Βαρύ είναι το κλίμα σε Λευκωσία και Αθήνα για τον Εσπεν Μπαρθ Εϊντε, ειδικό σύμβουλο του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό, έπειτα από τις πρόσφατες δηλώσεις του τελευταίου, βάσει των οποίων η ελληνοκυπριακή πλευρά φάνηκε να μη δέχεται μια «λογική» πρόταση των Τούρκων που θα οδηγούσε σε σταδιακό τερματισμό του καθεστώτος των εγγυήσεων και της αποχώρησης στρατευμάτων από το νησί. Ο κ. Εϊντε έγινε αποδέκτης της βαριάς ατμόσφαιρας χθες, στη Λευκωσία, κατά την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον κ. Ν. Αναστασιάδη, ο οποίος και προέβη σε διάβημα προς τον αξιωματούχο του ΟΗΕ, για όσα υποστηρίζει δημοσίως περί το αρνητικό αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων στην Ελβετία. Από τη Λευκωσία αφήνεται να εννοηθεί ότι έπειτα από αυτές τις σαφώς μονομερείς δημόσιες τοποθετήσεις του κ. Εϊντε, ενδεχομένως να τίθεται και ζήτημα παραμονής στη συγκεκριμένη θέση, καθώς παραβίασε την αρχή της ουδετερότητας.
«Εκτός πραγματικότητας»
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ν. Χριστοδουλίδης κατηγόρησε ευθέως τον κ. Εϊντε για «αναφορές που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα», τονίζοντας ότι αν αυτές συνεχιστούν, τότε «δεν υπάρχει άλλη επιλογή από να δοθούν δημόσια τα πρακτικά» για όσα έγιναν στο Κραν-Μοντανά. «Αλίμονο», σημείωσε ο κ. Χριστοδουλίδης, «αν υπάρχει Κύπριος πολιτικός που θα είχε πετύχει τερματισμό της Συνθήκης Εγγυήσεων και των παρεμβατικών δικαιωμάτων της Τουρκίας και δεν θα αποδεχόταν μια τέτοια διευθέτηση». Αρκετοί, ακόμη και πριν από την περίφημη συνέντευξη του κ. Εϊντε, ανέφεραν ότι ο Νορβηγός αξιωματούχος του ΟΗΕ επιθυμούσε ταχεία διευθέτηση του Κυπριακού, προκειμένου να συμμετάσχει στις νορβηγικές εκλογές έχοντας ως επίτευγμα την επίλυση μιας τόσο μακροχρόνιας διαφοράς. Σχολιάζοντας αυτές τις πληροφορίες, ο κ. Χριστοδουλίδης απάντησε ότι δεν γνωρίζει τους σχεδιασμούς του κ. Εϊντε. Ωστόσο, πρόσθεσε, πως «στο παρελθόν είχε αναφέρει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι θα είναι υποψήφιος στη Νορβηγία. Δεν είναι ένα θέμα που συζητήθηκε σήμερα στη συνάντηση του προέδρου με τον κ. Εϊντε». Ο εκπρόσωπος επισήμανε, ακόμη, σχετικά με το αν ο κ. Εϊντε θα πρέπει να αποχωρήσει από τη θέση του, λέγοντας: «Αναμένουμε να δούμε κάποιες πολύ συγκεκριμένες εξελίξεις τις αμέσως επόμενες μέρες και αναλόγως θα υπάρξει και πολύ συγκεκριμένη τοποθέτηση».
Ο κ. Χριστοδουλίδης ανέτρεξε και στο δείπνο με το οποίο τελείωσαν οι διαπραγματεύσεις στο Κραν-Μοντανά, τονίζοντας όταν ο γ.γ. του ΟΗΕ «έπειτα από συζήτηση τεσσάρων και πλέον ωρών άρχισε να καταγράφει αυτή τη στρατηγική συμφωνία που όλοι ευελπιστούσαν να πετύχουν στην Ελβετία, μετά την πρώτη αναφορά σε σχέση με τον τερματισμό της Συνθήκης Εγγυήσεων και των παρεμβατικών δικαιωμάτων, υπήρξε αντίδραση από τον κ. Τσαβούσογλου. Και ήταν πολλοί στο δείπνο οι οποίοι άκουσαν την αντίδραση του κ. Τσαβούσογλου ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να εφαρμοστεί από την πρώτη μέρα». Μετά το πέρας της συνάντησής του με τον κ. Αναστασιάδη, ο κ. Εϊντε επισήμανε ότι ο ΟΗΕ είναι «δεσμευμένος» για να βρεθεί λύση στο Κυπριακό και παρέπεμψε για περισσότερα έπειτα και από την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί.
Οξύτατες είναι και οι αιχμές από διπλωματικές πηγές στην Αθήνα για τον ρόλο του κ. Εϊντε. «Ο κ. Εϊντε εστιάζει στην αδυναμία να φθάσουμε σε τελική συμφωνία, αγνοώντας τους πραγματικούς λόγους για τους οποίους δεν θα ήταν ποτέ δυνατή η θετική έκβαση των συνομιλιών. Η Τουρκία είχε εξαρχής αποκλείσει την επίλυση (final outcome), ουσιαστικό μέρος της οποίας θα μπορούσε να είναι η, εκ της ιδίας διαψευσθείσα, τοποθέτηση της προς τον γ.γ. ΟΗΕ, περί κατάργησης της Συνθήκης Εγγύησης, ταυτόχρονα με τη θέση σε ισχύ της New Settlement Agreement. Συνεπώς, ο κ. Εϊντε “εξαγνίζει” την Τουρκία για τη μη επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος, μετακυλίοντας την ευθύνη γι’ αυτό σε όλους τους συμμετέχοντες, ως συνυπεύθυνους για την αδυναμία (“ανικανότητα”) να φθάσουν στο τελικό αποτέλεσμα». Οι ίδιες πηγές κατηγορούν τον κ. Εϊντε ότι «εκθέτει τον ΟΗΕ ως προς το τι συνέβη κατά τη διάρκεια του δείπνου της 6ης Ιουλίου, ούτως ώστε να απεκδυθεί των προσωπικών ευθυνών που τον βαρύνουν για την αποτυχία και την κακή οργάνωση της Διάσκεψης». Και περιγράφουν τη στάση ως «ούτε τήρηση ίσων αποστάσεων ούτε αντικειμενική και αμερόληπτη παρουσίαση των γεγονότων που επιβάλλει ο ρόλος του διαμεσολαβητή».