Η περιγραφή που ακολουθεί θα μπορούσε να ήταν πραγματική, εάν συνεχίζονταν οι μαζικές εκροές της περασμένης εβδομάδας:
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος τηλεφωνεί στον πρωθυπουργό και τον ενημερώνει ότι είναι θέμα ωρών οι τράπεζες να ξεμείνουν από χρήματα λόγω των μαζικών αναλήψεων. Ταυτόχρονα, οι υπηρεσίες της ΤτΕ ειδοποιούν το υπουργείο Οικονομικών. Ο πρωθυπουργός δίνει τη συγκατάθεσή του και υπογράφει Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία θέτει περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls). Οι ελληνικές αρχές έχουν ήδη στείλει τη σχετική αίτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την οποία ζητούν άδεια για την επιβολή capital controls. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει άδεια με την υποσημείωση ότι οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να πάρουν άμεσα όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε σύντομα να άρουν τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων διότι αντιβαίνουν τη Συνθήκη. Παράλληλα, έχουν ενημερωθεί η ΕΚΤ και η εποπτεία του Ευρωσυστήματος SSM.
Ολα αυτά ολοκληρώνονται μέσα σε δύο ώρες. Τα καταστήματα των τραπεζών έχουν ενημερωθεί. Οι καταθέτες δεν μπορούν να κάνουν ανάληψη μεγαλύτερη ενός ορίου ημερησίως (π.χ. 100 ευρώ), δεν μπορούν να στείλουν χρήματα στο εξωτερικό π.χ. άνω των 1.000 ευρώ κ.λπ. Οι διευθύνσεις μηχανοργάνωσης των τραπεζών έχουν ήδη ρυθμίσει το κεντρικό σύστημα ώστε τα ATM να μη μπορούν να δίνουν περισσότερα από π.χ. 100 ευρώ ανά χρεωστική ή πιστωτική κάρτα την ημέρα.
Ισως, μάλιστα, χρειαστεί να κλείσουν οι τράπεζες μερικές ημέρες, εάν διαπιστωθεί πανικός από την επιβολή των capital controls.
Η πραγματικότητα
Ποια είναι η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο υπό τις σημερινές συνθήκες; Η απάντηση έρχεται από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s, ο οποίος την εβδομάδα που πέρασε προειδοποίησε για κίνδυνο επιβολής capital controls. Η «Κ» επικοινώνησε με τον αντιπρόεδρο της Moody’s και επικεφαλής αξιολογήσεων τραπεζών, Νόντα Νικολαΐδη, ο οποίος υπολογίζει την πιθανότητα γύρω στο 51% εντός 12μήνου. «Η αξιολόγηση Caa3 των ελληνικών τραπεζικών καταθέσεων για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες αντιστοιχεί σε πιθανότητα για χρεοκοπία γύρω στο 51% εντός των επομένων 12 μηνών, που περιλαμβάνει τον κίνδυνο για επιβολή capital controls, κλείσιμο τραπεζών (bank holidays) και κάθε είδους «παγώματος» καταθέσεων. Ενα θετικό αποτέλεσμα στις διαπραγματεύσεις της Ελλάδος με τους πιστωτές θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο για capital controls, καθώς αυτό θα ενισχύσει την επιστοσύνη των καταθετών και θα αποκαταστήσει την εκροή καταθέσεων. Στην αντίθετη περίπτωση», προειδοποιεί ο κ. Νικολαΐδης, «μία αρνητική εξέλιξη θα αυξήσει τον κίνδυνο, αλλά και την ανάγκη επιβολής περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων για να μην καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα από τις εκροές». Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη συνταγή στο πώς εφαρμόζονται τα capital controls.
Σύμφωνα με την Barclays, οι πιο συνηθισμένες μορφές capital controls που έχουν επιβληθεί σε χώρες της Ευρωζώνης (Κύπρος, Ισλανδία) περιλαμβάνουν ημερήσιο όριο αναλήψεων από καταστήματα και ATM, επιμήκυνση των προθεσμιακών καταθέσεων, όριο για εμβάσματα προς το εξωτερικό και απαγόρευση ανοίγματος νέων λογαριασμών. Οι μεταφορές χρημάτων από τη μία τράπεζα στην άλλη, π.χ. με internet banking, εμβάσματα σε καταστήματα ή ακόμα και με αγορές με πιστωτικές κάρτες, μπορεί να επιτρέπονται, υπό την προϋπόθεση ότι το χρήμα θα παραμένει εντός του τραπεζικού συστήματος.
Τραπεζικά στελέχη αναφέρουν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην περίπτωση των capital controls θα το αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις, παρά το ευρύ καταναλωτικό κοινό. Για τους ιδιώτες, ένα ημερήσιο όριο αναλήψεων, π.χ. 100 ευρώ την ημέρα, σημαίνει 3.000 ευρώ τον μήνα. Μία επιχείρηση, όμως, θα πρέπει να κάνει αίτηση στην Τράπεζα της Ελλάδος για να πληρώσει έναν προμηθευτή.
«Η Moody’s πιστεύει ότι η ΕΚΤ θα συνεχίζει να παρέχει την απαραίτητη ρευστότητα προς τις τράπεζες μέσω ELA για όσο καιρό θα υπάρχει προοπτική για ένα θετικό αποτέλεσμα στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές. Πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ θέλει να αποφύγει να γίνει ο καταλύτης για το μέλλον της Ελλάδας στην Ευρωζώνη», καταλήγει ο κ. Νικολαΐδης.