Η μάχη κατά της τρομοκρατίας του 21ου αιώνα έχει μεταφερθεί στο Διαδίκτυο. Η Daesh μπορεί να έχει απολέσει το προπύργιό της, τη Ράκα, συνεχίζει όμως να κερδίζει έδαφος στον κυβερνοχώρο. Η συγκαλυμμένη προπαγάνδα της εξαπλώνεται από πλατφόρμα σε πλατφόρμα μέσω μηνυμάτων μίσους, μηδενιστικής ερμηνείας του Ισλάμ και λεπτομερών οδηγιών σχετικά με μεθόδους δολοφονίας αθώων πολιτών. Οι πιο πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν «εκ των έσω». Οι δράστες δεν είχαν ταξιδέψει ποτέ στη Συρία ή στο Ιράκ αλλά είχαν επηρεαστεί, υποστεί πλύση εγκεφάλου και στρατολογηθεί από την τρομοκρατία μέσω του Διαδικτύου.
Η Daesh δεν άργησε να εκμεταλλευθεί τα πλεονεκτήματα που προσφέρει το Διαδίκτυο. Οι στρατηγικές στρατολόγησης που ακολουθεί μεταφέρονται, πλέον, από τον πραγματικό στον ψηφιακό κόσμο. Oλο και περισσότερα βίντεο και αναρτήσεις με βίαιο περιεχόμενο εναντίον ευάλωτων ομάδων και πολιτών της Δύσης εμφανίζονται σε χιλιάδες λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παρότι ορισμένες από τις πρόσφατες επιθέσεις φαίνεται να έχουν γίνει από «μοναχικούς λύκους», η μολυσματική διαδικτυακή προπαγάνδα της Daesh αποδεικνύει ότι οι δράστες αυτοί δεν ενήργησαν μόνοι τους.
Σήμερα, οι σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ο περιορισμός της εξάπλωσης αυτών των μηνυμάτων, η διαγραφή του τρομοκρατικού περιεχομένου από το Διαδίκτυο και η προστασία των νέων από τους κινδύνους έκθεσής τους. Παράλληλα, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν περιορίζονται η ελευθερία και η ίδια η ουσία του Διαδικτύου ως ενός σπουδαίου μέσου διάδρασης, επικοινωνίας και δημιουργίας.
Στην Ευρώπη, εργαζόμαστε εντατικά στον τομέα αυτό, εδώ και αρκετό καιρό. Πριν από τρία χρόνια, ίδρυσα το Ευρωπαϊκό Διαδικτυακό Φόρουμ, σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τις σημαντικότερες διαδικτυακές πλατφόρμες – Google, Facebook, Twitter, Microsoft. Σήμερα, πλέον, η εθελοντική αυτή συνεργασία έχει αναπτυχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο και ο εντοπισμός εκατοντάδων χιλιάδων εικόνων, βίντεο και αναρτήσεων τρομοκρατικού περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει αυτοματοποιηθεί σε σημαντικό βαθμό. Το 2015, δημιουργήσαμε έναν μηχανισμό αναφορών που μέχρι στιγμής έχει εξετάσει περισσότερες από 42.000 αναρτήσεις τρομοκρατικού περιεχομένου.
Στο Ευρωπαϊκό Διαδικτυακό Φόρουμ που πραγματοποιήθηκε το 2016, οι εταιρείες παρουσίασαν μια κοινή βάση δεδομένων (database of hashes), όπου εντοπίζεται και διαγράφεται οριστικά το τρομοκρατικό περιεχόμενο από όλες πλατφόρμες, ώστε να μην επανεμφανίζεται. Σήμερα, αυτή η βάση δεδομένων περιλαμβάνει πάνω από 40 000 σχετικά πεδία (hashes). Τα αποτελέσματα της βάσης δεδομένων είναι εντυπωσιακά και μπορούν να βελτιωθούν περαιτέρω.
Ο αυτόματος εντοπισμός τρομοκρατικού περιεχομένου στο Διαδίκτυο βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της στρατηγικής του Φόρουμ. Η ταχύτητα και το εύρος διαγραφής του τρομοκρατικού περιεχομένου από το Διαδίκτυο αυξάνονται διαρκώς. Το 75% από τους 300.000 λογαριασμούς του Τwitter, που διαγράφηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2017, δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει ούτε μία ανάρτηση. Από τον Ιούνιο του 2017, έχουν αφαιρεθεί από το Youtube περισσότερα από 150.000 βίντεο, εκ των οποίων το 80% εντοπίστηκε αυτόματα. Το ποσοστό διαγραφής τρομοκρατικού περιεχομένου που εμφανίστηκε για πρώτη φορά ή αναδημοσιεύθηκε εντός μιας ώρας από την αρχική του μεταφόρτωση στο Facebook έφθασε το 83%.
Εχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, πρέπει όμως να γίνουν ακόμα αρκετά. Σημασία δεν έχουν μόνο η ταχύτητα ή η ποσότητα των διαγραφών. Είναι εξίσου σημαντικό από πόσες πλατφόρμες διαγράφεται το τρομοκρατικό περιεχόμενο. Γι’ αυτόν τον λόγο, επόμενο καθοριστικό βήμα είναι η συμμετοχή περισσότερων και μικρότερων διαδικτυακών εταιρειών και η ενθάρρυνσή τους να πράξουν το ίδιο. Το Ευρωπαϊκό Διαδικτυακό Φόρουμ συνεργάζεται ήδη με περισσότερες από 20 εταιρείες. Πρόσφατα, εντάχθηκαν στο Φόρουμ το Instagram, το Snapchat, το WordPress και το Yellow και πρέπει να συμμετάσχουν ακόμα περισσότερες εταιρείες.
Σε αυτή την προσπάθεια, η συνεργασία μεταξύ των εταιρειών του Διαδικτύου και των Αρχών επιβολής του νόμου είναι απαραίτητη, ώστε να υπάρχει κατάλληλη συνέχεια και αξιοποίηση της ανάλυσης των πληροφοριών και των τάσεων. Οι εταιρείες του Διαδικτύου θα πρέπει να ανταλλάσσουν πληροφορίες με τις Αρχές επιβολής του νόμου σε τακτική βάση και με διαφάνεια και η συμβολή της Europol είναι καθοριστική στις προσπάθειες αυτές. Τα ζητήματα αυτά βρέθηκαν στην κορυφή της ατζέντας της 3ης υπουργικής συνάντησης του Ευρωπαϊκού Διαδικτυακού Φόρουμ στις 6 Δεκεμβρίου.
Η πρόκληση αυτή δεν αφορά μόνο στην Ευρώπη. Η μάχη κατά της τρομοκρατίας είναι παγκόσμιο ζήτημα. Η ευρωπαϊκή προσέγγιση έχει αποκτήσει παγκόσμια διάσταση, ενώ το Παγκόσμιο Διαδικτυακό Φόρουμ για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας συμβάλλει στις προσπάθειές μας. Οι G7 και οι G20 έχουν ενώσει τις φωνές τους με τη δική μας. Θα πρέπει να δράσουμε άμεσα, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση.
Βασική μας προτεραιότητα είναι η προστασία των πολιτών μας από την τρομοκρατία. Πρέπει να σταματήσουμε τη διάδοση των μηνυμάτων της τρομοκρατίας και να ενισχύσουμε παράλληλα τις αξιόπιστες φωνές της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η βίαιη εξτρεμιστική προπαγάνδα δεν θα διαδίδεται ανενόχλητη. Εχουμε στο πλευρό μας τις εταιρείες που δημιούργησαν τις πιο καινοτόμες και δημοφιλείς διαδικτυακές πλατφόρμες. Αντιμετωπίζουμε την τρομοκρατία στο Διαδίκτυο πιο γρήγορα και έξυπνα και όλοι δίνουμε αυτή τη μάχη για τον ίδιο σκοπό: την προάσπιση των ελευθεριών του Διαδικτύου και την προστασία των χρηστών του παγκοσμίως.
* Ο κ. Δημ. Αβραμόπουλος είναι Ευρωπαίος Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας.