Διατεθειμένη να προχωρήσει σε «εκπτώσεις» αναφορικά με το θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους εμφανίζεται η Ευρώπη, ασκώντας όμως παράλληλα πιέσεις προς την Αθήνα να προχωρήσει κι εκείνη σε υποχωρήσεις έναντι των θέσεών της για σημαντικά ζητήματα της αξιολόγησης. Επί της ουσίας, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αναζητούν μία νέα ισορροπία, ώστε να είναι ικανοποιημένο τόσο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), όσο και η Γερμανία.
Ωστόσο, ακόμα τίποτα δεν έχει οριστικοποιηθεί. Σύμφωνα με πληροφορίες, το μεγάλο «αγκάθι» για να κλείσει ο έλεγχος και να αποφασιστεί ο ρόλος του Ταμείου στην Ελλάδα έχει να κάνει με τον τρόπο που θα λυθεί η διαφορά στις εκτιμήσεις της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ για το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος της Ελλάδας. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί –και το οικονομικό επιτελείο– υποστηρίζουν ότι με τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί το πρωτογενές πλεόνασμα θα ανέλθει στο 3,5% του ΑΕΠ το 2018. Αντιθέτως, το Ταμείο θεωρεί ότι με τα μέτρα αυτά η Ελλάδα θα επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ το 2018. Στο πλαίσιο αυτό, το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι η διαφορά που υπάρχει μεταξύ των δικών του προβλέψεων και της Ευρώπης, μπορεί να καλυφθεί:
• Είτε με επιπλέον μέτρα από την ελληνική κυβέρνηση ύψους 2% ή 3,6 δισ. ευρώ που θα επικεντρώνονται στην περικοπή συντάξεων και αφορολόγητου ορίου.
• Είτε με ισχυρές παρεμβάσεις στο χρέος –μέσω κυρίως των μεσοπρόθεσμων μέτρων– που θα πρέπει να προσδιοριστούν τώρα και θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά του.
Εως τώρα, η δεύτερη επιλογή έχει κατ’ επανάληψη απορριφθεί από τον Β. Σόιμπλε, ενώ για την πρώτη αντιδρά η ελληνική κυβέρνηση. Το ύψος του πλεονάσματος, τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και ο ρόλος του ΔΝΤ στο πρόγραμμα θα συζητούνταν στο Washington Group που θα συνεδρίαζε στο Βερολίνο την Παρασκευή. Για να επιλυθεί ο γόρδιος δεσμός η Ευρώπη φαίνεται πως επιχειρεί να διαμορφώσει ένα νέο σημείο ισορροπίας. Αυτό προβλέπει, σύμφωνα με πληροφορίες, τα εξής:
• Η Ευρωζώνη να προχωρήσει στη λήψη πιο γενναίων βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος ή τελικά να αποφασίσει να προσδιορίσει με κάποιο τρόπο τα μεσοπρόθεσμα μέτρα. Σε ό,τι αφορά τα βραχυπρόθεσμα, εξετάζονται σενάρια για τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων σε σχέση με εκείνα που αποφασίστηκαν τον Μάιο από το Eurogroup ή εναλλακτικά τα συμφωνημένα βραχυπρόθεσμα μέτρα να αποφέρουν μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους. Σύμφωνα με αρμόδια στελέχη, το ευρωπαϊκό σχέδιο για τα βραχυπρόθεσμα οδηγεί σε ελάφρυνση της τάξης των 36 – 40 δισ. ευρώ, με το ΔΝΤ να ζητεί το όφελος να είναι διπλάσιο (70-80 δισ. ευρώ). Εναλλακτικά, η Ευρωζώνη θα μπορούσε να προχωρήσει στον προσδιορισμό από τώρα των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, ώστε να τα εντάξει το ΔΝΤ στην έκθεσή του για τη βιωσιμότητα του χρέους.
• Η Αθήνα να υιοθετήσει τις συστάσεις του ΔΝΤ ή μεγάλο μέρος τους όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις, στο πλαίσιο της β΄ αξιολόγησης. Σε αυτές περιλαμβάνονται η μείωση του αφορολόγητου ορίου, νέα παρέμβαση στις συντάξεις και πιο «σκληρές» αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις.
Σε κάθε περίπτωση, για να προχωρήσει η συζήτηση για το χρέος θα πρέπει η Αθήνα να κλείσει τον έλεγχο που είναι αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη. Σήμερα ενδεχομένως να πραγματοποιηθεί τηλεδιάσκεψη, ενώ αύριο είναι προγραμματισμένο να συνεδριάσει το Euroworking Group (EWG) για να εξετάσει την πορεία των διαπραγματεύσεων ενόψει του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου.
Συνολικά, η κυβέρνηση πρέπει να υλοποιήσει περισσότερα από 80 προαπαιτούμενα μέτρα. Στο μέτωπο των δημοσιονομικών μεγεθών το κενό που υπάρχει για το 2018 έχει μειωθεί αισθητά. Πρόβλημα, όμως, παραμένει το τι θα γίνει με τους στόχους για τα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2019 και μετά. Στο σκέλος των εργασιακών αλλαγών οι δανειστές επιμένουν στην αύξηση του ποσοστού των ομαδικών απολύσεων και ζητούν αλλαγή στη σύνθεση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας, το οποίο θα ελέγχει τη νομιμότητα των διαδικασιών. Επίσης, επαναφέρουν έμμεσα το λοκ άουτ, τη δυνατότητα του εργοδότη να μην αμείβει αυτούς που δεν απεργούν, την πρόβλεψη για απόλυση συνδικαλιστών, καθώς και τη διατήρηση της αναστολής της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και της δυνατότητας επέκτασης των κλαδικών συμβάσεων.