Η ρευστότητα ήταν και παραμένει το βασικό πρόβλημα της κυβέρνησης, η οποία, στην προσπάθειά της να βρει χρήματα για τις τρέχουσες ανάγκες, επιστρατεύει κάθε πιθανή πηγή. Χαρακτηριστικό είναι το θρίλερ που εξελίχθηκε την Παρασκευή με τα χρήματα των περιφερειών που προορίζονταν για πληρωμές του ΕΣΠΑ και τα οποία επιχείρησε να ανακαλέσει το υπουργείο Οικονομίας, κίνηση που απετράπη μετά τη συνάντηση που είχε το προεδρείο της Ενωσης Περιφερειών (ΕΝΠΕ) με τον υπουργό Γιώργο Σταθάκη.
Επρόκειτο για χρήματα που έχουν στη διάθεσή τους οι περιφέρειες μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και τα οποία προορίζονταν για να πληρωθούν έργα που έχουν ολοκληρωθεί. Στην επίμαχη επιστολή, το υπουργείο Οικονομίας προειδοποιούσε τις περιφέρειες ότι θα ανακαλέσει τα χρήματα που τους έχουν πιστωθεί εάν μέχρι τις 19 Απριλίου δεν τα διαθέσουν. Εξίσου ανησυχητική είναι η εικόνα που μεταφέρουν φορείς που έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με το Δημόσιο, μεταξύ των οποίων ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών, και παραμένουν απλήρωτοι για έργα που έχουν ήδη υλοποιήσει, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους χρησιμοποιεί ουσιαστικά τα χρήματα του ΠΔΕ για να πληρώνει τρέχουσες καθημερινές ανάγκες, που δεν συνδέονται με το ΕΣΠΑ. Σύμφωνα με δηλώσεις του προέδρου της ΕΝΠΕ και περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστού, τα διαθέσιμα των περιφερειών ανέρχονται στο 1 δισ. ευρώ, ενώ τα οφειλόμενα ποσά από 59 έργα που έχει ολοκληρώσει ο ΣΑΤΕ ανέρχονται σε 262 εκατ. ευρώ.
Ο κατάλογος των απλήρωτων έργων είναι μακρύς, αφού αντίστοιχα προγραμματισμένες πληρωμές ύψους 170 εκατ. ευρώ από τις παραχωρήσεις αυτοκινητοδρόμων που έχουν υποβληθεί από τις 20 Μαρτίου δεν έχουν ικανοποιηθεί ακόμη, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες αιτήματα πληρωμών που επρόκειτο να υποβληθούν αυτήν την εβδομάδα, για έργα του Προγράμματος «Προσπελασιμότητα» του ΕΣΠΑ, αναβάλλονται μέχρι νεωτέρας. Η μη καταβολή των χρημάτων στους δικαιούχους από το ΠΔΕ οδηγεί με τη σειρά της σε καθυστέρηση υποβολής των σχετικών αιτημάτων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία πληρώνει τα έργα του ΕΣΠΑ απολογιστικά και αφότου οι δικαιούχοι πάρουν τα χρήματα από εθνικούς πόρους.
Οριακές υποχρεώσεις
Με το θέμα του ΕΣΠΑ να έχει κλείσει και το υπουργείο να μην έχει να περιμένει κεφάλαια από αυτή την πηγή, καλείται μέσα στην εβδομάδα να φέρει εις πέρας δύο σημαντικές υποχρεώσεις. Η μία αφορά στην κάλυψη των εντόκων γραμματίων ύψους 1,4 δισ. ευρώ που θα εκδώσει την Τετάρτη για να αναχρηματοδοτήσει λήξεις γραμματίων αντίστοιχου ύψους στις 14 του μήνα. Το πρόβλημα είναι ότι τα γραμμάτια που λήγουν βρίσκονται και σε χέρια ξένων επενδυτών, οι οποίοι έχουν δηλώσει ότι δεν θα αγοράσουν νέα έντοκα γραμμάτια. Συνολικά, από το 1,4 δισ. ευρώ που λήγει, τα περίπου 750 εκατ. ευρώ τα έχουν οι ξένοι επενδυτές. Και μέχρι τώρα δεν έχουν εντοπιστεί οι πηγές κάλυψής τους.
Η δεύτερη υποχρέωση της εβδομάδας είναι η 9η Απριλίου, που πρέπει να πληρωθεί δόση ύψους 450 εκατ. ευρώ προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στο οικονομικό επιτελείο υποστηρίζουν ότι οι υποχρεώσεις αυτής της εβδομάδας θα καλυφθούν «με τον ένα ή τον άλλο τρόπο» και το πρόβλημα πλέον εντοπίζεται στις 20-24 Απριλίου. Αν δεν εκταμιευτεί κάποια δόση και εάν δεν επενδύσουν όλοι οι φορείς του Δημοσίου (ασφαλιστικά ταμεία, νομικά πρόσωπα, ΔΕΚΟ κ.λπ.) τα διαθέσιμά τους σε κρατικούς τίτλους, τότε πολύ δύσκολα θα μπορέσει να «βγει» ο Απρίλιος. Μάλιστα, η κατάσταση αυτή έχει φέρει στην επιφάνεια και σενάρια για τη χρήση ενός παράλληλου νομίσματος όπως τα «I owe you» ή IOUs. Πρόκειται για έγγραφα τα οποία θα μπορούσε να διαθέσει το Δημόσιο στους υπαλλήλους του, με τα οποία θα αναλαμβάνει τη δέσμευση μιας οφειλής.
Ωστόσο, αρμόδιοι παράγοντες αναφέρουν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ δύσκολο τεχνικά να συμβεί και το απορρίπτουν ως σενάριο. Πάντως, το υπουργείο σε αυτή τη φάση επεξεργάζεται τροπολογία με την οποία θα διευκολύνεται η απόφαση των ΔΕΚΟ και των φορέων της γενικής κυβέρνησης να επενδύσουν σε κρατικούς τίτλους για να ενισχυθεί η ρευστότητα του Δημοσίου (ήδη ο ΟΣΕ έχει επενδύσει 100 εκατ. ευρώ). Τροπολογία, η οποία σύμφωνα με στελέχη του οικονομικού επιτελείου θα κινείται στα πρότυπα εκείνης για τα ασφαλιστικά ταμεία και θα είναι σε εθελοντική βάση, αν και, όπως αναφέρουν, σε άλλες χώρες –όπως στην Αγγλία– είναι υποχρεωτική η τοποθέτηση των διαθεσίμων των φορέων στην κεντρική τράπεζα του κράτους.