«Δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι…»
«Ζούμε ιστορικές στιγμές…»
«Τι ποσοστά έχω να πεθάνω;»
«Κάτσε να γκουκλάρω… Πόσοι έχουν πεθάνει μέχρι σήμερα; Λες να πεθάνω κι εγώ;»
«Συνάντηση Α, Β, Γ… να κάνω skype ή να την ακυρώσω;»
«Ταξίδι Α, Β, Γ… ακυρώνω τα πάντα και βλέπουμε.»
Ήταν Μάρτιος 2019, κι όλα αυτά που αναπαράγουμε ασταμάτητα στα social media και στις ιδιωτικές μας συζητήσεις, τα μονολογούσα συχνά μπροστά στον καθρέφτη, αντικρίζοντας τον καταπονημένο μου εαυτό μετά από έξι μήνες χημειοθεραπείες. Λίγους μήνες αργότερα το προσωπικό πείσμα επιβίωσης μεταλλάχθηκε σε μια εκνευριστική καθήλωση σε ένα δωμάτιο απομόνωσης. Αυτή την φορά είχε αρρωστήσει ένα μέλος της οικογένειας μου. Με μάσκα, γάντια, στολή και με το αντισηπτικό στο χέρι καθάριζα με μανία τα πάντα: πόμολα, μπουτόν, επιφάνειες, κινητά, τηλεκοντρόλ. Όπου κι αν γυρνούσα το κεφάλι μου έβλεπα εχθρούς: τους ιους που παραμόνευαν να σκοτώσουν τον αγαπημένο μου.
Υπήρχε όμως μια προσωρινή ανακούφιση για την οικογένεια. Όταν βγαίναμε από το δωμάτιο ασθενή, τα πετάγαμε όλα – γάντια, μάσκες, ρόμπες – και γυρνούσαμε ανακουφισμένοι στην κανονική ζωή. Και να’ μαστε στο σήμερα, ένα δωμάτιο απομόνωσης να είναι όλη η χώρα και εμείς μέλη ενός συλλογικού εν δυνάμει ασθενή. Οι «υγιείς» φαίνεται να έχουν τρομάξει πολύ! Άλλοι άδειασαν τα ράφια σούπερ μάρκετ, άλλοι δεν άφησαν σε φαρμακείο αντισηπτικό και μάσκες, άλλοι κάνουν τσαμπουκάδες σε νοσοκομεία ενώ απαγορεύεται η είσοδος σε παραπάνω από έναν συνοδό, συνεχίζουν να σπρώχνονται στις ουρές για έναν φρέντο. Μέχρι την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές η απαγόρευση έχει φτάσει τα 10 άτομα – είμαι σίγουρη πως θα μετριώνται μεταξύ τους και θα συνεχίσουν…
Αναγνωρίζω ότι είναι δύσκολο να αντλήσει κανείς εμπειρίες αντιμετώπισης της κατάστασης που ζούμε, εάν δεν έχει ασθενήσει ο ίδιος ή κάποιος δικός του. Μπορώ να καταλάβω ότι οι «ευπαθείς ομάδες» και οι επαφές μας ίσως τα καταφέρνουμε καλύτερα από τους υπόλοιπους, σε ψυχολογικό, τουλάχιστον, επίπεδο. Και τα καταφέρνουμε καλύτερα γιατί έχουμε ξαναβιώσει αυτό το συναίσθημα της τρωτότητας. Πως η ζωή μπορεί να σε κάνει ένα τόσο δα σκουπίδι με το γύρισμα ενός λεπτοδείκτη. Έχουμε δει τον «πόλεμο». Ξέρουμε τα χαρακώματα. Γνωρίζουμε τι θα πει αυτοπεριορίζομαι. Πως η κατάσταση μπορεί να χειροτερέψει. Και το σημαντικότερο! Έχουμε μάθει να γελάμε με τα «χάλια» μας.
«Από το χέρι»
Και πιστεύω πως ναι, όλοι εμείς οι ευπαθείς, πρέπει να πάρουμε από το χέρι τους υγιείς που δυσκολεύονται να προσαρμοστούν και να μην τους διασύρουμε στο Facebook, ούτε να τους απειλούμε ότι θα τους κλείσουμε φυλακή εάν δεν καταλαβαίνουν. Δεν κερδίζουμε τίποτα απολύτως με το να βρίζουμε τους νέους που δεν «μαζεύονται» ή τους μεγαλύτερους γιατί είναι «αναίσθητοι». Πρέπει να τους δείξουμε τον δρόμο. Δεν είναι μόνο θέμα κοινωνικής συνείδησης. Είναι και θέμα αποδοχής μιας κατακλυσμιαίας αλλαγής που δεν έχουμε καμία απολύτως εικόνα για το ποια θα είναι η επόμενη μέρα και στο μόνο που ελπίζουμε είναι ένα ασαφές «θα πάνε όλα καλύτερα».
Η ζώνη «του φόβου θανάτου» είναι μια ώρα περισυλλογής. Δεν μπορείς να κάνεις τα ίδια πράγματα που έκανες πριν. Εκ των πραγμάτων. Το «σώμα» δεν ακολουθεί. Περιορίζεται. Δεν μπορεί να βγει από το σπίτι. Δεν μπορεί να πάει στο εστιατόριο με την παλιοπαρέα. Δεν μπορεί να καπνίζει με τα φιλαράκια του στο διάλειμμα της δουλειάς. Δεν αναφέρομαι στο δικό μου σώμα. Σε εμάς αναφέρομαι, στην κοινωνία μας που θα δοκιμαστούν οι αντοχές της. Τα μέλη του σώματος πρέπει να προστατεύσουν πρώτα το στρατηγείο τους: τους γιατρούς μας και το νοσηλευτικό προσωπικό χωρίς τους οποίους δεν μπορούμε να συνεχίσουμε, στους φαρμακοποιούς, στους ανθρώπους που εργάζονται στα σούπερ μάρκετ.
Η ευκαιρία
Κάθε ασθένεια λένε είναι μια ευκαιρία. Η δική μας ευκαιρία σαν κοινωνία είναι να σκεφτούμε την έννοια της αλληλεγγύης. Και αυτή την φορά δεν μοιάζει τόσο δύσκολο, όσο για παράδειγμα είναι οι πρόσφυγες που για πολλούς είναι απλά μια λέξη χωρίς πρόσωπο. Αυτή την φορά πρόκειται για τον διπλανό μας. Και ο διπλανός μας δεν είναι μόνο οι ευπαθείς ομάδες. Είναι και ο δάσκαλος αγγλικών των παιδιών μας, η κυρία που μπορεί να καθαρίζει το σπίτι μας, η δασκάλα μας στο γυμναστήριο και όλη αυτή η «παράλληλη» οικονομία της χώρας μας που μας κάνει να την βγάζουμε καθαρή…αλλά μας δίνει και την δυνατότητα να την σκαπουλάρουμε από πληρωμές κατά βούληση. Και αυτή την φορά ο κίνδυνος της οικονομικής καταβύθισης είναι πολλαπλάσιος από την ελληνική κρίση.
Ακούστε το «σώμα» μας. Πρέπει να κρατήσουμε τον οικονομικό και κοινωνικό μας ιστό αρραγή. Χαίρομαι που ο βιβλιοπώλης στην γειτονιά μου είπε πως έχει αυξηθεί η ζήτηση βιβλίων. Βλέπω τον Υμηττό να έχει περισσότερο απλό κόσμο που περπατάει μόνος του. Το skype μπαίνει παντού – από το μάθημα πιλάτες μέχρι το μάθημα αγγλικών. Ίσως μετά από όλα αυτά σιχαθούμε τις εικονικές επικοινωνίες. Δεν θα τις συνηθίσουμε, ούτε μας κάνουν πειράματα. Κάνουν αυτή την στιγμή την συλλογική ζωή μας εφικτή.
Όταν με ρωτάνε τι σε πόνεσε πιο πολύ σε αυτή την προσωπική ιστορία υγείας, απαντάω πως πιο πολύ πονέσαν τα αυτιά μου. Από αυτά που άκουσα ότι έπρεπε να αντιμετωπίσω για να επιβιώσω, αλλά κυρίως από αυτά που άκουσα (ή δεν άκουσα) από το περιβάλλον μου. Κάποια στιγμή σταμάτησα να αναπαράγω τις ίδιες συζητήσεις και να γκουκλάρω τo Μηνιαίο Χρονικό Ογκολογίας, και συγκεντρώθηκα στον εαυτό μου. Ξεσκόνισα την ζωή μου, ακόμα την ξεσκονίζω, τόλμησα να δοκιμάσω καινούργια πράγματα, και για πρώτη φορά μου χτύπησα την πλάτη μετά από έναν χρόνο και είπα «Μπράβο σου! Κατάφερες να βγάλεις πέρα την πιο δύσκολη θεραπεία που υπάρχει αυτή την στιγμή στον πλανήτη. Υπάρχει ένας λόγος να πανηγυρίζεις!»
Σε λίγους μήνες από σήμερα, όσοι είμαστε ακόμα εδώ (μην ξεχνάτε ότι το ποσοστό να βγείτε από το σπίτι και να σας χτυπήσει αυτοκίνητο, είναι πολύ μεγαλύτερο από το να πεθάνετε από κορoνοϊό) θα πανηγυρίζουμε, όλοι μαζί. Θα πίνουμε τα ποτά μας στο αγαπημένο μας μπαρ, θα ταξιδεύουμε, θα αγκαλιαζόμαστε, θα φιλιόμαστε… Στο μεσοδιάστημα ενημερωθείτε από έγκυρες πηγές με μέτρο (μην πονέσουν τ’ αυτιά σας!), γελάστε με τα «χάλια» μας (το χιούμορ είναι λυτρωτικό) και σκεφτείτε το! Οι περισσότεροι από εσάς, σύμφωνα με τις στατιστικές, θα έχετε την ευκαιρία να αποκτήσετε αυτή την σοφία που λέγεται ότι προσφέρει ο φόβος του θανάτου…δωρεάν! Δωρεάν εννοώ χωρίς τα κουσούρια μιας δυσίατης ασθένειας. Το αν θα πάρετε την ευκαιρία αυτή είναι προσωπική σας απόφαση. Το αν θα τα πάμε καλύτερα όμως σαν κοινωνία θα εξαρτηθεί από αυτό.
Η άνοιξη είναι εδώ! Πηγαίνετε να μυρίσετε τα λουλούδια στο κοντινό σας παρκάκι. Εγώ και όλοι εμείς οι ευπαθείς έχουμε το χάρισμα της χρόνιας ασθένειας μας και μπορούμε να αισθανθούμε χαρά, ακόμα και από το παράθυρο ενός νοσοκομείου, γιατί ο ουρανός είναι μπλε και τα φύλλα είναι πιο πράσινα και γενικά η ζωή είναι ωραία στις λεπτομέρειες της.
Εσείς μπορείτε να νιώσετε ότι αρκεί αυτή η χαρά την κρίσιμη αυτή στιγμή;