ΑΠΟΣΤΟΛΗ – ΡΙΓΑ «Ξέρεις να παίζεις πόκα;». Η ερώτηση κυβερνητικού στελέχους, ως απάντηση στην ερώτησή μου αν εκτιμά ότι οι εταίροι επιθυμούν να ολοκληρωθεί η συμφωνία σύντομα, με αιφνιδίασε. Καθώς στεκόμασταν στο λόμπι του ξενοδοχείου στο κέντρο της Ρίγας, περιμένοντας την άφιξη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και την έναρξη της συνάντησής του με τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ και τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ, το κυβερνητικό στέλεχος μού εξήγησε ότι, όπως και στην πόκα, έτσι και στην κρίσιμη διαπραγμάτευση που εξελίσσεται, καθένας προσπαθεί να κρατήσει μέχρι τέλους κρυφά τα χαρτιά του, συχνά μπλοφάροντας και προσπαθώντας να καλλιεργήσει στους απέναντι τη βεβαιότητα ότι έχει καλύτερο χαρτί και ότι ανησυχεί λιγότερο για την τελική έκβαση της παρτίδας. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι είναι χρήσιμο, όταν κάποιος εμπλέκεται σε διαπραγματεύσεις, να είναι εξοικειωμένος με τις τεχνικές της πόκας.
Η «παρτίδα» της ελληνικής κυβέρνησης με τους εταίρους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, οδεύει στο κλείσιμό της, τουλάχιστον αυτός ο γύρος, καθώς όλες οι πλευρές συνομολογούν την 5η Ιουνίου ως εξαιρετικά κομβική ημερομηνία. Αρα, μέσα στις επόμενες ημέρες, οι μπλόφες, οι παγίδες, τα ατού θα ξεδιπλωθούν και, τελικά, όλοι οι εμπλεκόμενοι θα κληθούν να μιλήσουν με ανοιχτά χαρτιά.
Στη Λεττονία, ο κ. Τσίπρας έθεσε το χρονοδιάγραμμα που η Αθήνα επιθυμεί. Συμφωνία μέχρι το τέλος του μήνα και επικύρωσή της από ένα έκτακτο Eurogroup. Για άλλη μία φορά, ωστόσο, δημιουργείται η εντύπωση ότι τα «χαρτιά» διαβάζονται διαφορετικά από κάθε πλευρά του τραπεζιού. Μέρκελ και Ολάντ εμφανίσθηκαν πρόθυμοι να συμβάλλουν και προσωπικά, εφόσον απαιτηθεί η παρέμβασή τους για να ξεπεραστούν προσκόμματα στην τελική ευθεία εντατικοποίησης των διαπραγματεύσεων. Η Αθήνα στέκεται σε αυτό και ο πρωθυπουργός εμφανίσθηκε αισιόδοξος ότι η συμφωνία είναι κοντά. Οι Ευρωπαίοι συνομιλητές του, όμως, επιμένουν ότι η όποια συμφωνία θα πρέπει να γίνει αποδεκτή και από τους τρεις θεσμούς, υποδεικνύοντας την ανάγκη συμβιβασμού στις απαιτήσεις του ΔΝΤ, ενώ πριν από οτιδήποτε άλλο, προκρίνουν την ολοκλήρωση της αξιολόγησης.
Η κυβέρνηση επιδιώκει μία «ενιαία συμφωνία», όπως επαναλαμβάνουν τα στελέχη της. «Δεν θα πάρουμε τόσα μέτρα με αντάλλαγμα μία πρόσκαιρη ανάσα ρευστότητας», δήλωνε υπουργός, αμέσως μετά τη συνάντηση της Ρίγας. Αποκωδικοποιώντας τη φράση αυτή, συνεργάτες του πρωθυπουργού αναφέρουν ότι όσο παρατείνεται η διαπραγμάτευση και δεν οριστικοποιείται μία συμφωνία με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η κυβέρνηση δεν μπορεί να αναπτύξει πολιτικές, ουσιαστικά δεν μπορεί να λειτουργήσει. Από την άλλη πλευρά, ο κ. Τσίπρας εμφανίζεται να αναγνωρίζει την πολιτική φθορά που επιφέρει η παράταση της εκκρεμότητας, η οποία, πέραν όλων των άλλων, αποτελεί και παράγοντα διαρκούς εσωκομματικής αμφισβήτησης και αναταραχής. Αλλωστε, η πίεση που δέχεται η κυβέρνηση από το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, η επιχειρηματολογία της ρήξης που αναπτύσσεται, είναι ένα από τα επιχειρήματα προς τους εταίρους για μία πιο ήπια προσέγγιση.
