Η Ελλάδα διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό κυνηγών, αναλογικά με τον πληθυσμό της, στην Ευρώπη. Επίσης διαθέτει πλήθος προστατευόμενων περιοχών στις οποίες απαγορεύεται το κυνήγι, τουλάχιστον τυπικά.
Δεν έχει όμως προσωπικό που να εξασφαλίζει ότι δεν θα πυροβολούνται απαγορευμένα θηράματα σε απαγορευμένους χώρους. Δεν έχει επίσης συμμορφωθεί με τα χρονικά όρια της κυνηγετικής περιόδου που ορίζει η κοινοτική οδηγία 409/79, με αποτέλεσμα να εκκρεμεί η παραπομπή της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Κάθε χρόνο τα όρια της κυνηγετικής περιόδου ορίζονται με ρυθμιστική απόφαση του υπουργού Γεωργίας, στην οποία καθορίζεται το διάστημα που επιτρέπεται το κυνήγι για κάθε είδος θηράματος. Η απόφαση αυτή πρέπει να συμβαδίζει με όσα ορίζει η Ε.Ε. με βάση τα δεδομένα του ΟΡΝΙΣ, (ευρωπαϊκός οργανισμός που συλλέγει στοιχεία για τα πουλιά). Ετσι, εξασφαλίζεται ότι το κυνήγι δεν θα γίνεται κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος ή της ωοτοκίας. Τα τρία τελευταία χρόνια, το υπουργείο Γεωργίας παρατείνει την κυνηγετική περίοδο μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου και έπειτα προσπαθεί να εξευμενίσει την Ευρωπαϊκή Ενωση βγάζοντας μια «διορθωτική» απόφαση προς το τέλος της κυνηγετικής περιόδου.
Φέτος, αν και η ρυθμιστική απόφαση ορίζει ότι το κυνήγι λήγει νωρίτερα για τα περισσότερα είδη, επιτρέπει για τέσσερα είδη (την τσίχλα, την κοκκινότσιχλα, την δεντρότσιχλα και την μπεκάτσα) την επέκταση της κυνηγετικής περιόδου μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε παραπομπή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Πλήθος κανονισμών ορίζουν τους όρους του κυνηγιού, τις περιοχές και τα είδη για τα οποία επιτρέπεται το κυνήγι. Για παράδειγμα, ο λαγός επιτρέπεται να κυνηγιέται μόνο κάθε Τετάρτη, Σάββατο και Κυριακή και κάθε κυνηγός επιτρέπεται να σκοτώσει έναν την ημέρα. Ποιος, όμως, όταν βγει για κυνήγι και δει μπροστά του ένα λαγό δεν θα σηκώσει το όπλο επειδή είναι Πέμπτη, και κυρίως ποιος θα τον ελέγξει;
Και ενώ οι κυνηγοί δηλώνουν άκρως δυσαρεστημένοι, τα θηράματα μειώνονται κάθε χρόνο και στο κέντρο προστασίας άγριων πουλιών φτάνουν συνέχεια τραυματισμένα πουλιά από τα είδη για τα οποία απαγορεύεται εντελώς το κυνήγι. Για να εξαιρεθεί μια περιοχή από το κυνήγι, οι κάτοικοί της θα πρέπει να είναι πραγματικά έτοιμοι για πόλεμο. Για φέτος η Τήλος τα κατάφερε, η χιλιοκαμένη Σάμος όμως όχι.
Ο νόμος και αν υπάρχει, δεν τηρείται πουθενά
Κάθε χρόνο με την έναρξη της κυνηγετικής περιόδου τουλάχιστον 350.000 κυνηγοί βγαίνουν να αναζητήσουν θηράματα σε όλη την Ελλάδα. Πολλοί από αυτούς φορούν στολές εκστρατείας, κουβαλούν επαναληπτικές κυνηγετικές καραμπίνες και θέλουν να πετύχουν το περισσότερο δυνατόν. Για κάποιους το κυνήγι είναι ευκαιρία επαφής με τη φύση, φροντίζουν το δάσος, ξέρουν όλα τα μονοπάτια και τα είδη των ζώων και πουλιών. Για όλους όμως υπάρχουν συγκεκριμένοι κανονισμοί που είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της πανίδας της χώρας.
Η κυνηγετική περίοδος, αυστηρά ορισμένη, για φέτος ξεκίνησε από τις 20 Αυγούστου ή τις 15 Σεπτεμβρίου ειδικά για τα υδρόβια και παρυδάτια πουλιά και τα θηλαστικά. Για τα περισσότερα είδη λήγει στο τέλος του Ιανουαρίου και για κάποια στο τέλος Φεβρουαρίου. Ακριβώς αυτές οι διαφορές στην έναρξη και τη λήξη είναι που δημιουργούν πολλά προβλήματα. Οι κυνηγοί λένε πως για κάποια είδη θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη η κυνηγετική περίοδος. Η πρόεδρος της εταιρείας «Αμεση επέμβαση για την προστασία της άγριας φύσης» κ. Κωνσταντία Τραμπάζαλη αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν να έχουν ησυχία τα πουλιά που δεν επιτρέπεται ακόμα να κυνηγιούνται όταν παντού γύρω ακούγονται πυροβολισμοί. «Οταν έχεις ένα όπλο στο χέρι είναι πολύ δύσκολο, πριν το σηκώσεις, να σκεφτείς απαγορεύσεις και ημερομηνίες», τονίζει.
Εκατοντάδες θύματα
Για του λόγου το ασφαλές, τα πυροβολημένα πουλιά που φτάνουν στον Σύλλογο Περίθαλψης και Προστασίας Αγριων Ζώων «Αλκυόνη», στην Πάρο, αυξάνεται κατακόρυφα την εποχή που αρχίζει το κυνήγι. Η μεγαλύτερη έξαρση μάλιστα παρουσιάζεται την εποχή των Χριστουγέννων για ευνόητους λόγους. Οπως εξηγεί ο διευθυντής της «Αλκυόνης» κ. Μάριος Φούρναρης, «μέχρι σήμερα, από την αρχή της κυνηγετικής περιόδου τον Αύγουστο, έχουν έρθει περίπου τριακόσια πυροβολημένα πουλιά, έχουμε δηλαδή τρεις παραλαβές τη μέρα». Ο κ. Φούρναρης πιστεύει μάλιστα πως η κυνηγετική περίοδος θα έπρεπε όχι μόνο να τελειώνει νωρίτερα αλλά και να ξεκινάει πιο αργά. «Ιδιαίτερα για μέρη που έχουν τουρισμό, όπως τα νησιά, είναι μεγάλο πρόβλημα η έναρξη της κυνηγετικής περιόδου στις 20 Αυγούστου. Οι τουρίστες λιάζονται και από παντού ακούγονται πυροβολισμοί. Επίσης, εκείνη την εποχή πολλά πουλιά που μεγαλώνουν τα μικρά τους τρομάζουν από τους πυροβολισμούς».
Το παράδειγμα του Μαυροπετρίτη, που αναφέρει, είναι χαρακτηριστικό για το πόσο επικίνδυνο είναι το κυνήγι ακόμα και για πουλιά που δεν είναι άμεσος στόχος. «Ο Μαυροπετρίτης είναι ένα είδος μεταναστευτικού πουλιού. Το 65% του παγκόσμιου πληθυσμού του φωλιάζει, δηλαδή γεννά και μεγαλώνει τα μικρά του, στο Αιγαίο. Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν μόνο 4.000 ζευγάρια παγκοσμίως.
Στην Ελλάδα έρχεται τον Απρίλιο, μένει όλο το καλοκαίρι και φεύγει τον Οκτώβριο για τη Μαδαγασκάρη. Εκμεταλλεύεται λοιπόν τη φθινοπωρινή μετανάστευση για να ταΐσει τα μικρά του που μεγαλώνουν αυτό το διάστημα αφού πρόκειται για σαρκοβόρο πουλί. Λόγω όμως της έναρξης του κυνηγιού, οι Μαυροπετρίτες φοβούνται να βγουν να κυνηγήσουν και έτσι πολύ συχνά τα μικρά τους πεθαίνουν».
Απαγορευμένες περιοχές
χωρίς έλεγχο
«Νομικά είμαστε κατοχυρωμένοι, αλλά το θέμα είναι πως δεν υπάρχει προσωπικό να ελέγξει αν τηρούνται όσα επιβάλλουν οι νόμοι», λέει η κ. Τραμπάζαλη. Πράγματι, το κυνήγι απαγορεύεται ολοκληρωτικά σε πολλές περιοχές, για να προστατευτούν οι πληθυσμοί των ζώων και πουλιών. Κατ’ αρχήν, απαγορεύεται στους πυρήνες των εθνικών δρυμών και στις 11 περιοχές που έχουν ορισθεί από τη συνθήκη Ramsar ως υγρότοποι διεθνούς σημασίας, και συγκεκριμένα στο Δέλτα του Εβρου, στη λίμνη Ισμαρίδα και τις λιμνοθάλασσες Ροδόπης, στη λίμνη Βιστωνίδα και τις λιμνοθάλασσες Πόρτο Λάγος, στο Δέλτα του Νέστου και τη λιμνοθάλασσα της Κεραμωτής, στη λίμνη Κερκίνη, στις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη, στο Δέλτα των Γαλλικού, Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα, στις λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα, στον Αμβρακικό, στις λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου και Αιτωλικού, στη λιμνοθάλασσα Κοτύχι και στο δάσος Στροφιλιάς.
Ακόμη, με βάση την οδηγία 1650/86 για το περιβάλλον, η Ελλάδα έχει κοινοποιήσει στην Κομισιόν 52 περιοχές -στις οποίες περιλαμβάνονται και οι παραπάνω- όπου ισχύουν ειδικά μέτρα προστασίας, συμπεριλαμβανομένης και της απαγόρευσης του κυνηγιού. Μάλιστα, πρόσφατα, αυτός ο κατάλογος επεκτάθηκε και έτσι οι περιοχές που σύντομα θα προταθούν, θα υπερβαίνουν τις εκατό. Επίσης, περίπου 7.000.000 στρέμματα που διέπονται από τη νομοθεσία που καθόρισε η δασική υπηρεσία, αποτελούν καταφύγια άγριας ζωής και είναι απαγορευμένοι τόποι για όσους θέλουν να κυνηγήσουν θηράματα.
Τέλος, το κυνήγι απαγορεύεται: σε νησιά μικρότερα των 50 τετραγωνικών χιλιομέτρων σε απόσταση μισού χιλιομέτρου μακριά από τους μεθοριακούς σταθμούς και τριακοσίων μέτρων από τις ακτές σε απόσταση διακοσίων πενήντα μέτρων από το τελευταίο σπίτι ενός οικισμού και σε όσες περιοχές έχει επιβληθεί περιοδική απαγόρευση λόγω ειδικών συνθηκών, όπως πυρκαγιά.
Ακόμη, τα είδη που επιτρέπεται να κυνηγιούνται είναι περιορισμένα, γεγονός που επίσης αποτελεί παράπονο των κυνηγών ενώ απαγορεύεται η θήρα όλων των αρπακτικών, των πελαργών, των πελεκάνων, των νυχτόβιων πουλιών, της χήνας, των ερωδιών, των κούκων, των αρκούδων και πολλών άλλων.
Ομως δεν υπάρχει κανένας να ελέγξει τι και πού κυνηγιέται εκτός από τη θηροφυλακή των ίδιων των συλλόγων των κυνηγών, που αποτελείται από 400 άτομα. Ακριβώς επειδή δεν είναι σύννομο οι ίδιοι άνθρωποι να επιτηρούν και συνάμα να κυνηγούν, το θέμα αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας και πολύ πιθανό σύντομα η θηροφυλακή των κυνηγών να χρειαστεί να διαλυθεί.
Από την πλευρά του κράτους, τη φύλαξη της θήρας επιτελούν τα κατά τόπους δασαρχεία, τα οποία όμως αποδεκατισμένα από προσωπικό δεν προλαβαίνουν και δεν μπορούν να αστυνομεύσουν όλη την περιοχή που τους αναλογεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Πάρο υπάρχει μόνον ένας δασοφύλακας.
Στην Τήλο είπαν «όχι» στο κυνήγι
Πριν από λίγες μέρες, ένα μικρό νησί, μόλις 68 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με μόνιμο πληθυσμό 540 κατοίκων, διεκδίκησε την απαγόρευση του κυνηγιού στα εδάφη του. Λίγο πριν ξεσπάσει «πόλεμος» μεταξύ των κυνηγών και των κατοίκων του, με απόφαση του υφυπουργού Γεωργίας κ. Φώτη Χατζημιχάλη, απαγορεύτηκε η θήρα στη νήσο Τήλο, τουλάχιστον για τη φετινή κυνηγετική περίοδο.
«Το κυνήγι κρύβει από πίσω πολλά οικονομικά συμφέροντα και γι’ αυτό δεν απαγορεύεται ακόμα και σε περιοχές όπου θα έπρεπε. Το πρόβλημα όμως είναι μεγάλο, ιδιαίτερα στα μικρά νησιά. Για τους κατοίκους της Τήλου δεν υπάρχει η δυνατότητα άλλης δραστηριότητας εκτός από τον τουρισμό. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της αξιόλογης πανίδας που διαθέτει το νησί -έχουμε την τύχη να έχουμε νερό- αναπτύξαμε τον οικοτουρισμό. Επιμηκύναμε έτσι την τουριστική περίοδο και μέχρι τον Οκτώβριο έχουμε πληρότητα 90%. Το μόνο που έχουμε να πουλήσουμε εδώ στους τουρίστες είναι το περιβάλλον και αυτό αγωνιζόμαστε να βελτιώσουμε», εξηγεί ο κ. Τάσος Αλιφέρης, δήμαρχος της Τήλου και από τους πρωτεργάτες για την απαγόρευση του κυνηγιού στο νησί.
Οχι μόνο οι κάτοικοι του νησιού αλλά και τρεις χιλιάδες επισκέπτες της Τήλου απ’ όλον τον κόσμο ψήφισαν με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο να μην «ανοίξει» το κυνήγι. Στο νησί, η θήρα απαγορευόταν τα τελευταία επτά χρόνια. Το θέμα ανακινήθηκε έπειτα από εισήγηση της Διεύθυνσης Δασών Δωδεκανήσου προς τον περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, κ. Παναγιώτη Σαλτούρο.
Ο κ. Αλιφέρης αποδίδει αυτήν την κινητοποίηση στις πιέσεις των κυνηγών, ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν και πρόσωπα με υψηλές θέσεις που έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν. «Η πανίδα και η χλωρίδα είναι καταγεγραμμένες σε μελέτη που έχει υποβληθεί στα υπουργεία Γεωργίας και ΠΕΧΩΔΕ. Αυτή αναδεικνύει πόσο καταστροφικό είναι το κυνήγι στην περιοχή». Οταν η έκταση είναι τόσο μικρή, ακόμα και πουλιά που δεν είναι στόχος των κυνηγών απειλούνται. «Ο σπιζαετός είναι σπάνιο είδος αρπαχτικού που χρειάζεται 35-40 τετραγωνικά χιλιόμετρα για να κινηθεί και να επιβιώσει. Καταλαβαίνετε τι θα γινόταν αν στην Τήλο επιτρεπόταν το κυνήγι» τονίζει ο κ. Αλιφέρης.
Σάμος: μετά τις πυρκαγιές ήρθε η λαθροθηρία
Η πυρκαγιά του Ιουλίου του 2000 έκαψε το 30% της συνολικής έκτασης της Σάμου. Το νησί των 432 τετραγωνικών χιλιομέτρων θρηνεί κάθε καλοκαίρι μεγάλο μέρος της χλωρίδας του. Ομως, κάθε πυρκαγιά δεν αφήνει πίσω της μόνο κανένα δέντρο και φυτό αλλά κυριολεκτικά αφανίζει και την πανίδα του νησιού. Πέρσι, απαγορεύτηκε το κυνήγι στο νησί γι’ αυτόν το λόγο. Φέτος, όμως, σε πολλές περιοχές του, οι κυνηγοί μπορούν να αναζητήσουν θηράματα. «Το κυνήγι επιτράπηκε χωρίς να γίνει περιβαλλοντική μελέτη, όπως επιβάλλεται από το ΣτΕ, έπειτα από μια μεγάλη καταστροφή», λέει η κ. Εύα Πατρινού από την ομάδα παρέμβασης πολιτών για θέματα περιβάλλοντος της Σάμου. Η άρση της απαγόρευσης αποφασίστηκε από το νομαρχιακό συμβούλιο και έτσι τώρα οι κυνηγοί μπορούν να κυνηγούν ελεύθερα στις περιοχές που επιτρέπεται. Πολλές φορές, όμως, οι απαγορεύσεις δεν τηρούνται. Αν και σύμφωνα με τον υπεύθυνο θήρας του δασαρχείου του δήμου Σάμου, κ. Ιωάννη Γεροντή, το κυνήγι απαγορεύεται στη μισή περίπου έκταση του νησιού και άρα προφυλάσσεται η πανίδα, εναντίον του ίδιου του προέδρου του κυνηγετικού συλλόγου εκκρεμεί μήνυση για λαθροθηρία. Αλλωστε και ο ίδιος ο κ. Γεροντής υποστηρίζει πως οι επτά δασοφύλακες που υπάρχουν για το νομό Σάμου -που εκτός από τη Σάμο περιλαμβάνει και τα νησιά Ικαρία και Φούρνους- και οι οποίοι δεν έχουν ως αποκλειστική απασχόληση τη φύλαξη της θήρας, δεν επαρκούν. «Ειδικά στην ανατολική Σάμο όπου υπάρχει και το μεγαλύτερο πρόβλημα, σαφώς και έχουμε έλλειψη προσωπικού. Πάντως, προσπαθούμε να πάρουμε μέτρα για να προφυλάξουμε την πανίδα του νησιού. Ορίσαμε να αρχίζει το κυνήγι στις 15 Σεπτεμβρίου και το Σάββατο δεν επιτρέπεται, ειδικά στη Σάμο, το κυνήγι του λαγού και της πέρδικας, των δύο ειδών για τα οποία κυρίως ενδιαφέρονται οι κυνηγοί. Το Σάββατο, όμως, επιτρέπεται το κυνήγι άλλων ειδών, και εφόσον η φύλαξη δεν επαρκεί ποιος μπορεί να είναι σίγουρος πού τελικά θα στοχεύσει το τουφέκι;