Μετά πεντέμισι μήνες διαπραγματεύσεων η κυβέρνηση κατέθεσε προτάσεις για μέτρα που παραπέμπουν σε ό,τι η ίδια ξόρκιζε. Σε ένα νέο Μνημόνιο, με σκληρά μέτρα στη φορολογία και στο ασφαλιστικό, που θα επιβαρύνουν το σύνολο των φορολογουμένων και τις επιχειρήσεις. Και όλα αυτά χωρίς, προς το παρόν, να είναι ξεκάθαροι οι όροι χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας, τα μέτρα για την περαιτέρω ελάφρυνση του δημόσιου χρέους και το εάν τελικά θα αποφευχθεί το «κούρεμα» των τραπεζικών καταθέσεων.
Αυτές οι γκρίζες ζώνες θα αποσαφηνιστούν ενδεχομένως τις επόμενες ημέρες ή μήνες, στο πλαίσιο των συζητήσεων που θα γίνουν μεταξύ των δύο πλευρών για να οριστικοποιήσουν το νέο πρόγραμμα. Μέχρι τότε, όμως, η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει προχωρήσει άμεσα -εντός της εβδομάδας- στη νομοθέτηση των σημαντικότερων εκ των προτεινόμενων μέτρων (φορολογικά, συνταξιοδοτικά, περαιτέρω ανεξαρτητοποίηση ΕΛΣΤΑΤ) από το πακέτο που απέστειλε στους δανειστές. Ειδικότερα, το πακέτο των μέτρων προβλέπει:
Οι αλλαγές στη φορολογία
Ενα βαρύ πακέτο μέτρων για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις περιλαμβάνει η πρόταση της κυβέρνησης προς τους δανειστές της χώρας και μάλιστα με αναδρομική ισχύ. Ορισμένοι φορολογούμενοι θα δουν αυξημένο το εκκαθαριστικό της εφορίας που θα εκδοθεί τις επόμενες μέρες εξαιτίας της αύξησης του φόρου πολυτελείας, θα παρακρατηθεί αναδρομικά από την 1-1-2015 μεγαλύτερη εισφορά αλληλεγγύης, ενώ από την επόμενη εβδομάδα ακριβαίνουν τρόφιμα, συγκοινωνίες, εστιατόρια και διαμονή σε ξενοδοχεία. Ειδικότερα το σχέδιο προβλέπει:
1. Εφαρμογή από 1η Ιουλίου τριών συντελεστών ΦΠΑ (6%, 13% και 23%). Στον υψηλό συντελεστή εντάσσονται τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που ήταν μέχρι σήμερα, καθώς και τα τυποποιημένα τρόφιμα, η εστίαση και οι μεταφορές. Στον μεσαίο συντελεστή τα βασικά τρόφιμα, η ενέργεια, το νερό και η διαμονή σε ξενοδοχεία και στον χαμηλό συντελεστή εντάσσονται φάρμακα, βιβλία και θέατρα.
2. Καταργείται το ειδικό καθεστώς στα νησιά του Αιγαίου (μειωμένοι συντελεστές κατά 30%) από 1η Οκτωβρίου 2015. Το ειδικό καθεστώς θα διατηρηθεί μόνο για τα απομακρυσμένα νησιά μέχρι το τέλος του 2016 και όταν θα έχει δημιουργηθεί μηχανισμός αποζημίωσης των μόνιμων κατοίκων θα καταργηθεί και σε αυτά.
3. Αυξάνεται αναδρομικά από 1η Ιανουαρίου 2015 η ειδική εισφορά αλληλεγγύης.
4. Καταργείται σταδιακά η ειδική φορολογική μεταχείριση για τους αγρότες και αυξάνεται ο συντελεστής φορολόγησής τους (σήμερα είναι 13%) μέχρι το 2017.
5. Αυξάνεται από 1-1-2015 ο συντελεστής φορολόγησης των επιχειρήσεων στο 28% από 26% που είναι σήμερα. Εφόσον χρειασθεί η κυβέρνηση δεσμεύεται για αύξηση του συντελεστή κατά μία μονάδα (στο 29% με επιπλέον έσοδα ύψους 130 εκατ. ευρώ). Επίσης, το σχέδιο προβλέπει την αύξηση της προκαταβολής φόρου στο 100% για όλες τις επιχειρήσεις σταδιακά μέχρι το 2017.
6. Διατηρείται ο ΕΝΦΙΑ τόσο για το τρέχον έτος όσο και το επόμενο. Στόχος είναι η είσπραξη 2,65 δισ. ευρώ ετησίως.
7. Θα μειωθούν οι δικαιούχοι του επιδόματος θέρμανσης, ενώ ενδεχομένως το επίδομα να καταργηθεί
8. Αυξάνεται ο φόρος των ναυτιλιακών επιχειρήσεων και καταργούνται τα προνόμια των εφοπλιστών.
9. Αυξάνεται ο φόρος πολυτελείας κατά 3 μονάδες (13% από 10%) και επεκτείνεται στα σκάφη αναψυχής πάνω από 5 μέτρα (αντί για 10 μέτρα που προέβλεπε η προηγούμενη πρόταση).
10. Αύξηση των συντελεστών φορολόγησης των εισοδημάτων που προέρχονται από ενοίκια εφόσον δεν επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος. Σύμφωνα με το σχέδιο προτείνεται η αύξηση του συντελεστή 11% στο 15% για εισοδήματα κάτω των 12.000 ευρώ και 35% από 33% για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ. Εφόσον αυξηθούν οι συντελεστές τα έσοδα θα αυξηθούν κατά 200 εκατ. ευρώ.
11. Μείωση των ορίων προστασίας μισθών και συντάξεων από τις κατασχέσεις. Κατάργηση του ποσοστού 25% και επανεξέταση – προς τα κάτω των ακατάσχετων ορίων 1.500 ευρώ για μισθούς και συντάξεις.
Τι αλλάζει στο ασφαλιστικό
Τον περιορισμό της κρατικής χρηματοδότησης στη βασική σύνταξη και κατά συνέπεια σημαντική μείωση των συντάξεων, έμμεσες ρήτρες μηδενικού ελλείμματος ακόμη και στα ταμεία κύριας ασφάλισης, αύξηση εισφορών σε μεγάλες ομάδες ασφαλισμένων όπως οι αγρότες, οι ναυτικοί, αλλά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες καθώς και αυξήσεις ορίων ηλικίας έως και 12 χρόνια περιλαμβάνει το «βαρύ» πακέτο του ασφαλιστικού. Στη μέγκενη του τρίτου μνημονίου μπαίνουν οι συντάξεις των νυν συνταξιούχων αλλά και των μελλοντικών, με πολλαπλές και σε ορισμένες περιπτώσεις σημαντικές περικοπές. Κεντρικός πυλώνας των προωθούμενων αλλαγών αποτελεί ο νόμος 3863 που ψηφίστηκε το 2010 και προβλέπει νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, με βασική και αναλογική σύνταξη. Κεντρικός στόχος των προωθούμενων αλλαγών, είναι η κρατική χρηματοδότηση να περιοριστεί στη βασική σύνταξη, με τη μεταρρύθμιση που θα ολοκληρωθεί έως τον Οκτώβριο και θα εφαρμοστεί το 2016 και να εισάγει περαιτέρω κεφαλαιοποιητικά στοιχεία στο σύστημα.
Αναλυτικά, το ελληνικό πακέτο μέτρων για το ασφαλιστικό περιλαμβάνει:
• Νέο τρόπο υπολογισμού των κύριων συντάξεων, με μικρές μειώσεις αρχικά και μεγαλύτερες με την πάροδο των ετών.
• Μείωση των επικουρικών συντάξεων και των εφάπαξ, ανεξάρτητα από την αναστολή εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος έως τον Οκτώβριο του 2015. Τα επικουρικά των αυτοαπασχολούμενων και των ένστολων θα ενταχθούν στο υπερεπικουρικό ΕΤΕΑ, το οποίο δεν θα χρηματοδοτείται από το κράτος.
• Αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε περίπου 300.000 ασφαλισμένους, σταδιακά (έως το 2022) στα 67 έτη, ή στα 62 έτη και εισφορές 40 ετών. Διασώζονται μόνο εργαζόμενοι στα Βαρέα και μητέρες με ανάπηρα τέκνα.
• Πέναλτι 16% για κάθε χρόνο πρόωρης συνταξιοδότησης.
• Σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ για όλους τους συνταξιούχους έως τα τέλη Δεκεμβρίου 2019. Η αρχή θα γίνει από τον Μάρτιο του 2016.
• Πάγωμα των κατώτατων συντάξεων έως το 2021.
• Καταβολή της βασικής και της ανταποδοτικής σύνταξης, για τους πολίτες που συνταξιοδοτούνται μετά την 30ή Ιουνίου 2015, μόνο με τη συμπλήρωση των 67 ετών.
• Αύξηση των εισφορών υγείας για τους συνταξιούχους από 4% σε 6% κατά μέσο όρο για την κύρια σύνταξη και από 0% σε 6% για την επικουρική.
• Εμμεση εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος και στα ταμεία κύριας ασφάλισης, καθώς προβλέπεται κατάργηση όλων των επιπλέον και κατ’ εξαίρεση χρηματοδοτήσεων των ταμείων από το κράτος. Δεν αναφέρεται πώς τα ταμεία θα καλύπτουν πλέον τα ελλείμματά τους.
• Κατάργηση όλων των φόρων υπέρ τρίτων.
• Σύνδεση εισφορών–παροχών για τις συντάξεις από 1-1-2016.
• Εναρμόνιση των συνταξιοδοτικών παροχών του ΟΓΑ με τα υπόλοιπα ταμεία εκτός εάν ο ΟΓΑ συγχωνευθεί με άλλα ταμεία.
• Ενοποιήσεις των ταμείων σε τρία έως τα τέλη του 2017
• Επανεξέταση των επιδομάτων της κοινωνικής πρόνοιας.
Γκρίζες ζώνες
Στην ελληνική πρόταση και στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου που απέστειλε η κυβέρνηση στη Βουλή, αναφέρεται ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας από τώρα έως και τον Ιούνιο του 2018 είναι συνολικά 46 δισ. ευρώ και θα χρειαστούν άλλα 7,5 δισ. ευρώ για την αποπληρωμή των φορέων του Δημοσίου που δανείζουν το κράτος τόσους μήνες (σύνολο 53,5 δισ. ευρώ). Ωστόσο, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο:
1. Αν επαρκούν αυτά τα κεφάλαια. Μπορεί να καλύπτουν τις υποχρεώσεις προς το εξωτερικό, αλλά δεν περισσεύει ούτε ένα ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν 10-15 δισ. ευρώ. Οπότε μένει ακόμα ανοικτό το ενδεχόμενο να απαιτηθεί «κούρεμα» καταθέσεων, εάν δεν δοθεί μεγαλύτερο δάνειο.
2. Τα περαιτέρω μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Η κυβέρνηση αναφέρει ότι με το νέο δάνειο θα αναδιαρθρωθεί το χρέος, υπονοώντας ότι το δάνειο θα καταβληθεί άμεσα και θα εξοφληθούν τώρα οι υποχρεώσεις της τριετίας σε ΕΚΤ και ΔΝΤ. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν αναμένεται να συμβεί, όπως αναφέρουν αρμόδιοι κοινοτικοί παράγοντες. Ετσι, τα μέτρα που θα εξεταστούν είναι εκείνα που θα καταστήσουν εξυπηρετήσιμο το χρέος από το 2022 και μετά (νέα επιμήκυνση, παρέμβαση στους τόκους κ.λπ.).
3. Πώς, πότε και με την υλοποίηση ποιων προϋποθέσεων θα εκταμιευτούν τα νέα δάνεια.
4. Ο ρυθμός της δημοσιονομικής προσαρμογής -και κατ’ επέκταση των αναγκαίων νέων μέτρων κάθε χρόνο, καθώς τα ακριβή πρωτογενή πλεονάσματα θα καθοριστούν στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν.