατάθεσης, το ποσό που ξεπερνούσε τα 5.000 ευρώ ή 10% του συνόλου του κεφαλαίου της εν λόγω κατάθεσης, μεταφερόταν –κατά την επιλογή του καταθέτη– σε λογαριασμό όψεως ή τρεχούμενο ή σε νέα κατάθεση προθεσμίας. Το υπόλοιπο ποσό παρέμενε για έναν ακόμη μήνα σε καθεστώς προθεσμιακής κατάθεσης.