Λένε ότι η αίθουσα Σύνταξης είναι η καρδιά μιας εφημερίδας. Ισως. Το βέβαιον είναι πως όλα της τα ζωτικά όργανα βρίσκονται στο πιεστήριό της, εκεί όπου οι λέξεις περνάνε στο χαρτί και μετά το χαρτί περνά στα χέρια των αναγνωστών.
Ηταν λοιπόν απολύτως ταιριαστό η γιορτή των 100 ετών της «Κ» να γίνει σε αυτό το ξεχωριστό μέρος, για να αφουγκραστούν οι προσκεκλημένοι μας αυτή την μοναδική ατμόσφαιρα.
Ο εκδότης Θεμιστοκλής Α. Αλαφούζος και ο διευθυντής Αλέξης Παπαχελάς υποδεχόνταν τους πάντες στην πόρτα και δυο βήματα μετά το κατώφλι τα έργα των 15 καλλιτεχνών που μας τίμησαν για τον έναν αιώνα ζωής.
Από όλους ακούστηκε πάντως μια ευχή, να είναι τόσα τα έτη της έκδοσης όσα τα φύλλα που φεύγουν κάθε ξημέρωμα για να διανεμηθούν.
Η σχέση ανάγνωσης είναι σχέση ζωντανή
Κάθε έκδοση, μας περιλαμβάνει όλους: εσάς, εμάς, όσους φαινόμαστε και όσους είμαστε αθέατοι
Η φωτογραφία ξεγελάει. Μοιάζει πλήρης αλλά δεν είναι, μοιάζει αναμνηστική αλλά δεν είναι, τα πρόσωπα είναι χαμογελαστά αλλά δεν είναι από ευχαρίστηση. Θα μπορούσε να είναι επετειακή αλλά δεν είναι. Είναι αυθόρμητη και πεισμωμένη, παγωμένη από το συμβάν της ημέρας, επιμελημένα ατημέλητη. Είναι πυκνοκατοικημένη από πρόσωπα, αισθήματα και μηνύματα. Ζουμάρω στα πρόσωπα, παίρνω αποστάσεις. Πλησιάζω, απομακρύνομαι. Την ταξιδεύω σε διαφορετικές εποχές έως τον Σεπτέμβριο του 1919.
Είναι μια φωτογραφία 100 χρόνων. Εφημερίδα με έναν αιώνα ζωής η «Καθημερινή», στροβιλίστηκε, κατέγραψε, ενεπλάκη, στα πάθη, στους θριάμβους και στις συμφορές της χώρας, επηρέασε και επηρεάστηκε από τις πολιτικές εξελίξεις, έδωσε βήμα στους αξιότερους των ελληνικών γραμμάτων και της πολιτικής.
Παραμένει σημείο αναφοράς σε διάρκεια χρόνων γιατί έχει επιχειρήματα, επιλέγει τη φωνή της κοινής λογικής, της συναίνεσης και της ψυχραιμίας.
Λείπουν πολλοί που συνέβαλαν ώστε να αποκτήσει η «Καθημερινή» το κύρος της, είτε γιατί δεν βρίσκονται πια στη ζωή είτε γιατί δεν εργάζονται πλέον στην εφημερίδα, ή γιατί απλώς έτυχε εκείνη την ημέρα που τραβήχτηκε η φωτογραφία ώστε να μην είναι στο γραφείο.
Το 2019 νιώθουμε πιο μόνοι, όσοι επιδιώκουμε, φωτογραφημένοι ή αφανείς, να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα, έντυπο ή ηλεκτρονικό. Η εποχή τρέχει ακατάστατα χωρίς ρυθμό, με αγωνία, άγχος και φόβους επιβίωσης, περίσσεια σύγχυσης και, συχνά, μη ανιχνεύσιμη λογική.
