Τα κρανία στη Μάνη ξαναγράφουν την ιστορία του ανθρώπου

Τα κρανία στη Μάνη ξαναγράφουν την ιστορία του ανθρώπου

3' 6" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Είναι κάτι μοναδικό. Δεν είναι κάτι που το συνηθίζει κανείς. Αυτά τα ευρήματα αντιπροσωπεύουν ανθρώπους που κάποτε έζησαν και περιέχουν έναν πλούτο πληροφοριών για το παρελθόν. Νιώθω μεγάλη χαρά και ευγνωμοσύνη κάθε φορά που πλησιάζω τέτοια ευρήματα», λέει στην «Κ» η διακεκριμένη παλαιοανθρωπολόγος Κατερίνα Χαρβάτη, που με την έρευνά της ξαναγράφει την ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης.

Την περασμένη Τετάρτη, η κ. Χαρβάτη και η ομάδα της, που αποτελείται από διακεκριμένους επιστήμονες, δημοσίευσαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature τα αποτελέσματα της έρευνάς τους πάνω σε δύο κρανία που είχαν εντοπιστεί στο σύμπλεγμα σπηλαίων Απήδημα της Μάνης και φαίνεται ότι ένα από αυτά, το «Απήδημα 1», έχει ηλικία 210.000 ετών. «Πρόκειται για τον αρχαιότερο Homo sapiens που ανακαλύφθηκε εκτός της Αφρικής και μετακινεί την άφιξή τους στην Ευρώπη κατά 150.000 χρόνια νωρίτερα απ’ όσο νομίζαμε μέχρι σήμερα», σημειώνει η κ. Χαρβάτη.

Τα κρανία στη Μάνη ξαναγράφουν την ιστορία του ανθρώπου-1

Η Κατερίνα Χαρβάτη πιστεύει ότι η παλαιοανθρωπολογική έρευνα στην Ελλάδα μπορεί να φέρει στο φως σημαντικά ευρήματα.

Η εξέλιξη των Homo sapiens σημειώθηκε στην Αφρική πριν από περίπου 300.000 χρόνια. Ευρήματα που εντοπίστηκαν στο Ισραήλ ηλικίας 194.000 ετών έδειξαν ότι η μετανάστευση από την Αφρική ξεκίνησε νωρίς, αλλά το κρανίο της Μάνης καταδεικνύει αφενός ότι κύματα μετανάστευσης πληθυσμών άρχισαν νωρίτερα και μάλιστα ότι προχώρησαν μακριά μέσα στην Ευρώπη.

Αυτό προκάλεσε μεγάλη έκπληξη στους επιστήμονες, αλλά δημιούργησε και μία σειρά νέων ερωτημάτων για περαιτέρω έρευνα, όπως τι προκάλεσε τη μετακίνησή τους και τι απέγιναν αυτοί οι πληθυσμοί. «Ξέρουμε ότι στην περιοχή της Μάνης και γενικότερα σε όλη την Ελλάδα είχαμε ήπιο κλίμα, ιδιαίτερα στις εποχές των παγετώνων. Φαίνεται ότι εκτός από διάδρομος μετακινήσεων πληθυσμών, η περιοχή υπήρξε κάτι σαν καταφύγιο στις εποχές των παγετώνων που μάλλον ευνοούσε τη ζωή ανθρώπων, ζώων και φυτών», μας λέει η κ. Χαρβάτη.

Το δεύτερο κρανίο, το «Απήδημα 2», ανήκει σε έναν Νεάντερταλ ηλικίας 170.000 ετών. Τα δύο κρανία δεν σώζονται ολόκληρα, αλλά αποτελούνται από θραύσματα και κομμάτια διαφορετικών μεγεθών. Από το «Απήδημα 1» διατηρούνται το πίσω μέρος και η αριστερά πλευρά του, ενώ το δεύτερο είναι σχεδόν ολόκληρο αλλά έχει υποστεί πολλές αλλοιώσεις. Είχαν εντοπιστεί στο σπήλαιο της Μάνης το 1978 από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών που έκανε έρευνες στην περιοχή. Τα ευρήματα ήταν εγκλωβισμένα σε έναν βράχο και ήταν δύσκολη η εξαγωγή και ο καθαρισμός τους, ενώ είχαν υποστεί μεγάλες αλλοιώσεις.

Οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν τότε στο δεύτερο, πιο ολοκληρωμένο, εύρημα, που είχε εμφανή τα χαρακτηριστικά του Νεάντερταλ. Εκτοτε, υπήρχε η πεποίθηση πως τα δύο κρανία προέρχονταν από την ίδια χρονική περίοδο.

Τα κρανία στη Μάνη ξαναγράφουν την ιστορία του ανθρώπου-2

Το κρανίο «Απήδημα 2», που ανήκει σε Νεάντερταλ, και η τρισδιάστατη απεικόνισή του.

Το Ανθρωπολογικό Μουσείο της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ κάλεσε την κ. Χαρβάτη και την ομάδα της από το Κέντρο Σένκεμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου του Τίμπιγκεν για να μελετήσουν τα ευρήματα εφαρμόζοντας καινοτόμες μεθόδους χρονολόγησης και τρισδιάστατης απεικόνισης. Η στρογγυλή μορφή του κρανίου όπως προκύπτει από την τρισδιάστατη απεικόνιση, επισημαίνει η Κατερίνα Χαρβάτη, είναι το χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει στη μορφολογία του Homo sapiens σε σχέση με του Νεάντερταλ. Οι πρώιμοι Homo sapiens αντικαταστάθηκαν από τους Νεάντερταλ, οι οποίοι με τη σειρά τους εξαφανίστηκαν για να δώσουν τη θέση τους στους προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου, τα πρώιμα ίχνη των οποίων χρονολογούνται στην περιοχή έως και πριν από 40.000 χρόνια.

Τα νέα δεδομένα για τους παλαιούς συγγενείς μας που κομίζει η έρευνα των επιστημόνων δείχνουν επίσης ότι ο ελλαδικός χώρος ήταν ένα πέρασμα στην ανθρώπινη εξέλιξη και πιο συστηματικές και ευρύτερες έρευνες ίσως φέρουν στο φως ακόμη περισσότερα στοιχεία για τη ζωή των πρώτων ανθρώπων. «Ελπίζω να συνεχιστεί η έρευνα στην Ελλάδα. Υπάρχουν πολλά ακόμη να ανακαλυφθούν στον χώρο της ανθρώπινης εξέλιξης. Η Ελλάδα είναι γνωστή για το αρχαίο παρελθόν της, αλλά είναι και πολύ σημαντική για την εξέλιξη του ανθρώπου, ένα παρελθόν που δεν το έχουμε διερευνήσει πλήρως».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή