Οταν οι μελλοντικές γενιές θα διαβάζουν στα ιστορικά βιβλία για την Ευρώπη, για τις σημερινές κρίσιμες στιγμές, το συμπέρασμα θα πρέπει να είναι ότι οι Ευρωπαίοι σταθήκαμε ενωμένοι και ότι αντιμετωπίσαμε την προσφυγική κρίση με ευθύνη και ανθρωπιά.
Οντως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ευρωπαϊκές, συλλογικές λύσεις για τις άμεσες επιπτώσεις της προσφυγικής κρίσης. Τώρα όμως πρέπει να θέσουμε σε εφαρμογή εργαλεία για την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Η αντιμετώπιση του προσφυγικού υπήρξε βασική προτεραιότητα αυτής της Επιτροπής από τη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Νοέμβριο του 2014.
Πέρυσι, πήραμε άμεσα μέτρα για τη διαχείριση της κρίσης:
• Τριπλασιάσαμε την παρουσία μας στη Μεσόγειο – και έτσι σώθηκαν πολλές ανθρώπινες ζωές.
• Κινητοποιήσαμε πόρους ύψους 10 δισ. ευρώ από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για τη στήριξη της μεταναστευτικής πολιτικής.
• Αναλάβαμε δυναμική δράση ενάντια στα εγκληματικά δίκτυα των διακινητών και των εμπόρων ανθρώπων.
• Θεσμοθετήσαμε την αλληλεγγύη στην πράξη, συμφωνώντας σε μετεγκαταστάσεις προσφύγων από τα κράτη-μέλη που δέχονται μεγαλύτερες μεταναστευτικές πιέσεις.
Πλέον έχουν ξεκινήσει και οι επανεγκαταστάσεις προσφύγων από τρίτα κράτη προς την Ευρώπη. Για τον σκοπό αυτό συνεργαζόμαστε στενά με την Τουρκία, η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην περιοχή.
Προωθούμε τώρα τη συνεργασία μας με χώρες της Αφρικής για να αντιμετωπίσουμε τα γενεσιουργά αίτια των μεταναστευτικών ροών.
Η πρότασή μας για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής υιοθετήθηκε σε χρόνο ρεκόρ. Είναι το στοιχείο που έλειπε για την ενίσχυση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης, ώστε οι πολίτες να ζουν και να μετακινούνται χωρίς περιορισμούς εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Εκτός όμως από το να αντιμετωπίζουμε τις άμεσες προκλήσεις, έχουμε ήδη ξεκινήσει να αναπτύσσουμε μια βιώσιμη και ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης. Τώρα παρουσιάσαμε και την τελευταία δέσμη μέτρων για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Η Ευρώπη σήμερα παρέχει το υψηλότερο επίπεδο ασύλου παγκοσμίως.
Οι βασικές αρχές Ασύλου είναι ενσωματωμένες στις Συνθήκες και στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ωστόσο, εφαρμόζονται από τα κράτη-μέλη ανεπαρκώς και αποσπασματικά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κίνητρα σε μετανάστες να επιλέγουν αυτοί τη χώρα που θα ζητήσουν άσυλο. Οι υφιστάμενοι κανόνες σχεδιάστηκαν σε περιόδους, όπου οι ροές σαφώς και δεν ήταν τέτοιου μεγέθους, με αποτέλεσμα να είναι πλέον ξεπερασμένοι. Οι μεταρρυθμίσεις που προτείνουμε θα επιτρέψουν την ταχεία ταυτοποίηση όσων έχουν πραγματικά ανάγκη διεθνούς προστασίας αλλά και εκείνων που πρέπει να επιστρέψουν εφόσον δεν έχουν το δικαίωμα να παραμείνουν στην Ε.Ε.
Φιλοδοξία και στρατηγική μας είναι να δημιουργήσουμε ένα κοινό σύστημα ασύλου δίκαιο: γενναιόδωρο προς τους πλέον ευάλωτους, αλλά ταυτόχρονα αυστηρό για όσους προσπαθούν να το εκμεταλλευθούν. Αυτή η νομοθεσία, αυτοί οι κοινοί κανόνες και πρότυπα θα οδηγήσουν σε ένα πιο ισορροπημένο σύστημα και θα ανακόψουν την υπέρμετρη πίεση που δέχονται συγκεκριμένα κράτη-μέλη.
Αντί να επιτρέπουμε τη διαρκή υποβάθμιση του επιπέδου προστασίας και των συνθηκών υποδοχής από ορισμένα κράτη-μέλη – στην προσπάθειά τους να καταστούν λιγότερο ελκυστικά σε σχέση με τα γειτονικά, είναι σαφώς προτιμότερο να δημιουργήσουμε ένα ομογενές και δίκαιο κοινό ευρωπαϊκό πρότυπο.
Ο στόχος είναι να χαράξουμε μια μεταναστευτική πολιτική και πολιτική ασύλου εφαρμόσιμη σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., που θα διασφαλίζει τα συμφέροντα όλων των Ευρωπαίων πολιτών και που θα αντιμετωπίζει με περισσότερη ανθρωπιά τους αιτούντες άσυλο στην Ε.Ε., όπως συνέβη με τους 1,2 εκατ. πρόσφυγες που έφθασαν τον περασμένο χρόνο.
Δεν υπάρχει κανένα κράτος-μέλος που να μην έχει επηρεαστεί από τη μεταναστευτική κρίση. Η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης βρίσκεται στην πρώτη γραμμή υποδοχής των προσφυγικών ροών. Οι Ελληνες έχουμε αποδείξει ότι είμαστε ένας λαός με αξιοθαύμαστη ανθρωπιά και αντοχές και έχουμε καταβάλει τιτάνιες προσπάθειες από την αρχή της κρίσης. Η Ευρώπη με τη σειρά της έχει σταθεί στο πλευρό της Ελλάδας παρέχοντας διαρκώς ανθρώπινο δυναμικό, οικονομική και τεχνική στήριξη. Εχουμε πετύχει πολλά, αλλά υπάρχουν ακόμα σημαντικά βήματα να γίνουν και πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των προσφύγων στην Ελλάδα, αλλά και στην επιτάχυνση του προγράμματος μετεγκατάστασης.
Η Επιτροπή και τα κράτη-μέλη θα συνεχίσουν να στηρίζουν την Ελλάδα στις προσπάθειές της. Γιατί κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά και όλα μαζί πρέπει να είναι μέρος της λύσης. Η Ευρώπη δεν μπορεί να προχωρήσει έχοντας απέναντί της τα εθνικά κράτη. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση μπορεί να επιτευχθεί με τη σύμπραξη και τη σύμπνοια των κρατών- μελών, ιδιαίτερα σε κρίσιμες περιόδους.
Κοινές προκλήσεις
Είναι ειδικά σε τέτοιες περιόδους που πρέπει να είμαστε ενωμένοι, γιατί ακριβώς αντιμετωπίζουμε κοινές προκλήσεις. Από την οικονομική κρίση στην προσφυγική και τις απειλές για την κοινή ασφάλειά μας, μέχρι τα υπαρξιακά ερωτήματα που τέθηκαν μετά την έκβαση του Δημοψηφίσματος στη Μεγάλη Βρετανία, κάθε κράτος-μέλος έχει επηρεαστεί με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο. Η Ευρώπη πρέπει να κάνει ακόμα περισσότερα ως σύνολο, προκειμένου να μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα αυτές τις προκλήσεις.
Για τον λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει μια πολύ σαφή ατζέντα μεταρρυθμίσεων. Γι’ αυτό και ονομάσαμε το πρόγραμμα εργασίας μας για το 2015 «Nέο ξεκίνημα» και για το 2016 «Δεν είναι ώρα για εφησυχασμό». Και είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να υλοποιούμε αυτήν την φιλόδοξη ατζέντα μεταρρυθμίσεων.
Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για μια πραγματικά ενωμένη, καλύτερη Ευρώπη, που θα ιεραρχεί και θα αντιμετωπίζει τα μεγάλα ζητήματα που και χρήζουν κοινής αντιμετώπισης, όπως το μεταναστευτικό, και θα αφήνει όλα τα υπόλοιπα στα κράτη-μέλη. Και καλό είναι να θυμόμαστε ότι η Ε.Ε. δημιουργήθηκε έπειτα από δύο καταστροφικούς παγκοσμίους πολέμους και ότι έχει αποδείξει ότι βγαίνει κάθε φορά πιο δυνατή μέσα από τις σοβαρές κρίσεις. Η μεταναστευτική πρόκληση πρέπει να γίνει μια τέτοια ιστορική ευκαιρία.
*Ο κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας.