Η σαφής διάθεση αρκετών ευρωπαϊκών χωρών να «ξεφορτωθούν» τη διαχείριση της προσφυγικής – μεταναστευτικής κρίσης, νίπτοντας τας χείρας τους και αφήνοντας τις χώρες πρώτης εισόδου να αντιμετωπίσουν μόνες τους το πρωτόγνωρο πρόβλημα και, κατά δεύτερο, η διαφαινόμενη επιθυμία ορισμένων εξ αυτών να διαπραγματευθούν για το προσφυγικό απευθείας και μεμονωμένα με την Αγκυρα, ενδεχομένως παραχωρώντας στη γείτονα ανταλλάγματα που μπορεί να θίγουν ακόμη και παραμέτρους ζητημάτων εθνικής κυριαρχίας, διαμορφώνουν το πλαίσιο εντός του οποίου καλείται να κινηθεί η κυβέρνηση.
Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας και οι στενοί συνεργάτες του δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για τις εξελίξεις, τη στιγμή που η κυβερνητική ηγεσία επιχειρεί, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες προς κάθε κατεύθυνση, να παραμείνει ενεργός παίκτης στη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας και να μη βρεθεί στη δεινή θέση να κληθεί να διαχειρισθεί το τεράστιο ζήτημα με όρους που θα διαμορφωθούν από άλλους, ερήμην της. Δεν είναι λίγοι εκείνοι, τόσο στην κυβέρνηση όσο και στον ΣΥΡΙΖΑ, που θεωρούν ότι έχουν γίνει μέχρι τώρα ορισμένοι λανθασμένοι χειρισμοί. Το σημαντικότερο λάθος που καταλογίζουν στον κ. Τσίπρα είναι η απόφασή του να λάβει μέρος στην έκτακτη σύνοδο για το μεταναστευτικό, που πραγματοποιήθηκε στις 25 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες. Οι επικριτές θεωρούν ότι ο πρωθυπουργός δεν έπρεπε να συμμετάσχει εφόσον δεν είχε κληθεί και η Τουρκία, ενώ, επίσης, εκτιμούν ότι η χώρα μας ανέλαβε δύσκολες δεσμεύσεις, με σημαντικότερη αυτή για τη φιλοξενία 50.000 προσφύγων, χωρίς να εξασφαλίσει συγκεκριμένα ανταλλάγματα και, κυρίως, χωρίς να υπάρχει στο κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου αποτυπωμένη διάθεση για ισοκατανομή του βάρους από την προσφυγική κρίση μεταξύ των κρατών – μελών.
Στενοί συνεργάτες του κ. Τσίπρα προσδιορίζουν τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης ως το σημαντικότερο, μαζί με την υλοποίηση του προγράμματος, θέμα που πρέπει η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει. Επισημαίνουν, μάλιστα, ότι βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας της επίσκεψης του πρωθυπουργού στην Τουρκία στις 17 Νοεμβρίου. Η Αθήνα επιδιώκει, οι συζητήσεις που θα έχει στην Αγκυρα για το προσφυγικό – μεταναστευτικό, να καταγραφούν όχι ως διμερείς, αλλά ως συνομιλίες της Ε.Ε. με την Αγκυρα. Αυτό διότι εκφράζεται ανησυχία ότι ορισμένες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες επιθυμούν και έχουν ήδη κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση, να προχωρήσουν διμερώς συγκεκριμένες συμφωνίες με την Τουρκία, λειτουργώντας όχι ως εκπρόσωποι συνολικά των συμφερόντων της Ε.Ε., αλλά ως πόλοι ισχύος. Εκεί η Αθήνα εντοπίζει ενδεχόμενο κίνδυνο να θιγούν, από συνεννοήσεις που γίνονται με αυτό τον τρόπο, ζητήματα που άπτονται εθνικών θεμάτων και ιδιαίτερης ευαισθησίας για τη χώρα μας. «Δεν μπορούμε να μείνουμε στην άκρη και να βλέπουμε να ξεπαγώνουν κεφάλαια με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς, που, για παράδειγμα, σχετίζονται με την Κύπρο ή να συζητούνται συμφωνίες που παρακάμπτουν κανόνες του διεθνούς δικαίου» αναφέρει χαρακτηριστικά στενός συνεργάτης του κ. Τσίπρα. Στο πλαίσιο αυτό, δεν περνάει απαρατήρητη από την Αθήνα η επιμονή εταίρων να επαναφέρουν διαρκώς –με τελευταίο τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ– το θέμα κοινών περιπολιών Ελλάδας-Τουρκίας στο Αιγαίο, παρά το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αρνηθεί οποιαδήποτε συζήτηση για το ενδεχόμενο αυτό.
Βασική προτεραιότητα για την ελληνική πλευρά είναι να συμφωνηθεί με την Τουρκία να γίνεται η καταγραφή και ταυτοποίηση των προσφύγων και μεταναστών στη γείτονα χώρα, καθώς η Αθήνα διαβλέπει ότι η κυρίαρχη τάση σε αρκετές χώρες της Ε.Ε. είναι να παραμείνουν όσο το δυνατόν γίνεται πιο μακριά από το πρόβλημα και άλλων να το μεταθέσουν και να το περιορίσουν στον νότο. Επιπλέον, στην κυβέρνηση αντιλαμβάνονται ότι ορισμένοι θεωρούν τη διαδικασία καταγραφής και ταυτοποίησης ως ένα πρώτο στάδιο επιλογής εκ μέρους τους προσφύγων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τους οποίους θα δεχθούν να φιλοξενήσουν, αφήνοντας τους υπόλοιπους στην Ελλάδα.
Αναφορικά με το θέμα να ζητήσει η Αθήνα μια πιο χαλαρή εφαρμογή της συμφωνίας εξαιτίας της πίεσης που δέχεται στο προσφυγικό, συνεργάτες του κ. Τσίπρα αναφέρουν ότι δεν είναι στις προθέσεις του πρωθυπουργού να θέσει το ζήτημα ευθέως, αλλά προσθέτουν ότι δεν μπορεί να μην καταγραφεί ότι η Γερμανία φεύγει από τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς με αιτιολογία το προσφυγικό, ούτε να μη γίνει δεκτή με ενδιαφέρον από την Αθήνα η αναφορά του κ. Σουλτς σε δημοσιονομική χαλάρωση εξαιτίας της πίεσης που υφίσταται η χώρα.