Με την αναγραφή διακριτικών στα κράνη των αστυνομικών και χρήση καμερών από τους επικεφαλής των διμοιριών απαντά η ηγεσία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη στις καταγγελίες για υπερβολική χρήση βίας από άνδρες των ΜΑΤ.
Στις 22 Δεκεμβρίου το Αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. επανέφερε σε ισχύ παλαιότερη διαταγή που υποχρέωνε τους αστυνομικούς της υποδιεύθυνσης Αποκατάστασης Τάξης να αναγράφουν στα κράνη τον αριθμό μητρώου τους. Τον Ιανουάριο του 2010 συγκεκριμένα η ηγεσία του σώματος, σε συνεννόηση με τον κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, που βρισκόταν και τότε στην ηγεσία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, είχε προχωρήσει στην έκδοση διαταγής που καθιέρωνε τη χρήση διακριτικού αριθμού στα κράνη των ΜΑΤ. Η διαταγή είχε τίτλο «Στολή αστυνομικού προσωπικού» και έφερε την υπογραφή του τότε προϊσταμένου του Επιτελείου Νίκου Παπαγιαννόπουλου. Ανέφερε επί λέξει ότι «καθιερώνεται ειδικός διακριτικός αριθμός δηλωτικός ταυτότητας για τους αστυνομικούς που υπηρετούν στις υποδιευθύνσεις Αποκατάστασης Τάξης, ο οποίος αποτυπώνεται επί του κράνους τους. Ο αριθμός αυτός αποτελεί συνδυασμό του αριθμού της διμοιρίας στην οποία ανήκουν και του αύξοντος αριθμού που αντιστοιχεί σε κάθε αστυνομικό της και φέρεται πλέον υποχρεωτικά, όπως άλλωστε υποχρεωτικά φέρονται και τα διακριτικά δηλωτικά ταυτότητας από τους υπόχρεους αστυνομικών λοιπών υπηρεσιών».
Η ανακοίνωση – εξαγγελία του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. πάντως προκάλεσε την αντίδραση της Ενωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αθηνών, που διατηρεί ισχυρά ερείσματα στα ΜΑΤ. Με γραπτή δήλωσή του, ο πρόεδρός της Δημοσθένης Πάκος κατηγόρησε την ηγεσία του σώματος ότι στοχοποιεί τους αστυνομικούς που υπηρετούν στην Υποδιεύθυνση Αποκατάστασης Τάξης και υποστήριξε ότι σχετική διαταγή εφαρμόζεται αδιάλειπτα τα τελευταία δέκα χρόνια. «Δυστυχώς, άνθρακες ο θησαυρός, τα νούμερα στα κράνη τα φοράμε 10 χρόνια και ουδέποτε τα βγάλαμε, όπως και άλλα διακριτικά, προς τι λοιπόν όλο αυτό; Τι διαφορετικό θα γίνει τώρα;» διερωτήθηκε.
Επεσήμανε επιπλέον ότι οι αστυνομικοί πληρώνουν από την τσέπη τους τα αυτοκόλλητα με τα διακριτικά, κάτι που «δεν υπάρχει περίπτωση να επιτρέψω ως εκπρόσωπος εργαζομένων». Ερευνα πάντως σε δεκάδες φωτογραφίες αστυνομικών που συμμετείχαν σε πρόσφατες επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ. (π.χ. διαδηλώσεις 6ης Δεκεμβρίου, εκκενώσεις καταλήψεων, επεισόδια στο Μαρούσι) καταδεικνύει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνδρες των ΜΑΤ δεν φέρουν διακριτικά στα κράνη τους, ενώ στις λίγες εξαιρέσεις ο σχετικός αριθμός είναι γραμμένος με μικρά γράμματα και είναι δύσκολα διακριτός.
Αντιδράσεις στο εξωτερικό
Το ίδιο θέμα πάντως προκαλεί αντιπαράθεση και στο εξωτερικό. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, μετά τα βίαια επεισόδια που σημειώθηκαν στις διαδηλώσεις της 5ης Δεκεμβρίου κατά της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, το Διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα κατακλύστηκαν από δεκάδες καταγγελίες πολιτών, σύμφωνα με τις οποίες οι αστυνομικοί των αντίστοιχων ΜΑΤ (CRS) δεν έφεραν διακριτικά στη στολή τους, όπως υποχρεούνται ήδη από το 2014. Η σχετική διαταγή βρίσκεται αναρτημένη στην επίσημη ιστοσελίδα της γαλλικής αστυνομίας και αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο ειδικός επταψήφιος αριθμός πρέπει να είναι ευδιάκριτος όχι μόνο υπό το φως της ημέρας αλλά και τη νύχτα. Στην Ισπανία, αντίστοιχα, το μέτρο τέθηκε σε εφαρμογή το 2013 μετά τη δημοσιοποίηση έκθεσης του αντίστοιχου Συνηγόρου του Πολίτη με καταγγελίες εις βάρος των ισπανικών ΜΑΤ (UIP).
Εκτός από τα διακριτικά, η ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ. σχεδιάζει να τοποθετήσει και μικροκάμερες στα κράνη των επικεφαλής των διμοιριών των ΜΑΤ, όπως και των αστυνομικών που υπηρετούν σε άλλες μονάδες «πρώτης γραμμής». Τη σχετική πρόταση είχαν πρώτοι διατυπώσει οι εκπρόσωποι της Ενωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης. Σε επιστολή τους στον κ. Χρυσοχοΐδη με ημερομηνία 19 Δεκεμβρίου επισημαίνουν ότι «ο επαναλαμβανόμενος και σχεδόν εμμονικός καταλογισμός περιστατικών βίας στους αστυνομικούς, αποτελεί μια συνήθη τακτική σπίλωσης του σώματος (…) προτείνουμε την τοποθέτηση καμερών, τόσο στα περιπολικά, όσο και ενσωματωμένες μικρο-κάμερες στις στολές των αστυνομικών. Μια τεχνολογία που έχει γίνει ευρέως αποδεκτή από τις Αστυνομίες πολλών κρατών στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Με τη μέθοδο αυτή, θα υπάρχει ακριβής αποτύπωση των πραγματικών περιστατικών και θα σταματήσει η προβολή αποσπασματικών εικόνων που ερμηνεύονται κατά το δοκούν, συντηρώντας έναν άδικο αστικό μύθο εις βάρος μας», ανέφεραν μεταξύ άλλων οι συνδικαλιστές της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο, η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου ήδη από το 2017 εφοδίασε με μικροκάμερες τους αστυνομικούς των ένοπλων μονάδων της. Σε παρόμοια απόφαση υποχρεώθηκε και η γαλλική αστυνομία έπειτα από καταγγελίες των «Κίτρινων Γιλέκων» για ανεξέλεγκτη χρήση πλαστικών σφαιρών κατά διαδηλωτών.
Η μελέτη
Σύμφωνα με την κ. Ντόρα Γιαννάκη, εμπειρογνώμονα πολιτικών ασφάλειας, το 2019 δημοσιοποιήθηκε μελέτη για τη χρήση καμερών από αστυνομικούς βασισμένη σε 70 έρευνες πεδίου. «Στις 22 από αυτές προέκυψε ότι οι αστυνομικοί που φέρουν κάμερα λαμβάνουν λιγότερα παράπονα για αστυνομική αυθαιρεσία σε σύγκριση με εκείνους που δεν χρησιμοποιούν. Δεν είναι ωστόσο ξεκάθαρο εάν αυτό οφείλεται στη διαφοροποίηση της συμπεριφοράς των αστυνομικών ή των πολιτών», σχολίασε στην «Κ». Επικαλούμενη τα ευρήματα της μελέτης, πρόσθεσε ακόμα ότι η χρήση φορητών καμερών «οδηγεί σε κάποια μείωση των επιπέδων χρήσης βίας από την πλευρά των αστυνομικών». Πρόθεση της ηγεσίας του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη είναι να δοθεί στα στελέχη του Συνηγόρου του Πολίτη η δυνατότητα να προχωρούν σε ανακριτικές ενέργειες για τη διερεύνηση καταγγελιών για περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας. Εξετάζεται, τέλος, το ενδεχόμενο νομοθετικής ρύθμισης το αμέσως επόμενο διάστημα.