Είμαστε πιο μόνοι αλλά παρόντες σε ένα ιστορικό έντυπο και αυτό από μόνο του γεννά ευθύνη είτε είναι συνειδητή είτε μεταγγίζεται σχεδόν ασυνείδητα. Περισσότερο και από το αίσθημα του «ανήκειν» στην «Καθημερινή», για όσους και για όσο το αισθάνονται, υπάρχει η επιθυμία, αν όχι ανάγκη, της δημοσίευσης. Της τυπωμένης σκέψης, πληροφορίας, ανακάλυψης, του συναισθήματος θυμού ή συγκίνησης, ανεπεξέργαστου καμιά φορά, του «διαλόγου» με τον αναγνώστη. Ο διάλογος αυτός γίνεται όλο και πιο δύσκολος, διφορούμενος, γεμίζει από στρεβλώσεις και παρερμηνείες, υποσκάπτεται από τα φορτία της κάθε πλευράς (δημοσιογράφου και αναγνώστη).
Η δημοσιογραφία έχει πολλές όψεις. Μία μόνο φαίνεται στη φωτογραφία. Ενωτική, φωτεινή, του εργασιακού πυρετού και της δέσμευσης σε έναν κοινό σκοπό. Υπάρχουν όμως και οι λιγότερο φωτεινές πλευρές της. Καμιά φορά νομίζω ότι όσοι γράφουμε στις σελίδες της «Κ» γνωριζόμαστε, επί της ουσίας, ελάχιστα μεταξύ μας, ακόμη κι όταν η οικειότητα της συνάφειας στον ίδιο χώρο φέρνει ανθρώπους πιο κοντά, δημιουργώντας συμπάθειες, φιλίες, κάποτε και έρωτες.
Οι γιορτές και οι επέτειοι οφείλουν να έχουν απ’ όλα, αλλιώς τίποτα δεν θα έχει εγγραφεί στο σώμα της κοινωνίας, αν επιστρώσεις αποθεωτικές και εξιδανικευτικές επιχειρήσουν να καλύψουν τη σύνθετη διαδικασία της ζωής, της συνύπαρξης, της εργασίας. Γιατί δημοσιογραφία είναι και τα τρία.
Μέρος της, είστε κι εσείς που κρατάτε την εφημερίδα στα χέρια σας. Κι από εσάς εξαρτάται η μακροημέρευσή της. Είστε μέρος της ίδιας αλυσίδας συνέχειας.
Οι άγνωστοί μας αναγνώστες που συναντήσαμε για να γυρίσουμε το βίντεο για τα 100 χρόνια της εφημερίδας («100 χρόνια σε μια μέρα») θα μπορούσαν να είναι κι αυτοί στη φωτογραφία, να βρίσκονται ανάμεσά μας, κοιτώντας τον φακό με την ίδια σταθερότητα, εμπιστοσύνη, προσδοκία για κάτι καλύτερο. Ανθρωποι διαφορετικών ηλικιών, ενεργοί ή συνταξιούχοι, με ένα κοινό: είναι αναγνώστες της «Κ», αναγνώστες της εφημερίδας, έντυπης ή ηλεκτρονικής.
Μας άνοιξαν τα σπίτια τους, μας δέχθηκαν σαν μέλη των οικογενειών τους, μας φιλοξένησαν, μας κανάκεψαν, μας άσκησαν κριτική, μίλησαν για την εφημερίδα σε τόνο εξομολογητικό και διεισδυτικό, «έβλεπαν» αυτά που δεν «βλέπαμε», αγαπούσαν και δυσφορούσαν, αλλά κυρίως αγαπούσαν. Γιατί η σχέση ανάγνωσης είναι σχέση ζωντανή. Κάθε αναγνώστης δίνει μια μικρή ώθηση στην επόμενη μέρα. Κάθε έκδοση μάς περιλαμβάνει όλους: εσάς, εμάς, όσους φαινόμαστε και όσους είμαστε αθέατοι. Ολους μαζί, σε μια φωτογραφία που δεν θα μπορέσει ποτέ να είναι πλήρης. Γιατί οτιδήποτε «πλήρες» είναι ένας μικρός θάνατος. Ενώ, εμείς, συνεχίζουμε.
* Η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 17/12/2018, μετά την τρομοκρατική επίθεση στο κτίριο όπου στεγάζονται ο ΣΚΑΪ και η «Καθημερινή», προκαλώντας πολλές υλικές ζημιές.