H Ελλάδα βρέθηκε στο λάθος σημείο τη λάθος στιγμή, καθώς αποτελεί το φυσικό γεωγραφικό σύνδεσμο μεταξύ της πιο ασταθούς περιοχής στα όρια της Ευρώπης και της ίδιας της Γηραιάς Ηπείρου. Χωρίς να ευθύνεται γι’ αυτό, αποτελεί το σημείο εισόδου στην Ευρώπη για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, μέσω ενός στενού θαλάσσιου περάσματος που δεν μπορεί, στην πράξη, να τεθεί υπο πλήρη έλεγχο – τουλάχιστον όχι με τρόπο που είναι ηθικά υπερασπίσιμος.
Καθώς οι βόρειοι γείτονές της ασχολούνται με την ανέγερση φραχτών για να αποτρέψουν την πορεία των μεταναστών προς την Ευρώπη, και με τη βελτίωση του καιρού που θα φέρει η άνοιξη, η Ελλάδα κινδυνεύει σαφώς να μεταβληθεί σε περιοχή ανθρωπιστικής καταστροφής. Ισως, σε αυτές τις συνθήκες, να μοιάζει δίκαιο να δοθεί στη χώρα κάποιος πολιτικός χώρος στο –επίσης πιεστικό– μέτωπο των οικονομικών επιταγών του τρίτου προγράμματος διάσωσης.
Ο κόσμος όμως δεν είναι δίκαιος και η κακή συγκυρία μπορεί να αποδειχθεί θανάσιμη για οποιαδήποτε κυβέρνηση. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στο οποίο ξεκάθαρα η Ευρωζώνη έχει παραχωρήσει τον ρόλο του κακού στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις, δεν θα λάβει υπόψη του την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με την προσφυγική κρίση.
Ως παγκόσμιος οργανισμός, με διογκούμενο αριθμό πιθανών πελατών στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου η ανθρωπιστική κατάσταση σε πολλές περιπτώσεις είναι μονίμως όσο άσχημη είναι αυτή της Ειδομένης, το ΔΝΤ δεν μπορεί να το κάνει αυτό και να διατηρήσει την αξιοπιστία του.
Η γενική διευθύντρια του Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ, εξασφάλισε τη δεύτερη θητεία της με σημαντική στήριξη από αναδυόμενες χώρες. Δεν θα διακινδυνεύσει τη φήμη του ΔΝΤ ως ισότιμα αυστηρού απέναντι σε όλα του τα μέλη.
Η ελληνική κυβέρνηση, συνεπώς, δεν πρέπει να προσδοκά να προκύψουν από τις διαπραγματεύσεις μειωμένες απαιτήσεις για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ειδικότερα σχετικά με το συνταξιοδοτικό σύστημα και τις αγορές προϊόντων και εργασίας. Το ΔΝΤ θα επιμείνει οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις για την ελληνική οικονομία να είναι αξιόπιστες.
Το μόνο πεδίο όπου ενδέχεται να υπάρξει κάποια επιείκεια είναι οι βραχυπρόθεσμοι δημοσιονομικοί στόχοι. Στο μέτωπο αυτό, η έκτακτη βοήθεια από την Ε.Ε. και η δυνατότητα αντιστάθμισης ενός βαθμού αποδεκτού δημοσιονομικού εκτροχιασμού μέσω τροποποιήσεων του μεγέθους της ελάφρυνσης του χρέους παρέχει στους διαμορφωτές πολιτικής περιθώριο για την εξεύρεση συμβιβασμού.
Ενα άλλο πεδίο όπου μπορεί να δοθεί επιπλέον στήριξη στην Ελλάδα εξαιτίας της προσφυγικής κρίσης είναι στη διαπραγμάτευση για την ελάφρυνση του χρέους, μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης. Κι εδώ, ωστόσο, είναι μάλλον απίθανο η ελάφρυνση που θα δοθεί να φτάσει σε επίπεδα που να μπορούν να υποκαταστήσουν τις μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις που απαιτεί το Ταμείο.
Οπως υποδηλώνουν οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, υπάρχουν σημαντικοί διαθέσιμοι πόροι (έως και 6 δισ. ευρώ, υποτίθεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση) για χώρες που βοηθούν την Ευρώπη στη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης. Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε ενδεχομένως να δει το γεγονός αυτό ως μία ευκαιρία. Θα μπορούσε να ζητήσει μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους, προσφέροντας ως αντάλλαγμα στους Ευρωπαίους εταίρους της την παραμονή των προσφύγων μακροπρόθεσμα σε καταυλισμούς μεγάλης κλίμακας σε κάποια από τα νησιά του Αιγαίου.
* O κ. Jacob F. Kirkegaard είναι Senior Fellow στο Peterson Institute for International Economics.