Το πώς και το πότε
Παρά την υποστήριξη, όμως, που εμφανίζονται να έδωσαν Μέρκελ και Ολάντ στην άποψη του κ. Τσίπρα ότι θα πρέπει να υπάρξει μία λύση με αναπτυξιακό προσανατολισμό και με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, με χαρακτηριστικά τέτοια (π.χ. τις προβλέψεις για το ύψος πρωτογενών πλεονασμάτων), που να αποτελούν έμμεσες παρεμβάσεις στην κατεύθυνση αναδιάρθρωσης του χρέους, δεν δείχνει να υπάρχει συναντίληψη για το πώς και πότε θα επιτευχθεί αυτό. Η κ. Μέρκελ επαναλαμβάνει ότι υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά να γίνει, ενώ και η κυβέρνηση, που μιλάει για συμφωνία με μεσοπρόθεσμο χαρακτήρα, εμφανίζεται διατεθειμένη να κλείσει πρόσκαιρα το ασφαλιστικό και πιθανότατα όχι μόνο αυτό, με μεταρρυθμίσεις στις πρόωρες συντάξεις και στην ενοποίηση ταμείων, και να το ανοίξει εκ νέου το φθινόπωρο, μετά την ολοκλήρωση αναλογιστικής μελέτης.
Από το «τραπέζι» της Ρίγας η ελληνική αντιπροσωπεία έφυγε, τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, με την εκτίμηση ότι Μέρκελ και Ολάντ δεν επιθυμούν τη ρήξη. Αραγε, κατάφερε να «διαβάσει» τις προθέσεις της άλλης πλευράς ή παρασύρθηκε από κάποια μπλόφα;
Εως τις 5 Ιουνίου
Ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας έθεσε στους συνομιλητές του στη Ρίγα το χρονοδιάγραμμα εντός του οποίου η Αθήνα θα επιθυμούσε να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση και να ορισθεί έκτακτο Eurogroup, το οποίο θα επικυρώσει τη συμφωνία. Πριν από τις συναντήσεις στη Ρίγα, η ελληνική πλευρά εξέφραζε την αισιοδοξία ότι μέχρι το τέλος του μήνα μπορεί να έχουν ολοκληρωθεί όλες αυτές οι διαδικασίες. Αμέσως μετά, η κυβερνητική αντιπροσωπεία εμφανιζόταν λιγότερο αισιόδοξη, επεκτείνοντας τον χρονικό ορίζοντα για ολοκλήρωση των διαδικασιών στις πρώτες μέρες του Ιουνίου. Για άλλη μία φορά, όπως όλα δείχνουν, τα πράγματα θα κινηθούν στην κόψη του ξυραφιού, από άποψη χρόνου. Η επόμενη ημερομηνία-ορόσημο είναι η 5η Ιουνίου, οπότε και εκκρεμεί η πληρωμή της επόμενης δόσης προς το ΔΝΤ. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι η υιοθέτηση δραματικών τόνων στην παρούσα συγκυρία δεν έχει κανένα νόημα, καθώς όλοι γνωρίζουν την κατάσταση που επικρατεί σχετικά με την εξάντληση των τελευταίων αποθεμάτων ρευστότητας για την Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, οι προσδοκίες της κυβέρνησης για πολιτική συμφωνία, που θα μπορούσε να θέσει σε δεύτερη μοίρα τη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς, δεν ευοδώθηκαν ούτε αυτή τη φορά. Η παραπομπή των Ευρωπαίων ηγετών προς τον κ. Τσίπρα ήταν ξεκάθαρη: θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία με τη συναίνεση και των τριών θεσμών, δηλαδή και του ΔΝΤ.