H νομισματική πολιτική του ευρώ ασκείται από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ), δηλαδή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι βασικές αποφάσεις λαμβάνονται από το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, που αποτελείται από τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των χωρών που μετέχουν στο ευρώ (δηλαδή των «12» σε αυτήν τη φάση). Το όργανο αυτό συνεδριάζει κάθε δύο εβδομάδες εκτός από τις διακοπές του Αυγούστου.
Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελείται από τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο και τέσσερα άλλα μέλη. Ολα τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής θα διορίζονται για οκταετή θητεία. Ομως, η πρώτη σειρά ξεκινά με κλιμακωτά μειωμένη θητεία, ώστε να μην αντικατασταθούν την ίδια χρονιά και τα έξι μέλη ταυτόχρονα.
Ο πρόεδρος
Πρόεδρος είναι ο Ολλανδός Βιμ Ντούιζενμπεργκ (65 ετών) με οκταετή θητεία. Ανέλαβε τη θέση χάρη στη φήμη του σκληρού και επιτυχημένου πολέμιου του πληθωρισμού και την υποστήριξη των Γερμανών. Ως διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ολλανδίας για δεκαπέντε χρόνια από το 1982 ώς το 1997, ένας από τους μακροβιότερους σε τέτοιο πόστο στην Ευρώπη, είχε καθοριστικό ρόλο στη θεραπεία της λεγόμενης «ολλανδικής ασθένειας» με τον υψηλό πληθωρισμό των αρχών της δεκαετίας του 1980 και στη δημιουργία του κατοπινού «ολλανδικού οικονομικού θαύματος», όταν η πρόσδεση του φιορινιού στο γερμανικό νόμισμα συνέβαλε τα μέγιστα στην επίτευξη του ευτυχούς συνδυασμού ισχυρού νομίσματος, χαμηλού πληθωρισμού και επιτοκίων, σταθερής οικονομικής ανάπτυξης και φθίνουσας ανεργίας.
Βεβαίως, ως υπουργός Οικονομικών της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης, της πιο ριζοσπαστικής στην ολλανδική ιστορία, στην περίοδο 1973-77 είχε βάλει το χεράκι του και στη δημιουργία της «ασθένειας», καθώς διόγκωσε τις δημόσιες δαπάνες από το 48% στο 55% του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ).
Ο Ντούιζενμπεργκ είχε διοριστεί το 1997 πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ινστιτούτου, του προδρόμου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πόστο που έκανε την τοποθέτησή του στο τιμόνι του ευρώ να φαίνεται ως φυσική συνέχεια, αν και δόθηκε σκληρή μάχη με τους Γάλλους που προωθούσαν τον διοικητή της Τράπεζας της Γαλλίας Ζαν-Κλοντ Τρισέ. Προκειμένου να επιτευχθεί ο συμβιβασμός, ο Ντούιζενμπεργκ δεσμεύθηκε προφορικά ότι θα παραιτηθεί στο μέσον της οκταετούς θητείας του, δηλαδή το χρόνου, προκειμένου να αντικατασταθεί από τον Τρισέ ή κάποιον άλλον Γάλλο. Από τότε έχει αναιρέσει τη δέσμευση αυτή αοριστολογώντας σχετικά με το τι προτίθεται να κάνει.
Ως διοικητής της ΕΚΤ έχει εστιάσει τις προσπάθειές του στην καταστατική δέσμευση για την καταπολέμηση του πληθωρισμού και μάλιστα αρκετά επιτυχημένα παρά την περιορισμένη έξαρση πάνω από τον στόχο για 2,0% που οφείλεται στην άνοδο της τιμής του πετρελαίου. Ωστόσο, πολλοί του καταλογίζουν την ευθύνη λόγω αδιαφορίας για την υποχώρηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, τις κακές σχέσεις που έχει με τις αγορές εξαιτίας διαφόρων δηλώσεών του στα Μέσα Ενημέρωσης που θεωρήθηκαν ατυχείς και έπληξαν την ισοτιμία του νομίσματος, αλλά και πιο πρόσφατα την επιμονή του για πολύ συντηρητικές μειώσεις των επιτοκίων για την επιβράδυνση της οικονομίας σε αντίθεση με τις επιθετικές κινήσεις της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας Federal Reserve.
Οι υπόλοιποι
Αντιπρόεδρος της ΕΚΤ είναι ο Κριστιάν Νουαγιέ (Γάλλος, 50 ετών) με καριέρα σε ανώτατες θέσεις στο οικονομικό επιτελείο των δεξιών κυβερνήσεων της χώρας και είναι απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (ΕΝΑ), της σχολής της γαλλικής γραφειοκρατίας που είναι «μαστ» για κάθε Γάλλο πολιτικό. Η θητεία του λήγει το επόμενο έτος.
Τα υπόλοιπα μέλη είναι ο Οτμαρ Ισινγκ (Γερμανός, 65 ετών) με οκταετή θητεία και τον τίτλο του επικεφαλής οικονομολόγου της ΕΚΤ. Από το 1990 ώς το 1998 ήταν μέλος της διοίκησης της Bundesbank. Εχει διατελέσει πανεπιστημιακός και είναι συγγραφέας κλασικών βιβλίων στα νομισματικά θέματα. Θεωρείται ότι έχει μονομανία κατά του πληθωρισμού.
Ο Τομάσο Πάντοα-Σκιόπα (Ιταλός, 60 ετών), μέλος με επταετή θητεία, ήταν ανώτατο στέλεχος της Τράπεζας της Ιταλίας και έχει διατελέσει επικεφαλής της ιταλικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Ο Ευγένιος Ντομίνγκο Σολάνς (Ισπανός, 56 ετών), μέλος με εξαετή θητεία, είναι οικονομολόγος και από το 1994 ώς το 1998 ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Τράπεζας της Ισπανίας. Η Σίρκα Χεμελέινεν (Φινλανδή, 60 ετών), η μοναδική γυναίκα, έχει πενταετή θητεία. Ηταν διοικητής της Τράπεζας της Φινλανδίας από το 1992 έως το 1998. Κατέλαβε τη μία θέση που υποτίθεται ότι είναι ρεζερβέ για τις μικρές χώρες του ευρώ. Στη θέση της ίσως δούμε κάποτε έναν Ελληνα ή μια Ελληνίδα.
Για όσο χρονικό διάστημα εξακολουθούν να υπάρχουν χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης εκτός ευρώ, θα υπάρχει και άλλο ένα όργανο λήψης αποφάσεων, το Γενικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, στο οποίο μετέχουν ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής συν τους δεκαπέντε διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών.Κ. Παπ.
Πηγές: Σαχινίδης Φίλιππος, Χαρδούβελης Γκίκας, Ευρώ: ένα νόμισμα για την Ευρώπη, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα, 1998. ΔΕΘ, Οδηγός έκθεσης ευρώ: ένα νόμισμα για την Ευρώπη, Θεσσαλονίκη, 2001. Αλογοσκούφης Γιώργος, Σοφία Λαζαρέτου, H Δραχμή: νομισματικά καθεστώτα και δημοσιονομικές διαταραχές στη νεότερη Ελλάδα, Αθήνα, 1997..
