«Μύθοι και αλήθειες για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή» είναι ο τίτλος του βιβλίου του δημοσιογράφου Γιώργου N. Αναστασόπουλου, το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες από τις εκδόσεις «I. Σιδέρης» και παρουσιάζεται μεθαύριο Τρίτη στις 12 το μεσημέρι στο ξενοδοχείο «Πλάζα» της πλατείας Συντάγματος.
Ο συγγραφέας, έχοντας γνωρίσει από τα τέλη της δεκαετίας του ’50, ως νέος πολιτικός συντάκτης, τον Καραμανλή και αργότερα συνδεθεί μαζί του -ως υφυπουργός Προεδρίας και ευρωβουλευτής- και στην άσκηση της πολιτικής γνωρίζει το «αντικείμενό» του εκ των έσω. Αυτό -αν και τον καθιστά, σε συνδυασμό και με τη μικρή χρονική απόσταση, λιγότερο αντικειμενικό- εν τούτοις τον έχει «πλουτίσει» με μια γνώση δυσπρόσιτη για άλλους. Αυτόν του τον «πλούτο» επιχειρεί να μοιραστεί με τον αναγνώστη ο Γιώργος N. Αναστασόπουλος σε έναν συνδυασμό προσωπικής μαρτυρίας, πολιτικού ρεπορτάζ και αξιοποίησης «κοιτασμάτων» του σημαντικού και ανεκμετάλλευτου ακόμα «ορυχείου», δηλαδή των 12 τόμων του «Αρχείου» Καραμανλή. Στην παρούσα προδημοσίευση επελέγησαν δύο από τους κρίσιμους σταθμούς της πορείας και δράσης του Καραμανλή για τους οποίους -ορθώς ίσως- δεν έχει ώς τώρα χυθεί τόσο πολύ μελάνι όσο για τη Μεταπολίτευση του ’74 και την Ενταξη στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Πρόκειται για τη συνωμοσία ανατροπής του από την πρωθυπουργία το ’58 και την αποτροπή επανεκλογής του στην Προεδρία της Δημοκρατίας το ’85.
H συνωμοσία του 1958
Στις 27 Φεβρουαρίου 1958 ξεσπά κρίση στο Υπουργικό Συμβούλιο, όταν ο υπουργός Συγκοινωνιών και Δημοσίων Εργων Γεώργιος I. Ράλλης εκφράζει ευθέως τη διαφωνία του με την απρόσμενη εκδοχή εκλογικού νόμου που εισηγείται ο υπουργός Εσωτερικών Τάκος Μακρής. O Ράλλης, άριστος γνώστης των εκλογικών συστημάτων, εκτιμά αμέσως ότι η πρόταση Μακρή, η οποία βεβαίως έχει γίνει με έγκριση του πρωθυπουργού, εμπεριέχει το ενδεχόμενο να έλθει στις εκλογές δεύτερη η αριστερή ΕΔΑ και το κεντρώο κόμμα των Φιλελευθέρων τρίτο. O Καραμανλής διαφωνεί με αυτήν την εκτίμηση (η οποία όμως επαληθεύεται λίγους μήνες αργότερα) και διακόπτει απότομα τον υπουργό του. O Ράλλης παραιτείται.
Γράφει ο Γιώργος N. Αναστασόπουλος:
«Το απόγευμα απέστειλε στον Καραμανλή την παραίτησή του και ο υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας Παναγής Παπαληγούρας τον ακολούθησε. O Τρύφων Τριανταφυλλάκος και ο Λεωνίδας Δερτίλης τους διαδέχονταν την επομένη.
Ενα 24ωρο, όμως, αργότερα, την 1η Μαρτίου, η κυβερνητική κρίση μεταβαλλόταν σε πολιτική, καθώς ο Γεώργιος Ράλλης, ο Παναγής Παπαληγούρας, ο Ανδρέας Αποστολίδης και 12 άλλοι βουλευτές της EPE απέσυραν, με δήλωσή τους, την εμπιστοσύνη τους προς την κυβέρνηση, που στερήθηκε της πλειοψηφίας στη Βουλή. «Διέπραξα τότε τη μεγάλη ανοησία να συνυπογράψω την άρση της εμπιστοσύνης από την Κυβέρνηση, πιστεύοντας τους Παπαληγούρα και Αποστολίδη, που υποστήριζαν ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να ναυαγήσει η ψήφιση του εκλογικού νόμου», θα δηλώσει αργότερα ο Γεώργιος Ράλλης».
Παραίτηση
Ο Καραμανλής στις 2 Μαρτίου υποβάλλει την παραίτησή του στον βασιλιά Παύλο, ζητεί σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης και προσφυγής στις κάλπες, εισήγηση την οποία αποδέχεται ο ανώτατος άρχων. Στις 17 Μαΐου επανεκλέγεται πρωθυπουργός με το 41% των ψήφων, ενώ η ΕΔΑ αποσπά το πρωτοφανές 24,42% και ογδόντα έδρες.
Σημειώνει ο Αναστασόπουλος:
«Ο Καραμανλής ξεπέρασε έτσι την κρίση, με την οποία επιδιωκόταν η ανατροπή του. Αλλά, όπως διευκρινίζει στο «Αρχείο» του, δεν είχε καμιά αμφιβολία για τις δολοπλοκίες που είχαν εναντίον του οργανωθεί. «H κρίση του 1958 ήταν αποτέλεσμα συνωμοσίας, στην οποία μετείχαν τα ανάκτορα, οι Αμερικανοί, οι Αγγλοι και ορισμένοι συνεργάτες μου», αναφέρει. O καθένας από αυτούς επιδίωκε την πτώση της κυβερνήσεως για τους δικούς του σκοπούς. Οι ξένοι ήθελαν να τον αναγκάσουν να σχηματίσει κυβέρνηση με τα άλλα κόμματα, για να «κλείσει» το Κυπριακό. Οι άλλοι παράγοντες, για να τον αποδυναμώσουν και να τον θέσουν κάτω από τον έλεγχό τους.
Την προσπάθεια αυτή ενθάρρυναν και βοήθησαν ο ιδιαίτερος γραμματέας του βασιλιά πτέραρχος ε.α. Χαρ. Ποταμιάνος (ο βασιλιάς στη συνομιλία του με τον Καραμανλή είχε χαρακτηρίσει ως απίθανη την ανάμειξη Ποταμιάνου στη συνωμοσία), η ιδιοκτήτρια της «Καθημερινής» Ελένη Βλάχου και ο Αμερικανός επιτετραμμένος Τζέημς Πένφηλντ».
Καραμανλής και «Καθημερινή»
Η συμμετοχή της Ελένης Βλάχου στη συνωμοσία Ανακτόρων, Αμερικανών και Αγγλων προκάλεσε ρήγμα στις σχέσεις της με τον Καραμανλή, το οποίο παρέμεινε μέχρι τέλους παρά το ότι ο ίδιος, ως πρωθυπουργός, επεσκέφθη τα γραφεία της εφημερίδας και είχε συμπεριλάβει την Βλάχου στη δεύτερη θέση βουλευτών Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας.
Ο συγγραφέας, αφού αναφέρεται εκτενώς σε συγκεκριμένα περιστατικά των κακών σχέσεων Καραμανλή – Βλάχου, αλλά και στην ευνοϊκή για τον πρωθυπουργό στάση και πράξη του ουσιαστικού προδικτατορικού διευθυντή της «Καθημερινής» Αιμίλιου Χουρμούζιου, υπογραμμίζει:
«Χρειάστηκε να μεταβιβάσει (η Βλάχου) την ιστορική εφημερίδα και (μετά το ατυχές «ιντερμέτζο» της διελεύσεως του Γεωργίου Κοσκωτά, που είχε εντυπωσιάσει την Βλάχου) να περιέλθει τελικά η ιδιοκτησία της στον εφοπλιστή Αριστείδη Αλαφούζο, για να αντιμετωπιστεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με πολύ μεγαλύτερο σεβασμό και εκτίμηση».
Οι λογογράφοι
Ποιος έγραφε τους λόγους του Καραμανλή μετά το 1974; O Γιώργος N. Αναστασόπουλος καταθέτει:
«Ο κατάλογος των λογογράφων του Καραμανλή δεν είναι μακρύς. Μετά τη μεταπολίτευση, περιλαμβάνει τον Τάκη Λαμπρία, που έγραψε και τα περισσότερα σχέδια λόγων του Προέδρου, τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον Παναγή Παπαληγούρα, τον συγγραφέα αυτού του δοκιμίου και τον Στάμο Ζούλα. Και υπήρχαν θέματα, για τα οποία ο Καραμανλής ζητούσε σχέδια από δύο ή, πιο σπάνια, και από τρεις συνεργάτες.
Από αυτά τα σχέδια, ο Καραμανλής διαμόρφωνε τελικά τα δικά του κείμενα. Τα δούλευε πολύ και τα «βασάνιζε», καθότι τελειομανής».
Η μη επανεκλογή Καραμανλή το ’85 στην Προεδρία
Μεγάλη έκταση στο βιβλίο του Γιώργου N. Αναστασόπουλου καταλαμβάνει η μη ανανέωση της προεδρικής θητείας του Καραμανλή, καθώς ο τότε παντοδύναμος πρωθυπουργός Ανδρέας Γ. Παπανδρέου πρότεινε υποψηφιότητα -και εκ των πραγμάτων εκλογή- του Χρήστου Σαρτζετάκη. O συγγραφέας πέρα από την αξιοποίηση των μέχρι σήμερα δημοσιευθέντων προσφέρει στοιχεία ιδικής του έρευνας προϊόν -μεταξύ άλλων- και συνομιλιών του με ανθρώπους-κλειδιά της άλλης πλευράς, όπως ο Ακης Τσοχατζόπουλος, ο Αντώνης Λιβάνης και ο Γιώργος Κουρής.
Ιδού μερικά αποσπάσματα του σχετικού κεφαλαίου για τα γεγονότα του 1985:
«Ηταν αρχές Φεβρουαρίου, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, σε συνάντησή του με τον Μένιο Κουτσόγιωργα και τον Ακη Τσοχατζόπουλο, τους εκμυστηρεύθηκε, για πρώτη φορά, ότι «μπορεί και να μην πάμε ξανά με Καραμανλή στην Προεδρία…» (…).
Το επόμενο ζήτημα στη συνάντηση των τριών ήταν, φυσικά, ποιον ή ποια θα υποδείκνυε το ΠΑΣΟΚ ως διάδοχο του Καραμανλή, αν δεν επέλεγε τελικά την επανεκλογή του. O Ακης Τσοχατζόπουλος δεν δίστασε. Πρότεινε αμέσως τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο (…)».
O Κανελλόπουλος αρνήθηκε την πρόταση που του μετέφερε ο Ακης Τσοχατζόπουλος, χωρίς όμως να ενημερώσει γι’ αυτήν τον Καραμανλή, ο οποίος κατά τους προηγούμενους μήνες -και παρά τη μίνι κρίση του Οκτωβρίου 1984- βρισκόταν σε «διαπραγμάτευση» με τον Παπανδρέου για τους όρους υπό τους οποίους θα δεχόταν να είναι εκ νέου υποψήφιος για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Στις 7 Μαρτίου τα χρονικά περιθώρια έχουν στενέψει, καθώς ο Παπανδρέου έχει συγκαλέσει την Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ για τις 9 Μαρτίου, προκειμένου να εγκρίνει πρόταση επιλογής υποψηφίου για την Προεδρία της Δημοκρατίας και ενώ όλοι, πλην ελαχίστων του στενού πολιτικού κύκλου του πρωθυπουργού, εκτιμούν ή και είναι βέβαιοι ότι θα είναι ο Καραμανλής. Το τελευταίο 24ωρο πριν από την σύνοδο της K.E. ο Μένιος Κουτσόγιωργας προτείνει διαδοχικά υποψηφιότητα στον τέως πρόεδρο του ΣτΕ Θέμη Κουρουσόπουλο και στον αντιπρόεδρο του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου Οθωνα Κυριακό, οι οποίοι αρνούνται. Το βράδυ της παραμονής και ενώ ακόμη δεν έχει βρεθεί υποψήφιος, ο Κουτσόγιωργας με εντολή Παπανδρέου επισκέπτεται το Προεδρικό Μέγαρο. O Καραμανλής είναι κλινήρης με ισχυρό κρυολόγημα. Τον δέχεται ο γενικός γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας, πρέσβης Πέτρος Μολυβιάτης.
Γράφει ο Γιώργος N. Αναστασόπουλος: «O Μένιος Κουτσόγιωργας του είπε ότι σκοπός της επισκέψεώς του ήταν να ενημερωθεί ο κ. Πρόεδρος εκ μέρους του πρωθυπουργού ότι ο κ. Παπανδρέου θα συνέχιζε μέχρι αργά το βράδυ τις επαφές του, διότι υπήρχε ακόμη ένα ποσοστό 10% περίπου των μελών της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ, που δε συμφωνούσε με την υποψηφιότητα του κ. Καραμανλή. O κ. Παπανδρέου ήθελε να μειώσει ακόμη και αυτό το μικρό ποσοστό, απλώς και μόνο για να μη δημιουργηθεί η εντύπωση ότι δεν ελέγχει απόλυτα το κόμμα του. Ως προς την κοινοβουλευτική ομάδα, δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα, διότι όλοι σχεδόν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ θα ψήφιζαν τον κ. Καραμανλή (…).
Οταν ο Μένιος Κουτσόγιωργας επέστρεψε από το προεδρικό μέγαρο στις «διαβουλεύσεις» του πρωθυπουργού, ρωτήθηκε για το περιεχόμενο της συνομιλίας του. «Τα είπες;», τον ρώτησε ο Ανδρέας Παπανδρέου. «Τους άφησα να το καταλάβουν», απάντησε αρκετά ασαφώς ο Κουτσόγιωργας.
Κανένας από όσους το άκουσαν δεν απέδωσε, όμως, την ώρα εκείνη ιδιαίτερη σημασία στην απάντηση του Πατρινού υπουργού. Γιατί προείχε η αναζήτηση του διαδόχου του Καραμανλή, μετά τις αρνήσεις Κουρουσόπουλου και Κυριακού, και η πίεση του χρόνου καθίστατο πια σχεδόν ασφυκτική. Είχαμε φτάσει στα μεσάνυχτα.
Τότε ήταν, που ο Μένιος Κουτσόγιωργας πέταξε διστακτικά το όνομα του Χρήστου Σαρτζετάκη (…)
O Ακης Τσοχατζόπουλος παρατήρησε ότι το όνομα Σαρτζετάκης θα έκανε καλή εντύπωση, γιατί συμβόλιζε την αντίσταση και ο Ανδρέας Παπανδρέου βιάστηκε να συμφωνήσει μαζί του.
Ο Μένιος Κουτσόγιωργας ανέλαβε και πάλι να διαβιβάσει την πρόταση. Αλλά ο Χρήστος Σαρτζετάκης δεν εντοπιζόταν στο τηλέφωνο (…).
Τελεσίγραφο
Οταν, επιτέλους, ο Μένιος Κουτσόγιωργας μπόρεσε να μιλήσει τηλεφωνικά με τον Χρήστο Σαρτζετάκη, δεν εννοούσε να χάσει ούτε λεπτό της ώρας. Αυτό κι αν ήταν τελεσίγραφο!
Κουτσόγιωργας: «Θέλουμε να σε κάνουμε Πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Σαρτζετάκης: «Να το σκεφτώ τη νύχτα και να σας απαντήσω το πρωί».
Κουτσόγιωργας: «Αποκλείεται. H απάντηση πρέπει να είναι άμεση».
Σαρτζετάκης: «Εστω. Αλλά να το σκεφτώ τουλάχιστον για λίγο και να συνεννοηθώ και με τη γυναίκα μου».
Κουτσόγιωργας: «Οχι δεν έχουμε χρόνο. H απάντηση πρέπει να δοθεί τώρα, χωρίς αναβολή».
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης είπε, τελικά, κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες το ναι και στις δώδεκα και πέντε το ΠΑΣΟΚ, απόκτησε υποψήφιο, για να διαδεχτεί τον Καραμανλή»…
Εφευρέτης: Organon