Εντάσεις, αντεγκλήσεις και τεταμένη ατμόσφαιρα είχε η χθεσινοβραδινή, μαραθώνια συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για την επανεξέταση της κατασκευής του σταθμού μετρό Βενιζέλου και την απόσπαση και επανατοποθέτηση ή διατήρηση των αρχαιοτήτων που ήρθαν στο φως – η ρωμαϊκή λεωφόρος decumanus maximus με ίχνη και υπολείμματα από εργαστήρια και καταστήματα, ένα τετράπυλο, ίχνη κιονοστοιχίας, μαρμάρινες κατασκευές κ.ά. ευρήματα που συμπυκνώνουν έξι αιώνες ιστορίας της βυζαντινής Θεσσαλονίκης.
«Ισως παρασύρθηκαν τα μέλη σε μια απόφαση που δεν γνώριζαν, αμφιβάλλω αν ήξεραν ότι δεν είναι υπογεγραμμένη η μελέτη», είπε ο γ.γ. Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, για την απόφαση του ΚΑΣ το 2017, παρουσιάζοντας στα μέλη του συμβουλίου τα σχετικά σχέδια. Οπως αναφέρθηκε νωρίτερα, κατά την παρουσίαση του ιστορικού της υπόθεσης, το 2013 το ΚΑΣ γνωμοδότησε υπέρ της απόσπασης των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου και το 2014 επέλεξε και τη μέθοδο με την οποία θα προχωρούσε η διαδικασία. Το 2015 το ΚΑΣ συζήτησε και ενέκρινε πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης για τη διατήρηση των αρχαιοτήτων με όρο να συνταχθεί η σχετική μελέτη. «Με βάση μια πρόταση και χωρίς μελέτη, άλλαξε η λύση του 2014, η οποία είχε μελέτη», σχολίασε ο γενικός γραμματέας.
Το 2017, όπως αποκαλύφθηκε στη συνέχεια της συζήτησης, κατατέθηκε στο ΚΑΣ μια προκαταρκτική μελέτη με έγκριση της προηγούμενης διοίκησης της «Αττικό Μετρό», αλλά χωρίς την έγκριση της αρμόδιας διεύθυνσης Μελετών της εταιρείας –το επιβεβαίωσε και η εταιρεία στην παράστασή της– και παραμένει χωρίς υπογραφή. «Ηταν μια πολιτική απόφαση του τότε Δ.Σ. της “Αττικό Μετρό” για να βαφτίσει την πρόταση, μελέτη», σημείωσε ο κ. Διδασκάλου διαβάζοντας την υπουργική απόφαση της Λυδίας Κονιόρδου που ακολούθησε, στην οποία αναφέρεται ότι εγκρίθηκε η «μελέτη κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου». Ο κ. Διδασκάλου κατέληξε ότι το ΥΠΠΟ δεν είχε ποτέ οριστική μελέτη κατασκευής του σταθμού με τη διατήρηση των αρχαιοτήτων. «Διερωτώμαι τι αποφάσισε το ΚΑΣ το 2017», σημείωσε ο πρόεδρος της «Αττικό Μετρό», Νίκος Ταχιάος, ο οποίος έκανε λόγο για πολιτική εργαλειοποίηση του σταθμού Βενιζέλου.
