Xειρότερη από ποτέ είναι η κατάσταση στα ελληνικά νησιά όπου υπάρχουν ΚΥΤ (κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης), καθώς παρά τις προσπάθειες αποσυμφόρησης και τις συνεχείς μεταφορές στην ενδοχώρα, ο πληθυσμός που παραμένει έχει ξεπεράσει πλέον τις 42.000, με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να είναι άστεγοι. Καθημερινά φτάνουν εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες από την Τουρκία, ενώ οι ελληνικές αρχές καταγγέλλουν ότι δεν υπάρχει πλέον επικοινωνία με το λιμενικό της Τουρκίας έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η συνεργασία παρά την κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας, όπως συνέβαινε λίγους μήνες νωρίτερα.
Από τις 12 Δεκεμβρίου έως και τις 18 του ίδιου μήνα, μέσα σε μία μόλις εβδομάδα έφθασαν από την Τουρκία συνολικά 1.926 άτομα, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα σε καταυλισμούς 1.189 σύμφωνα με τα στοιχεία της γενικής γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Οπως τονίζουν υπεύθυνοι του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, «καθημερινά μεταφέρονται άνθρωποι, ωστόσο ο αριθμός όσων έρχονται είναι πάντα μεγαλύτερος. Αναζητούμε συνέχεια νέους χώρους για τη δημιουργία καταυλισμών». Ο ειδικός γραμματέας Πρώτης Υποδοχής Μάνος Λογοθέτης, εκτιμά ότι εφόσον οι ροές συνεχιστούν με τους ίδιους ρυθμούς και δεν υπάρξει κάποια σημαντική αλλαγή, θα πρέπει να αναμένουμε μέσα στο 2020 περίπου 100.000 νέους μετανάστες και πρόσφυγες στην Ελλάδα οι οποίοι θα φτάσουν από την Τουρκία μέσω των νησιών.
Τα στοιχεία από την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες περιγράφουν με σαφήνεια το γεγονός ότι ο πληθυσμός προσφύγων και μεταναστών που βρίσκεται στην Ελλάδα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Από τις 11 Νοεμβρίου 2019 έως και τις 15 Δεκεμβρίου, μέσα σε ένα μόλις μήνα και μάλιστα στην καρδιά του χειμώνα, έφθασαν στα ελληνικά νησιά 9.884 αιτούντες άσυλο, ενώ μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα αριθμός ίσος με τους μισούς, δηλαδή 4.911 άτομα μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα. Πρακτικά χρησιμοποιήθηκαν επιπλέον 5.000 θέσεις στην ενδοχώρα, ωστόσο και στα νησιά ο πληθυσμός αυξήθηκε. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος, αξίζει να σημειωθεί ότι το ίδιο χρονικό διάστημα πέρυσι στα ελληνικά νησιά είχαν φτάσει 2.713 μετανάστες και πρόσφυγες από την Τουρκία.
Πλέον, σχεδόν οι μισοί, το 45% από όσους έρχονται στα νησιά είναι Αφγανοί και το 20% προέρχεται από τη Συρία. Το 6% έρχεται από το Κονγκό, το 6% από την Παλαιστίνη και το 6% από το Ιράκ, ενώ το υπόλοιπο 17% από διάφορες άλλες χώρες. Το 1/3 όσων έρχονται είναι παιδιά συχνά με αυξημένες ανάγκες λόγω ασθενειών ή καταπόνησης.
Συνθήκες φαβέλας
Στη Μόρια της Λέσβου, στο Βαθύ στη Σάμο και στη ΒΙΑΛ στη Χίο επικρατούν συνθήκες φαβέλας εδώ και πολλούς μήνες. Ομως, πλέον στην ίδια ή και χειρότερη κατάσταση βρίσκεται και το ΚΥΤ στο Πυλί της Κω όπου παραμένουν περίπου 2.000 άθρωποι σε κοντέινερ που τυπικά χωρούν 840 άτομα ή σε σκηνές που έχουν στηθεί όπου υπάρχει χώρος. Ακόμα 2.500-3.000 έχουν στήσει παραπήγματα σε διάφορα σημεία ή περιφέρονται άστεγοι σε πλατείες και χωράφια προσπαθώντας να προφυλαχθούν από το κρύο.
«Πλέον μας τέλειωσαν και τα χαρτόκουτα», λέει στην «Κ» η Ιφιγένεια Παπαλάμπρου εκπρόσωπος της οργάνωσης Κως-solidarity που προσφέρει στήριξη και βοήθεια στο ΚΥΤ (κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης). Οπως εξηγεί, στην Κω δεν δραστηριοποιείται καμία μη κυβερνητική οργάνωση, με αποτέλεσμα τα πάντα να εξαρτώνται από το κράτος που δεν έχει προσωπικό. Σε όλο το ΚΥΤ υπάρχει ένας γιατρός ο οποίος φυσικά δεν είναι δυνατόν να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες που υπάρχουν και κατά μέσον όρο βλέπει δέκα περιστατικά την ημέρα. Επιληπτικοί, καρκινοπαθείς και διαβητικοί δεν έχουν καμία ιατρική παρακολούθηση, ενώ γυναίκες γεννούν χωρίς να τις έχει δει ποτέ γιατρός.
Εντός του ΚΥΤ σε κάθε κοντέινερ μένουν πλέον από 8-10 άνθρωποι συχνά από διαφορετικές οικογένειες ή και εθνικότητες. Μετά την κατάργηση του ΑΜΚΑ όλοι όσοι έχουν φτάσει στο νησί δεν έχουν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας –τυπικά– αλλά κυρίως τα παιδιά δεν βρίσκονται σε πρόγραμμα εμβολιασμών. «Σε όλο το νησί είμαστε 30.000 άνθρωποι. Υπολογίζοντας ότι υπάρχουν 1.000 παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος» αναφέρει η Κ.Γ. κάτοικος του νησιού.
Λόγω της χαμηλής «προσέλευσης» μεταναστών στην Κω έως το καλοκαίρι και οι υπηρεσίες αντίστοιχα είναι υποστελεχωμένες. Ετσι υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν 8-10 μήνες μόνο για να υποβάλουν το αίτημα ασύλου. Εφόσον το ΚΥΤ δεν χωρά πλέον κόσμο, ενώ όλοι οι ελεύθεροι χώροι έχουν καλυφθεί με σκηνές, μετά την καταγραφή και ταυτοποίηση, οι εργαζόμενοι στέλνουν τους νεοαφιχθέντες να βρουν μια γωνία όπου μπορούν. «Οι λέξεις που ακούμε συνέχεια είναι περίμενε και φύγε», λέει αιτών άσυλο που βρίσκεται δύο χρόνια στο νησί.
Αναγκαστική επαιτεία
«Ενα μεγάλο πρόβλημα είναι η σίτιση» τονίζει η κ. Παπαλάμπρου. «Αν και στο ΚΥΤ προσφέρεται φαγητό για όλους που βρίσκονται στο νησί, είναι δύσκολο άτομα που μένουν στον δρόμο να φτάσουν μέχρι εκεί λόγω της απόστασης, περίπου 30 χιλιόμετρα. Ετσι αναγκάζονται να ζητιανεύουν μέχρι να μπουν στο πρόγραμμα για τα μετρητά που προβλέπονται (σ.σ. 90 ευρώ για ένα άτομο τον μήνα και επιπλέον 45 ευρώ για κάθε μέλος της οικογένειας). Επίσης, σημειώνει ότι «δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη διατροφή των παιδιών από τη γέννηση έως να φτάσουν δύο ετών. Ποτέ δεν υπήρχε από την αρχή της προσφυγικής κρίσης αλλά τώρα τα μικρά παιδιά είναι πλέον πάρα πολλά. Ολοι μας, οι εθελοντικές οργανώσεις, οι κάτοικοι, βοηθάμε. Οι ίδιοι οι αστυνομικοί που εργάζονται μέσα στο ΚΥΤ βάζουν κάθε μήνα χρήματα από τον μισθό τους για να αγοράσουν γάλατα και κρέμες», καταλήγει.