Η δίκη της Χρυσής Αυγής, που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2015 και μετά τόσα χρόνια οδεύει προς το τέλος της, σηματοδότησε την απόφαση της πολιτείας να θέσει σε δικαστικό έλεγχο εγκληματικές πράξεις που φέρεται να διαπράχθηκαν από τον σκληρό πυρήνα ενός ναζιστικού μορφώματος που είχε αναπτυχθεί στους κόλπους της Χρυσής Αυγής.
Η δικαστική εξέλιξη, που προκλήθηκε με αφορμή τη στυγερή δολοφονία του Παύλου Φύσσα τον Σεπτέμβριο του 2013, πέρασε από σαράντα κύματα. Εμπειροι εισαγγελείς και δικαστές ανέλαβαν μέσα στη διαδρομή του χρόνου να αξιολογήσουν το υλικό των πολύμηνων ερευνών και να καταλήξουν στο συμπέρασμα της παραπομπής των πολιτικών στελεχών της Χ.Α. σε δίκη με την κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης και παράλληλα να στείλουν στο εδώλιο στελέχη και μέλη της Χ.Α., μεταξύ των οποίων και τον Γιώργο Ρουπακιά που δολοφόνησε τον Παύλο Φύσσα. Το κατηγορητήριο, που αποτέλεσε το «χαλί» αυτής της πολύκροτης δίκης, μοναδικής στο είδος της σε όλη την Ευρώπη, υπήρξε βαρύ και η εισαγγελική πρόταση για την παραπομπή των κατηγορουμένων σε δίκη, που φέρει την υπογραφή του έμπειρου εισαγγελέα Ισίδωρου Ντογιάκου, τεκμηριωμένη.
Ακολούθησαν 4,5 χρόνια ακροαματικής διαδικασίας, με δεκάδες μάρτυρες, θύματα και συγγενείς τους να παρελαύνουν από τη δικαστική αίθουσα, ενώ ένα τεράστιο υλικό, από βίντεο, φωτογραφίες και άλλα, διαβάστηκε και προβλήθηκε στη δίκη για τη δράση του σκληρού πυρήνα της Χ.Α., με στρατιωτικές εκπαιδεύσεις, εμπρηστικές ομιλίες στελεχών, ναζιστικού τύπου εκδηλώσεις, ρατσιστικές αναφορές και λοιπά. Οι κατηγορούμενοι σε αυτή τη δίκη, τα πολιτικά στελέχη της Χ.Α., δεν εμφανίστηκαν στο ακροατήριο, παρά μόνο για να απολογηθούν. Ο Νίκος Μιχαλολιάκος και οι άλλοι πρώην βουλευτές του κόμματος κράτησαν απόσταση ασφαλείας από το δικαστήριο, σε μια προσπάθεια να μην ταυτιστούν με τα τεκταινόμενα στη δίκη.
Η πρόεδρος του δικαστηρίου, Μαρία Λεπενιώτου, προσπάθησε πέρα από τις δυνάμεις της να κρατήσει το τιμόνι της διαδικασίας, στην οποία ουκ ολίγες φορές προκλήθηκαν εντάσεις, αντεγκλήσεις, ακόμα και επεισόδια μέσα στη δικαστική αίθουσα.
Και ήρθε η ώρα του εισαγγελέα. Να αποτιμήσει το τεράστιο υλικό της δίκης, να αξιολογήσει το βαρύ κατηγορητήριο και να συμπεράνει τι έγινε, πώς έγινε και ποια η ευθύνη των κατηγορουμένων. Η εισαγγελέας Αδαμαντία Οικονόμου με την πρότασή της, την οποία ανέπτυξε επί ώρες, προκάλεσε αίσθηση, ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις εντός και εκτός Δικαιοσύνης.
