Νέος Κώδικας με παλιές υποδομές

Νέος Κώδικας με παλιές υποδομές

4' 44" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η συγκυριακή αντιμετώπιση και η κριτική της συγκυρίας συνόδευσαν και τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση της ποινικής μας νομοθεσίας, έργο που ξεκίνησε πριν από δέκα χρόνια, το 2009, και ολοκληρώθηκε επί του σημερινού υπουργού Δικαιοσύνης Μιχάλη Καλογήρου, με την εκπόνηση δύο ογκωδέστατων νομοθετημάτων, του νέου Ποινικού Κώδικα και του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Η ολοκλήρωση του έργου για τους νέους Κώδικες, πόνημα πολλών επιτροπών που συστήθηκαν από όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, προκάλεσε, πέραν των θετικών προσεγγίσεων, έντονες αντιδράσεις για ορισμένες ρυθμίσεις, που επικρίθηκαν τόσο από νομικούς όσο και σε πολιτικό επίπεδο, ρυθμίσεις τις οποίες ο υπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε ότι θα επανεξετάσει.

Καλώς εχόντων των πραγμάτων, οι νέοι Κώδικες, που αλλάζουν μετά  δεκαετίες –ο Ποινικός Κώδικας είχε θεσπιστεί το 1951 και έκτοτε είχε γίνει… αγνώριστος από τις εκατοντάδες αλλαγές και τροποποιήσεις, ένα νομοθέτημα-κουρελού–, θα οδεύσουν για ψήφιση από τη Βουλή πριν από το Πάσχα.

Η επιχειρούμενη μεταρρύθμιση είναι τέτοιας έκτασης, που αρκεί να σημειωθεί ότι από τα 363 άρθρα του Ποινικού Κώδικα, τα 170 καταργούνται και άλλα 30 καινούργια προστίθενται. Οι αλλαγές, μεταξύ άλλων η κατάργηση για πρώτη φορά μετά 70 χρόνια του νόμου περί καταχραστών του Δημοσίου, η κατάργηση αδικημάτων ήσσονος σημασίας, όπως τα πταίσματα και πρωτίστως η εκλογίκευση των ποινών –μικρότερες αλλά να εκτίονται–, αποτελούν μόνον κάποιες από τις θετικές μεταρρυθμίσεις του νέου Ποινικού Κώδικα, έργο πολλών επιτροπών, με τελευταία εκείνη υπό την προεδρία του γνωστού ποινικολόγου Χριστόφορου Αργυρόπουλου.

Βεβαίως, η μεταρρύθμιση που επιχειρείται στην ποινική μας νομοθεσία, έστω και με καθυστέρηση ετών, θα δοκιμαστεί στην πράξη, καθώς ένας νόμος δεν φέρνει την άνοιξη, όπως άλλωστε δεν φέρνει την άνοιξη και ο κούκος. Και τούτο, διότι νομικοί και δικαστές, που μελέτησαν τις επιχειρούμενες αλλαγές, αντιμετωπίζουν με προβληματισμό και σκεπτικισμό τις δυνατότητες πρακτικής εφαρμογής πολλών νέων ρυθμίσεων, επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχουν για πολλές από αυτές οι υποδομές και το αναγκαίο ανθρώπινο δυναμικό.

H κοινωφελής εργασία

Για παράδειγμα, η πρόβλεψη της επιβολής ως ποινής από τα δικαστήρια της κοινωφελούς εργασίας για σειρά αδικημάτων, με προφανή στόχο και ο δράστης να τιμωρείται και το κοινωνικό σύνολο να ωφελείται από την παροχή εργασίας, είναι μια πρόβλεψη άριστη, αλλά δύσκολα θα εφαρμοστεί στην πράξη. Γνώστες των πραγμάτων σε θέματα ποινικής καταστολής σημειώνουν πως δεν υπάρχουν υποδομές σε δήμους και σε κρατικούς φορείς, όπως και η ανάλογη κουλτούρα και νοοτροπία, για απορρόφηση εκατοντάδων καταδίκων σε κοινωφελείς εργασίες, θέματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να μη μείνουν οι σχετικές θετικότατες διατάξεις γράμματα άνευ περιεχομένου.

Αλλωστε η κοινωφελής εργασία, ως παρεπόμενη ποινή, ισχύει και σήμερα, αλλά ελάχιστα ή σχεδόν ποτέ δεν επιβλήθηκε από τα δικαστήρια, διότι οι δικαστές γνωρίζουν την ανυπαρξία υποδομών και δεν την επιβάλλουν.

Εκεί όμως που φαίνεται ότι θα δοκιμαστούν οι υποδομές οι οποίες θα κληθούν να υποστηρίξουν την τεράστια μεταρρύθμιση του ποινικού μας συστήματος είναι οι φυλακές. Οι προβλέψεις του νέου Ποινικού Κώδικα για μικρότερες ποινές, αλλά ποινές που θα εκτίονται, μέτρο απολύτως λογικό και σωστό, είναι βέβαιο ότι θα συναντήσουν δυσκολίες. Οι φυλακές που βρίσκονται στην κατάσταση που βρίσκονται –πολλές από αυτές παλιές και με προβλήματα–, αλλά και η οικονομική συγκυρία που δεν επιτρέπει γενναιόδωρες χρηματοδοτήσεις για ανέγερση νέων σωφρονιστικών καταστημάτων, οι τραγικές ελλείψεις σε προσωπικό στα σωφρονιστικά καταστήματα και πολλά άλλα, σίγουρα θα αποτελέσουν εμπόδια στην εφαρμογή των νέων διατάξεων.

Εμπόδια, τα οποία δεν μπορεί να λύσουν βέβαια οι νέοι Κώδικες, οφείλει όμως να αντιμετωπίσει σύντομα και συστηματικά η πολιτεία για να είναι η μεταρρύθμιση πραγματική και όχι στα χαρτιά.

Και ενώ η δημόσια διαβούλευση για τα δύο ογκώδη νομοθετήματα βρίσκεται σε εξέλιξη –με νομικούς, δικαστικούς, πανεπιστημιακούς να καταθέτουν σωρεία προτάσεων και την πολιτική αντιπαράθεση για συγκεκριμένες διατάξεις να έχει κορυφωθεί–, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η Ολομέλεια των εισαγγελέων της Αθήνας, που έχει συγκληθεί για την προσεχή Πέμπτη για να εκφράσει συνολική τοποθέτηση επί των νέων Κωδίκων.

Η σύγκληση της Ολομέλειας όλων των εισαγγελέων έγινε με πρωτοβουλία του προϊσταμένου της Εισαγγελίας Αθηνών Ευάγγελου Ιωαννίδη, για τον προφανή λόγο ότι οι εφαρμοστές του νόμου πρέπει να έχουν άποψη και να την εκφράσουν για τόσο σημαντικά νομοθετήματα και επιπλέον γιατί ο νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας επιφέρει ριζικές αλλαγές στην έρευνα και εκδίκαση όλων των ποινικών υποθέσεων.

Σύμφωνα με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, εισάγονται νέοι θεσμοί, όπως η ποινική συνδιαλλαγή, η ποινική διαπραγμάτευση, η αποχή από την ποινική δίωξη, θεσμοί που κατατείνουν στο να αποκαθίσταται η ζημία σε οικονομικά και περιουσιακής φύσεως εγκλήματα και να βρίσκεται συμβιβαστική λύση ώστε να αποφεύγονται οι μακροχρόνιες δικαστικές εκκρεμότητες. Βεβαίως, από αυτές τις καινοτόμους πρακτικές εξαιρούνται ρητά τα εγκλήματα βίας (όπως ανθρωποκτονίες, βιασμοί, ληστείες και άλλα).

Οι νέοι θεσμοί αναδεικνύουν στο εξής ως πρωταγωνιστή τον εισαγγελέα, ο οποίος «διαπραγματεύεται» με τον δράστη, απέχει από τη δίωξη όταν η ζημία έχει αποκατασταθεί και κλείνει τον φάκελο όταν ο συμβιβασμός και η αποκατάσταση έχουν ολοκληρωθεί πλήρως.

Ο Αρειος Πάγος

Υπάρχουν όμως οι υποδομές, ο αναγκαίος αριθμός εισαγγελέων, ειδικά στην Αθήνα, για να υποδεχθούν τον τεράστιο όγκο των ποινικών υποθέσεων; Eρώτημα πραγματικό, στο οποίο η Ολομέλεια των εισαγγελέων θα πάρει θέση, ενώ άγνωστο προς το παρόν παραμένει αν θα συγκληθεί η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου για να τοποθετηθεί επί των ριζικών μεταβολών που επέρχονται με τους δύο Κώδικες.

Σε κάθε περίπτωση, οι αναγκαίες νομοθετικές αλλαγές, αυτό τονίζουν έγκριτοι δικαστικοί και εισαγγελείς, πρέπει να μείνουν ανεπηρέαστες από λογικές συγκυρίας και μικροκομματικών προσεγγίσεων, καθώς το ποινικό μας σύστημα από καιρό έχει ανάγκη μεταβολών, οι οποίες έρχονται έστω και καθυστερημένα και με τα προβλήματα που προκύπτουν από τις αλλεπάλληλες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές που εργάστηκαν για την εκπόνηση των νέων Κωδίκων.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Μιχάλης Καλογήρου, που έχει την τύχη  και ευθύνη να διαχειριστεί το τέλος αυτής της πολύχρονης νομοθετικής επεξεργασίας, πάντως, έχει δηλώσει ανοικτός σε συναινέσεις και συνεργασίες και έχει καλέσει προς τούτο τους τομεάρχες σε θέματα Δικαιοσύνης την προσεχή Τρίτη για ανταλλαγή απόψεων. Ευχής έργον, να τηρήσει την υπόσχεση και η συναίνεση να επικρατήσει.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή