«Οταν 50.000 πρόσφυγες εμφανίστηκαν στο Καπικουλέ (στα βουλγαροτουρκικά σύνορα), φωνάξατε “τι θα κάνουμε εάν η Τουρκία ανοίξει τα σύνορα”; Κοιτάξτε, αν το παρατραβήξετε, αυτό το συνοριακό πέρασμα θα ανοίξει. Πρέπει να το γνωρίζετε». Η χθεσινή απειλή του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν ήρθε ως αντίδραση στην ψηφοφορία με την οποία το Ευρωκοινοβούλιο επέκρινε την απολυταρχική στροφή της Αγκυρας και πρότεινε το «πάγωμα» των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Ε.Ε. – Τουρκίας.
Η απάντηση της Ευρώπης ήταν άμεση. «Πιστεύουμε ότι τα αμφιλεγόμενα σχόλια είναι αντιπαραγωγικά», δήλωσε ο εκπρόσωπος του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών, Αλεξάντρ Ζορζινί. «Οι εκατέρωθεν απειλές δεν βοηθούν», τόνισε η αναπληρώτρια εκπρόσωπος Τύπου της γερμανικής κυβέρνησης, Ουλρίκε Ντέμερ, σημειώνοντας ότι ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης των δυσκολιών είναι ο διάλογος. Πάντως οι όροι του διαλόγου ημέρα με την ημέρα γίνονται πιο οργισμένοι. «Εμείς είμαστε που ταΐζουμε 3-3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες σε αυτή τη χώρα. Εσείς προδώσατε τις υποσχέσεις σας», είπε ο Ερντογάν, απευθυνόμενος στην Ε.Ε.
«Φαίνεται ότι το ερώτημα δεν είναι αν θα διακοπούν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις Ε.Ε.-Τουρκίας αλλά πότε. Εχει ξεκινήσει ένας πόλεμος νεύρων για το ποιος θα αποφασίσει το «πάγωμα» ή τη λήξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων πρώτος», σχολίασε ο Ράινερ Χέρμαν στη γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine. «Η Τουρκία κάνει ό,τι μπορεί ώστε να προβεί η Ε.Ε. στο πρώτο βήμα – φυλακίζει χωρίς μέτρο, απολύει μαζικά, διώκει τους επικριτές του καθεστώτος Ερντογάν, απειλεί με επαναφορά της θανατικής ποινής. Δεν θα ήταν έξυπνο να κινηθεί πρώτη η Ε.Ε. Γιατί η τουρκική ηγεσία θα απέδιδε αιωνίως τις ευθύνες για τη ρήξη στην Ε.Ε. Παράλληλα, η συμφωνία για το προσφυγικό θα ετίθετο εν αμφιβόλω και το νήμα των επαφών ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Αγκυρα θα κινδύνευε να κοπεί», συνεχίζει ο Χέρμαν. «Σε αυτή την περίπτωση όμως ο Ερντογάν θα διαπίστωνε σύντομα ότι η Ε.Ε. είναι πολύ σημαντικότερη για την οικονομία της Τουρκίας απ’ ό,τι ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, η λέσχη απολυταρχικών χωρών της Ανατολής, στην οποία θέλει να στραφεί», προσέθεσε.
Στη χθεσινή ομιλία του σε σύλλογο γυναικών, ο Ερντογάν ισχυρίστηκε το ακριβώς αντίθετο. «Η Δύση έχει ανάγκη την Τουρκία», είπε ο Τούρκος πρόεδρος.
Κατά τον Σινάν Ουλγκέν, Τούρκο πρώην διπλωμάτη και αναλυτή στο Ινστιτούτο Κάρνεγκι Ευρώπης, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να ξεσπάσει διπλωματική κρίση γύρω από τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό έως τα τέλη του χρόνου.
«Είναι δύσκολο να συνεχίσει η συμφωνία υπ’ αυτές τις συνθήκες», εκτίμησε ο Ουλγκέν, απορρίπτοντας παράλληλα ως «ακραίο λαϊκισμό» τις απειλές του Ερντογάν ότι θα προκηρύξει δημοψήφισμα για τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ή ότι θα στραφεί προς το Σύμφωνο της Σαγκάης.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τον Ουλγκέν, η τουρκική διπλωματία δεν έχει κάνει καν προετοιμασίες για άλλο σενάριο πλην της επιδίωξης της πλήρους ένταξης στην Ε.Ε. «Δεν υπάρχει σχεδιασμός για κάποια εναλλακτική σχέση με την Ε.Ε.», είπε. Η πρόταση για ειδική σχέση Ε.Ε.-Τουρκίας, που δεν θα οδηγεί σε πλήρη ένταξη, επανέρχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην ευρωπαϊκή συζήτηση. Ομως, η Ε.Ε. υποσχέθηκε στην Αγκυρα επίσπευση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, καθώς και διευκολύνσεις στη χορήγηση βίζας, προκειμένου να αποσπάσει τη συνεργασία της στο προσφυγικό, εξ ου και οι αιτιάσεις Ερντογάν περί «υποσχέσεων που δεν τηρήθηκαν».
Στο πλαίσιο των αντιδράσεων για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα στην Τουρκία, την Πέμπτη η Αυστρία επέβαλε εμπάργκο όπλων στην Αγκυρα. Το συμβούλιο που έχει αρμοδιότητα ελέγχου των εξαγωγών συνέστησε στην αυστριακή κυβέρνηση να λάβει υπόψη την «απειλή ένοπλων συγκρούσεων» και τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την αδειοδότηση εξαγωγών. «Τέτοιες ενέργειες αποτελούν κίνητρο για την ανάπτυξη εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Φικρί Ισίκ, σύμφωνα με την εφημερίδα «Χουριέτ».