Μόλις πριν από μία εβδομάδα η ΕΛ.ΑΣ. προχώρησε στην εκκένωση κτιρίου επί της οδού Θεμιστοκλέους 59, στα Εξάρχεια, στο οποίο διέμεναν παράνομα 51 άτομα. Οπως διαπιστώθηκε κατά τη διαδικασία ταυτοποίησης που ακολούθησε στο αστυνομικό τμήμα, τουλάχιστον 10 εξ αυτών ήταν αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, ανάμεσά τους και οικογένειες με παιδιά, οι οποίοι διέθεταν νόμιμα έγγραφα. Ωστόσο, είχαν καταφύγει στο υπό κατάληψη κτίριο προκειμένου να βρουν στέγη. Οι ίδιοι ανέφεραν ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να νοικιάσουν σπίτι αλλά δεν μπορούν και να βρουν θέση σε κάποια νόμιμη δομή φιλοξενίας. Εκπρόσωποι ΜΚΟ αναφέρουν ότι έγινε μεγάλη προσπάθεια για να βρεθεί κάποιο κατάλυμα, δεδομένου ότι οι άνθρωποι αυτοί όταν αφέθηκαν ελεύθεροι, βρέθηκαν κυριολεκτικά στον δρόμο.
Η συγκεκριμένη ιστορία αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τι ενδέχεται να ακολουθήσει τους επόμενους μήνες αν δεν ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα: Από τις αρχές Ιουνίου θα κληθούν να εγκαταλείψουν τις δομές φιλοξενίας, σταδιακά περίπου 11.000 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες σε εφαρμογή του σχεδιασμού του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για την πλήρωση των θέσεων φιλοξενίας αιτούντων άσυλο στην ενδοχώρα. Τυπικά οι άνθρωποι αυτοί, οι οποίοι έχουν άσυλο εδώ και 5 μήνες το ελάχιστο έως και 3 χρόνια το μέγιστο, δεν δικαιούνται πλέον φιλοξενία στις δομές και θα πρέπει να αναζητήσουν τρόπο να εξασφαλίσουν τα προς το ζην με ίδια μέσα. Περίπου 6.500 πρόσφυγες παραμένουν σε διαμερίσματα μέσω του προγράμματος ΕΣΤΙΑ που υλοποιείται από την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, 2.500 βρίσκονται σε κέντρα φιλοξενίας ενώ περίπου 1.500 πρόσφυγες παρά το γεγονός ότι εγκρίθηκε το αίτημα ασύλου τους δεν εγκατέλειψαν ποτέ τα ΚΥΤ (κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης) στα νησιά.
Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης τονίζουν ότι τα βήματα που θα ακολουθηθούν θα είναι πολύ προσεκτικά, προκειμένου να μην προκύψουν κοινωνικές δυσλειτουργίες, ενώ υπάρχει σχετική επικοινωνία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για το συγκεκριμένο θέμα. Οπως σημειώνεται, η φιλοξενία δεν μπορεί να ισχύσει επ’ άπειρον, δεδομένου ότι υπάρχουν άνθρωποι που διαμένουν σε άθλιες συνθήκες στα νησιά.
Στην πραγματικότητα, όμως, πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους δεν γνωρίζουν καθόλου ελληνικά και βέβαια ελάχιστες πιθανότητες έχουν να βρουν εργασία, ειδικά στις παρούσες συνθήκες. Χαρακτηριστικά, όπως αναφέρει εκπρόσωπος ΜΚΟ που πραγματοποιεί μαθήματα ελληνικών σε πρόσφυγες, «πολύ συχνά μας ρωτούν αν γνωρίζουμε πού θα μπορούσαν να μείνουν». Με την αιτιολογία ότι πρόκειται για πρόσκαιρη κατάσταση, πέντε χρόνια μετά την προσφυγική κρίση του 2015 δεν έχουν εφαρμοστεί προγράμματα ένταξης.
Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου αναφέρουν, ωστόσο, ότι στο πρόγραμμα HELIOS που αφορά αναγνωρισμένους πρόσφυγες (το μοναδικό πρόγραμμα ένταξης που έχει ξεκινήσει να λειτουργεί) και προβλέπεται επιδότηση ενοικίου (σ.σ. ωστόσο ο ωφελούμενος θα πρέπει ο ίδιος να νοικιάσει σπίτι) για διάστημα έξι μηνών με δυνατότητα παράτασης για άλλους έξι μήνες, μαθήματα ελληνικών και επαγγελματικός προσανατολισμός, χωρούν αρκετοί ακόμα ωφελούμενοι. Εως τώρα έχουν ενταχθεί περίπου 1.500 άτομα, ενώ συνολικά το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για 5.000.