Λάδι στη φωτιά έπεσε νωρίτερα, όταν συζητήθηκε η ένσταση εξαίρεσης των καθηγητών Μιχάλη Τιβέριου και Εμμανουήλ Κορρέ από τη συζήτηση, την οποία κατέθεσαν εκπρόσωποι του ΣΕΑ, του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, η Πανελλήνια Ενωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων και η Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης. Το αιτιολογικό της ένστασης ήταν ότι ο κ. Τιβέριος διετέλεσε «έμμισθος σύμβουλος» της εταιρείας τα έτη 2012-2014 και ότι έχει εκφραστεί στο παρελθόν υπέρ της απόσπασης των αρχαιοτήτων, ενώ για τον αδελφό του κ. Κορρέ (Δημήτρης Κορρές) οι φορείς υποστήριξαν ότι έχει οικονομικό συμφέρον από το έργο της απόσπασης και επανατοποθέτησης. «Δεν διώκουμε καμία επιστημονική άποψη. Κανένα μέλος μας δεν έχει προσωπικό όφελος. Με αυτή τη λογική θα έπρεπε να ζητήσω και εγώ την εξαίρεση της κυρίας Βελένη, που αρθρογραφεί και βγάζει λόγους υπέρ της διατήρησης, αλλά δεν το κάνω. Λειτουργούμε σε μια δημοκρατία», είπε ο κ. Διδασκάλου προκαλώντας την έντονη αντίδραση της κ. Βελένη. Μετά τις εξηγήσεις των δύο μελών –ο κ. Τιβέριος σημείωσε ότι ζητήθηκε η συνδρομή του από μια δημόσια εταιρεία και βεβαιώθηκε (από την «Αττικό Μετρό») ότι ο κ. Δημήτρης Κορρές σχετίζεται στην παρούσα φάση ως εμπειρογνώμονας του έργου και δεν έχει οικονομικό όφελος– και τη γνώμη της νομικής συμβούλου, το ΚΑΣ αποφάσισε ομόφωνα την παραμονή τους.
Σύμφωνα με τη μελέτη της «Αττικό Μετρό», προβλέπεται η επανατοποθέτηση του 92% των αρχαιοτήτων στη φυσική τους στάθμη. Ο σταθμός θα έχει δύο εισόδους – εξόδους, που θα δίνουν πρόσβαση σε δύο χώρους έκθεσης των αρχαιοτήτων. Οπως ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της «Αττικό Μετρό», Νίκος Κουρέτας, το κόστος αυτής της λύσης υπολογίζεται σε 70,6 εκατ. ευρώ με λειτουργία του σταθμού το 2023, τη χρονιά που ολοκληρώνεται η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Η κατασκευή του σταθμού με την παραμονή των αρχαιοτήτων, την οποία η εταιρεία απορρίπτει λόγω κατασκευαστικών επισφαλειών, ανεβάζει το κόστος στα 124,5 εκατ. ευρώ και υπολογίζει χρόνο ολοκλήρωσης το 2026. Η εταιρεία θεωρεί την κατασκευή του σταθμού με τη λύση της απόσπασης ασφαλέστερη για τις αρχαιότητες και τους επισκέπτες του σταθμού. Η συζήτηση, πάντως, συνεχιζόταν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
«Να μη χαθεί άλλος χρόνος»
Από νωρίς το μεσημέρι η «κίνηση» στο ΥΠΠΟ ήταν αυξημένη από φορείς, ενώσεις και συλλογικότητες που περίμεναν να μπουν στο ΚΑΣ και να καταθέσουν την άποψή τους για τον σταθμό Βενιζέλου, κάτι που δεν έγινε έως αργά το βράδυ. Μέσα στο αμφιθέατρο ο μηχανικός Δημήτρης Κορρές εξηγούσε, ως εμπειρογνώμονας, ότι τα ανοίγματα στον σταθμό Βενιζέλου είναι επαρκή για την απόσπαση των αρχαιοτήτων. Μέχρι σήμερα έχουν μεταφερθεί 1.400 τόνοι αρχαιοτήτων στο έργο του μετρό Θεσσαλονίκης, ενώ στη Βενιζέλου υπολογίζονται σε περίπου 700 τόνους. «Η απόσπαση, που είναι το πιο δύσκολο έργο, θα πάρει περίπου 6 μήνες, ενώ η επαναφορά θα χρειαστεί 4 μήνες», σημείωσε. Νωρίτερα παρενέβη ο γ.γ. του υπουργείου Υποδομών, Γιώργος Καραγιάννης, ο οποίος τόνισε ότι δεν πρέπει να χαθεί άλλος χρόνος για την κατασκευή του έργου και πως υπάρχουν τα μέσα και τα χρήματα που εγγυώνται την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων.