Τα αποτελέσματα της διαδικτυακής σφυγμομέτρησης του προγράμματος IDEA, που υλοποίησε το ΔΙΚΤΥΟ σε συνεργασία με τον τηλεοπτικό σταθμό MAD, δεν διαφέρουν πολύ από εκείνα πρόσφατων ερευνών που έχουν γίνει για τη στάση των νέων απέναντι στην Ευρώπη. Πρόσφατα, ευρωπαϊκή μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το YouGov, για λογαριασμό του Ινστιτούτου TUI, έδειξε ότι το 31% των νέων Ελλήνων ηλικίας 16-26 τάσσεται υπέρ της εξόδου της Ελλάδας από την Ε.Ε.
Στην έρευνα που δημοσιεύει σήμερα η «Κ», 4 στους 10 νέους δεν διακρίνουν κάποιο θετικό για εκείνους από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η ταύτιση είναι αδιαμφισβήτητη και τα ευρήματα ανησυχητικά. Υπάρχουν, όμως, και θετικές ενδείξεις, όπως για παράδειγμα ότι το 84% των νέων επιθυμεί να προχωρήσει η διαδικασία ενοποίησης.
Η αποτύπωση της έρευνας δίνει την αίσθηση ότι οι νέοι ναι μεν γνωρίζουν σε γενικές γραμμές πολλά πράγματα για την Ε.Ε., ωστόσο η γνώση αυτή δεν είναι σε βάθος και δεν είναι αποτέλεσμα αυτόνομης προσπάθειας κατάκτησής της, αλλά προέρχεται ως αντανάκλαση όσων λαμβάνουν από την επικαιρότητα και τον άμεσο περίγυρό τους.
Οι απαντήσεις τους για το κοινωνικό κράτος είναι χαρακτηριστικές. Η Ε.Ε. μπορεί εδώ και δεκαετίες να εγκαθίδρυσε –και να λειτουργεί ακόμα, έστω και με περικοπές– ένα άρτιο κοινωνικό κράτος που αντίστοιχό του δεν υπάρχει σε άλλη ήπειρο, αλλά αυτό δεν το αναγνωρίζουν οι νέοι. Γιατί; Πιθανότατα λόγω της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας. Οι παραστάσεις που λαμβάνουν από την τηλεόραση και τον άμεσο περίγυρό τους για το ελλιπές κοινωνικό κράτος, προφανώς, τους οδηγούν στο αυθαίρετο συμπέρασμα ότι η Ε.Ε. δεν έχει ισχυρό κοινωνικό κράτος.
Αναλόγως επιδερμικές και ακατέργαστες είναι και άλλες απαντήσεις τους που δείχνουν ότι οι νέοι δεν γνωρίζουν σε βάθος την ουσία της ευρωπαϊκής ιδέας και τη σημασία της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Αντιλαμβάνονται μεν τις σημαντικές προκλήσεις της Ε.Ε., αλλά χωρίς να τις κατανοούν σε βάθος. Βλέπουν τα μεγάλα προβλήματα, αλλά όχι την αιτία τους. Θεωρούν, π.χ., μείζονα πρόκληση την τρομοκρατία, το προσφυγικό και την ανεργία, αλλά όχι τόσο τον άμεσο ανταγωνισμό με τις αναδυόμενες οικονομίες της ΝΑ Ασίας, που σε μεγάλο βαθμό εξηγεί το πρόβλημα ανταγωνισμού και ύφεσης της Ε.Ε., και με τη σειρά του οδηγεί στην αποψίλωση του κοινωνικού κράτους κ.ο.κ.
Ακρως θετικό είναι, από την άλλη πλευρά, ότι οι νέοι θέλουν την ενίσχυση της Ε.Ε. Στο σχετικό ερώτημα απαντούν στη συντριπτική τους πλειονότητα (84%) ότι επιθυμούν την ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας και της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και αυτό είναι σημαντικό γιατί φαίνεται να υπάρχει η απαραίτητη και κρίσιμη μαγιά που θα χτίσει το νέο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Καλούμαστε, λοιπόν, να αξιοποιήσουμε τα πορίσματα μιας έρευνας για τους νέους στην Ελλάδα, βάσει της οποίας η στάση τους θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί «δειλά θετική» προς την Ευρώπη, αλλά με αντιφάσεις.
Και εδώ είναι, πρωτίστως, θέμα παιδείας. Εργαλεία όπως το Erasmus και ο εμπλουτισμός των βιβλίων με αναφορές στις κοινές ευρωπαϊκές ρίζες, αξίες, αρχές και επιτεύγματα θρέφουν το δένδρο της συνοχής και της γνώσης. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει ανάγκη την ευρωπαϊκή του διάσταση. Την εξωστρέφεια που είναι συνυφασμένη με τον ελληνισμό. Δεν πρόκειται για διελκυστίνδα. Η Ευρώπη προέρχεται από την Ελλάδα και η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη.
* Ο κ. Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι διευθυντής του ΔΙΚΤΥΟΥ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
** Η κ. Εύη Χατζηανδρέου είναι επιστημονική συνεργάτις του ΔΙΚΤΥΟΥ.