Την επόμενη φορά που θα ζητήσετε να χαμηλώσει η ένταση σε μια μουσική σκηνή μην έχετε ενοχές ούτε φταίει η ηλικία σας. Μάλλον θα κάνετε μια χάρη στα αυτιά σας και ένα μεγαλύτερο καλό στην ακοή των μουσικών του συγκροτήματος. Εκείνοι, μάλιστα, θα σας ευγνωμονούν για περισσότερο καιρό, όπως προκύπτει από την κλινική έρευνα για τα προβλήματα ακοής των επαγγελματιών της μουσικής βιομηχανίας που εκπόνησε το Ιατρείο Μουσικών της Α΄ ΩΡΛ κλινικής του ΕΚΠΑ και θα παρουσιαστούν απόψε στο Μέγαρο Μουσικής.
Η κλινική έρευνα του ειδικού ιατρείου εξέτασε πάνω από 350 επαγγελματίες, από μουσικούς της ροκ και της κλασικής, μέχρι λαϊκούς τραγουδιστές και σολίστες, μαέστρους, ηχολήπτες και μουσικούς παραγωγούς και εντόπισε ότι 2 στους 5 δεν εμφανίζουν βλάβη στο απλό ακοόγραμμα, ενώ έχουν συμπτώματα. Οι μισοί (50%) από τους συμμετέχοντες υποφέρουν από εμβοές και 4 στους 10 από υπερακουσία (δυσανεξία στον ήχο). «Αρκετές φορές οι μουσικοί παραπονιούνται για διάφορα συμπτώματα που σχετίζονται με την ακοή τους, αλλά το κλασικό ακοόγραμμα δεν μπορεί να τα εντοπίσει. Εμείς αρχίσαμε να κάνουμε μία σειρά εξελιγμένων εξετάσεων, μια ακουολογική διερεύνηση, για να εντοπίσουμε τη ρίζα των συμπτωμάτων. Παράλληλα, δημιουργήσαμε ένα ερευνητικό ερωτηματολόγιο για να φτιάξουμε το ακουστικό προφίλ τους και να δούμε τις επιπτώσεις που έχουν στην επαγγελματική τους ζωή, συμπληρώνοντας ένα κενό στη διεθνή βιβλιογραφία», λέει στην «Κ» ο επικεφαλής της έρευνας και αναπληρωτής καθηγητής ΩΡΛ του ΕΚΠΑ, Θάνος Μπίμπας. Οι εμβοές είναι το (σχεδόν) μόνιμο βουητό ή σφύριγμα που ακούγεται μέσα στο κεφάλι, ενώ στην υπερακουσία ο θόρυβος που παράγεται π.χ. από ένα μαχαιροπίρουνο μπορεί να γίνει ανυπόφορος. «Οι εμβοές δημιουργούν στρες στους μουσικούς, αλλά επίσης κρύβουν στοιχεία του ήχου, ενώ για 1 στους 3 μουσικούς η ενόχληση γίνεται πιο έντονη όταν παίζουν μουσική», σημειώνει ο κ. Μπίμπας.
Τα αποτελέσματα της κλινικής έρευνας, που επιμελήθηκε η υποψήφια διδάκτορας στο ΕΚΠΑ και ΩΡΛ Κατερίνα Βαρδονικολάκη, με χρηματοδότηση του βρετανικού Bernice Bibby Research Trust, δείχνουν επίσης ότι περίπου το 8% των εξεταζόμενων ακούει παραμορφωμένο ήχο σε συνθήκες μεσαίας έντασης και όχι συναυλίας, ενώ ένα ποσοστό 3% εμφανίζει τη λεγόμενη διπλακουσία, δηλαδή τα αυτιά τους «ακούνε» την ίδια νότα σε δύο διαφορετικές εκδοχές. Επίσης, το 45% των συμμετεχόντων, που είχε εμφανίσει πρόβλημα στο ακοόγραμμα, θεωρούσε ότι αυτό δεν είχε επηρεάσει την ακοή του. Μόλις 1 στους 7 συμμετέχοντες δεν εμφάνισε κανένα σοβαρό πρόβλημα.
«Οι μουσικοί συνηθίζουν σε μια κατάσταση, αλλά όσο περνάει ο καιρός, όσοι έχουν κάποιο πρόβλημα παίζουν πιο δυνατά. Η επίδραση του έντονου ήχου στην ακοή είναι αθροιστική και μεγάλο ρόλο παίζουν τα χρόνια έκθεσης, ο τρόπος και οι χώροι των συναυλιών», σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ και μέλος της ερευνητικής ομάδας Κώστας Παστιάδης και γι’ αυτό οι δύο ερευνητές τονίζουν ότι χρειάζεται πρόληψη και προστασία από την παιδική ηλικία.
Η έρευνα του ειδικού ιατρείου που στεγάζεται στο Ιπποκράτειο είναι σε εξέλιξη και οι εξετάσεις για κάθε ενδιαφερόμενο είναι δωρεάν. Το ζητούμενο, όπως μας εξηγούν, είναι η ενημέρωση των μουσικών και η λήψη μέτρων για την προστασία της ακοής, της τόσο ευαίσθητης αίσθησης που καθορίζει την άνοδο αλλά και την πτώση ενός μουσικού.
«Turn the music down», Τετάρτη 15 Μαΐου, 7 μ.μ., Μέγαρο Μουσικής
Τα «ένοχα» μουσικά όργανα
Σε σειρά κατάταξης, τα πιο επιβαρυντικά για την ακοή μουσικά όργανα είναι τα κρουστά, ακολουθούν τα πνευστά και έπειτα τα έγχορδα, μας λένε οι ερευνητές, ενώ οι τρεις κατηγορίες έχουν μικρές αποκλίσεις μεταξύ τους. «Μύθος» είναι επίσης η αίσθηση ότι η κλασική μουσική επιβαρύνει λιγότερο την ακοή σε σχέση με τα άλλα είδη. «Οι μουσικοί και οι τραγουδιστές εμφανίζουν ίδιο ποσοστό συμπτωμάτων, δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές», μας αποκαλύπτουν οι ερευνητές, ενώ αρκετοί είναι εκείνοι που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ακοής αλλάζοντας όργανο ή μουσική έκφραση. «Αρκετοί περιορίζουν τις συχνές ζωντανές εμφανίσεις και προτιμούν μικρούς, ελεγχόμενους, χώρους».
Τα προβλήματα ακοής είναι ταμπού της μουσικής βιομηχανίας, το οποίο όμως πρέπει να ξεπεραστεί για να ληφθούν σοβαρά μέτρα προστασίας και πρόληψης. Στο εξωτερικό, μουσικοί θρύλοι, όπως ο Φιλ Κόλινς και ο Αλ ντι Μέολα, έχουν μιλήσει ανοικτά για το πρόβλημα τους.