Το συμπέρασμα
Η εισαγγελική αγόρευση κατέληξε σε ένα συμπέρασμα που έχει μεγάλη σημασία. Υποστήριξε ότι η δράση της Χρυσής Αυγής ήταν καθ’ όλα νόμιμη και ότι οι επιθέσεις σε βάρος πολλών θυμάτων, ακόμα και η δολοφονία του Παύλου Φύσσα, ήταν μεμονωμένα περιστατικά. Και, το βασικότερο, ότι η ηγεσία του κόμματος δεν είχε καμία ευθύνη για τις παράνομες πράξεις που συγκροτούν το ευρύ κατηγορητήριο, με αποτέλεσμα να καταλήξει η εισαγγελέας στην παραδοχή πως δεν στοιχειοθετείται η κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης που έφερε στο εδώλιο τον Νίκο Μιχαλολιάκο και τα υπόλοιπα πολιτικά στελέχη της Χρυσής Αυγής. Το σκεπτικό της εισαγγελέως για απαλλαγή των πολιτικών στελεχών της Χ.Α. παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και για έναν πρόσθετο λόγο. Η εισαγγελέας εκτίμησε ότι οι αντιδημοκρατικές δράσεις της Χ.Α., οι ρατσιστικές ιδεοληψίες της, οι στρατιωτικές εκπαιδεύσεις και όλα τα υπόλοιπα ανήκουν στη σφαίρα της ιδεολογίας και δεν παρουσιάζουν κανένα ποινικό ενδιαφέρον. «Η ιδεολογία», είπε η κ. Οικονόμου, «ενός πολιτικού κόμματος είναι ποινικά αδιάφορη, αυτό που ελέγχεται είναι οι αξιόποινες πράξεις. Οι πολιτικές απόψεις δεν ελέγχονται ποινικά», ενώ πρόσθεσε ότι η στρατιωτικού τύπου οργάνωση της Χ.Α. δεν έχει κάτι το μεμπτό, καθώς «πειθαρχία έχουν όλα τα κόμματα».
Η εισαγγελική λειτουργός δέχθηκε επίσης ότι δεν υπήρξε καμία στοχοποίηση εκ μέρους της Χ.Α., ούτε τα θύματα έκνομων ενεργειών, που αποδόθηκαν σε μέλη ή στελέχη της, ήταν αποτέλεσμα της στοχοποίησής τους και της ναζιστικής ιδεολογίας.
«Από ποιο στοιχείο προκύπτει η στοχοποίηση των θυμάτων και ο κεντρικός σχεδιασμός της ηγεσίας;» αναρωτήθηκε η εισαγγελέας, για να καταλήξει ότι «δεν προκύπτει σχεδιασμός ή εντολή βουλευτών».
«Μεμονωμένο περιστατικό»
Με άλλα λόγια, η εισαγγελέας πρότεινε την απαλλαγή Μιχαλολιάκου και λοιπών, διότι δέχθηκε ότι τίποτα από το βαρύ κατηγορητήριο δεν επιβεβαιώθηκε στη δίκη. Αν η πρότασή της γίνει δεκτή, τότε μόνον ο Γιώργος Ρουπακιάς θα πάρει τον δρόμο για τη φυλακή ως ο δράστης μιας δολοφονίας ξεκομμένης από το γενικότερο πλαίσιο της έκνομης δράσης της Χ.Α., ενώ οι περισσότεροι κατηγορούμενοι, ανάμεσά τους και τα πολιτικά στελέχη, θα αθωωθούν ή κάποιοι θα καταδικαστούν σε μικρές ποινές. Αλλωστε, η εισαγγελέας πρότεινε ήδη την απαλλαγή των υπόλοιπων 17 ατόμων, μελών και στελεχών της Χ.Α. που έχουν κατηγορηθεί για διαφορετικής μορφής συνέργειες στη δολοφονία Φύσσα, δεχόμενη πως η δολοφονία στο Κερατσίνι «ήταν μεμονωμένο περιστατικό, για το οποίο δεν υπήρξε σχεδιασμός και κινητοποίηση».
Η εισαγγελική πρόταση δεν αρκέστηκε στις αμφιβολίες ή σε μερική αποδόμηση του κατηγορητηρίου, προχώρησε στην κατεδάφισή του φθάνοντας όχι μόνο στο συμπέρασμα της ποινικής απαλλαγής των πολιτικών στελεχών της Χ.Α., αλλά στη νομιμοποίηση της έκνομης δράσης της.
Ολα νόμιμα, ήταν το συμπέρασμά της, κάτι που ξεπερνά τις όποιες ποινικές συνέπειες και παράγει και πολιτικές προσεγγίσεις, που δεν είναι χωρίς σημασία. Δεν είναι τυχαίο το ότι οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από την εισαγγελική αγόρευση δεν περιορίστηκαν στους συγγενείς των θυμάτων και, πάντως, η απόφαση του δικαστηρίου είναι εκείνη που τελικώς θα κρίνει τα πράγματα και θα αποδώσει τις ευθύνες σε όποιον κριθεί ένοχος.
Ομως, το γεγονός ότι η εισαγγελέας σε μια τέτοια δίκη εκτιμά πως ό,τι έγινε, έγινε μεμονωμένα και περιστασιακά και πως στελέχη και μέλη της Χ.Α. δεν είχαν έκνομη δράση, είναι κάτι που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο και ίσως σηματοδοτήσει στο μέλλον νεκραναστάσεις σε έναν πολιτικό χώρο όπου τα πράγματα φάνηκε ότι ξεκαθάρισαν στις τελευταίες εκλογές.
Η ώρα των δικαστών
Για την κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης, την οποία αποδόμησε πλήρως η εισαγγελέας κατά τη δική της εκτίμηση σε αντίθεση με το βαρύ κατηγορητήριο, υπήρξε μειοψηφία και στην απόφαση (βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών) που οδήγησε τους κατηγορουμένους στο εδώλιο. Τότε ένας δικαστικός είχε υποστηρίξει ότι δεν «στέκει» η κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης διότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις της Σύμβασης του Παλέρμο, που θέλει ως απαραίτητο στοιχείο για την ύπαρξή της το οικονομικό όφελος, που κατά τη γνώμη του, δεν υπήρχε στην έκνομη δράση της Χ.Α. Η εισαγγελέας δεν έμεινε ούτε σε αυτό. Προχώρησε, φθάνοντας στο σημείο ότι το κατηγορητήριο έχει καταρρεύσει. Το μόνο που κατά τη γνώμη της έμεινε όρθιο ήταν η ευθύνη του Ρουπακιά, καθ’ ομολογία δολοφόνου του Φύσσα, ενώ για άλλες αιματηρές επιθέσεις, όπως εναντίον του ΠΑΜΕ και των Αιγύπτιων ψαράδων, η πρόταση ήταν οι δράστες να πέσουν στα μαλακά: εισηγήθηκε τη μετατροπή της κατηγορίας από απόπειρα ανθρωποκτονίας σε επικίνδυνες ή απλές σωματικές βλάβες. Αυτές οι περιπτώσεις, όπως και σε άλλες επιθέσεις που περιλαμβάνονται στο κατηγορητήριο, η εισαγγελέας εκτίμησε ότι ήταν περιστατικά μεμονωμένα, ενώ στήριξε την εισήγησή της για μετατροπή της κατηγορίας, στο σκεπτικό ότι αν ήθελαν να τους σκοτώσουν θα το είχαν κάνει… Μετά ταύτα το βάρος της εκκαθάρισης της δίκης, που διαθέτει εμφανώς πολιτικό πρόσημο, πέφτει στις πλάτες των δικαστών οι οποίοι αναμένεται να εκδώσουν απόφαση μετά το Πάσχα, καθώς ακολουθούν της εισαγγελικής πρότασης οι τοποθετήσεις δεκάδων δικηγόρων της υπεράσπισης και της πολιτικής αγωγής.