Το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι εκτός ελέγχου στη χώρα μας, όπου οι ρυθμοί διάδοσης της χρήσης είναι εντατικότεροι από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης και οι θάνατοι από ναρκωτικές ουσίες σε γεωμετρικά ανοδική πορεία. H καταστολή (το 40% των φυλακών μας είναι γεμάτο από παραβάτες του νόμου περί ναρκωτικών) όχι μόνο δεν κατάφερε να επιβραδύνει τους ρυθμούς επέκτασης του προβλήματος, αλλά και δημιούργησε πολλά παράπλευρα κοινωνικά προβλήματα στους χρήστες και τις οικογένειές τους. Οτι πρέπει κάτι να γίνει, εδώ και τώρα, είναι πασιφανές και πανθομολογούμενο.
Την περασμένη Κυριακή, η «K» έθεσε το αιρετικό δίλημμα: Πιθανή διέξοδος ή επικίνδυνη χίμαιρα η νομιμοποίηση των ναρκωτικών; Και τάραξε τα νερά, προκαλώντας συζητήσεις και επαναφέροντας στο προσκήνιο το δισεπίλυτο πρόβλημα. Σήμερα, γιατροί, καθηγητές, δικαστικοί και πολιτικοί, που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, εμπλέκονται στο ζήτημα, τοποθετούνται στο θέμα της νομιμοποίησης των ναρκωτικών, προτείνοντας τρόπους ασφαλούς διεξόδου από το σκοτεινό τούνελ των εξαρτησιογόνων ουσιών.
Προτείνουν ενημέρωση νέων και γονέων, καλά μελετημένα και οργανωμένα προγράμματα πρόληψης, μονάδες απεξάρτησης με ή χωρίς υποκατάσταστα, που να μπορούν να δεχτούν όλους ανεξαιρέτως τους χρήστες, κάτω από προϋποθέσεις ακόμη και ελεγχόμενη χορήγηση ουσιών σε άτομα που παρουσιάζουν οργανική ανάγκη, προγράμματα επανένταξης των απεξαρτημένων στην κοινωνία, αφού ο κοινωνικά αποκλεισμένος πρώην χρήστης μπορεί εύκολα να ξανακυλήσει στα ναρκωτικά. Προτείνουν ή επικρίνουν τον διαχωρισμό των ουσιών, όμως όλοι ανεξαιρέτως θα ήθελαν να αντιμετωπίζουν η πολιτεία και η κοινωνία τον χρήστη ως ασθενή και όχι ως εγκληματία. Να εγκαταλειφθούν ο φαρισαϊσμός και η υποκρισία και να υιοθετηθούν δραστικά μέτρα.
Τι έχει καταγράψει, τι προτείνει η Βουλή
Της Λίνας Γιάνναρου
Εντατικοποίηση των μέτρων καταστολής; Εισαγωγή νέων μέτρων πρόληψης; H διαμάχη για τα «όπλα» που η πολιτεία οφείλει να χρησιμοποιήσει στη μάχη εναντίον της ολοκληρωτικής επικράτησης των ναρκωτικών στην Ελλάδα καλά κρατεί. H καθυστέρηση, βέβαια, της λήψης οριστικών και δραστικών μέτρων αντιμετώπισης της επικίνδυνης μάστιγας έχει ως αποτέλεσμα η χώρα μας να βλέπει την έξοδο από το τούνελ ολοένα να απομακρύνεται. Αύξηση της χρήσης ανάμεσα στον μαθητικό πληθυσμό, κυκλοφορία νέου τύπου ουσιών, μεγάλη διαθεσιμότητα των ναρκωτικών συνθέτουν το μωσαϊκό της δεινής κατάστασης, στην οποία έχει περιέλθει η χώρα.
Με φόντο όλα τα παραπάνω και με ζωντανή τη συζήτηση γύρω από την αποποινικοποίηση των λεγόμενων «μαλακών» ναρκωτικών, όπως είναι η κάνναβη, η Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή «για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών», η οποία είχε συσταθεί το 1997 με ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής ύστερα από πρόταση του τότε υπουργού Υγείας κ. K. Γείτονα, σε σχετική έκθεση που είχε συντάξει το 2000, είχε αποτυπώσει με ακρίβεια την έκταση του προβλήματος, καταγράφοντας ταυτόχρονα και τις προτάσεις της.
Η Επιτροπή
Η τελική σύνθεση της Επιτροπής, η οποία κατά την πορεία των εργασιών της τροποποιήθηκε πολλάκις, είχε ως εξής: Κωνσταντίνος Στεφανής, πρόεδρος. Αθανάσιος Γιαννόπουλος, αντιπρόεδρος. Απόστολος Τασούλας, γραμματέας. Μέλη, οι βουλευτές: Ευάγγελος Βλασσόπουλος, Αλέξανδρος Δαμιανίδης, Γεώργιος Κατσιμπάρδης, Δημήτριος Κουτσόγιωργας, Ευάγγελος Μαλέσιος, Στέφανος Μανίκας, Χρήστος Οικονόμου, Ιωάννης Παπαδάτος, Φραγκλίνος Παπαδέλλης, Παρασκευάς Παρασκευόπουλος, Εμμανουήλ Σκουλάκης, Τηλέμαχος Χυτήρης, Νικόλαος Αναστόπουλος, Αθανάσιος Δαβάκης, Αναστάσιος Καραμάριος, Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, Γεώργιος Σούρλας, Παρθένα Φουντουκίδου, Φώτης Κουβέλης, Χρήστος Μαρκογιαννάκης και Βασιλική Αράπη-Καραγιάννη.
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η Ελλάδα, όπως επισημαίνεται στην Εκθεση της Επιτροπής, «εισήλθε καθυστερημένα στη χάρτα των κρατών εκείνων, όπου το πρόβλημα των ναρκωτικών είχε προσλάβει διαστάσεις μείζονος απειλής της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής συνοχής» και κατά συνέπεια αρχικά επικράτησε εφησυχασμός, οι επιδημιολογικές έρευνες που πραγματοποιούνται στη χώρα μας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την εξάπλωση του φαινομένου. Στην έκθεση, συγκεκριμένα, αναφέρεται σημαντική αύξηση του ποσοστού των ενηλίκων, αλλά και των μαθητών που έχουν κάνει χρήση παράνομης ουσίας τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους, φθάνοντας το 12,2% και το 13,7% αντίστοιχα. Αύξηση παρουσιάζει επίσης η χρήση κοκαΐνης, ενώ και ο αριθμός των ηρωινοεξαρτημένων αυξάνεται ολοένα.
Τη στιγμή, δε, που εισέρχεται δυναμικά το «έκστασις» με στόχο τον νεανικό πληθυσμό που διασκεδάζει, οι έρευνες δίνουν το… «προβάδισμα» στους Ελληνες σε σχέση με τους Ευρωπαίους μαθητές όσον αφορά τη χρήση διαλυτών. Πιο διαδεδομένη ουσία, πάντως, σε όλο τον πληθυσμό παραμένει η κάνναβη.
Οι προτάσεις
ΒΤο νομικό Πλαίσιο: Σημαντικός παράγοντας της εξέλιξης του προβλήματος είναι το νομικό πλαίσιο για τα ναρκωτικά. Οπως τονίζεται στην Εκθεση της Διακομματικής Επιτροπής για τη Μελέτη και Αντιμετώπιση του Προβλήματος των Ναρκωτικών, «η νομοθεσία από το 1993 και μετά αποτυπώνει μια τάση επιεικέστερης αντιμετώπισης του χρήστη», δίνοντας στο δικαστήριο τη δυνατότητα να τον αθωώσει, λαμβάνοντας υπόψη της συνθήκες τέλεσης της πράξης και την προσωπικότητά του. Επιπλέον, η ποινική δίωξη παύει οριστικά εάν ο δράστης ολοκληρώσει με επιτυχία πρόγραμμα απεξάρτησης. Αυτό που επισημαίνει, λοιπόν, η επιτροπή, είναι η ανάγκη ενιαιοποίησης των νόμων και ρυθμίσεων που αφορούν τα ναρκωτικά.
ΒΑποποινικοποίηση: Μολονότι δεν ετέθη θέμα νομιμοποίησης των ναρκωτικών, αξίζει να σημειωθεί ότι στις συνεδριάσεις της Επιτροπής, συζητήθηκε το ζήτημα του διαχωρισμού των «μαλακών» από τα «σκληρά» ναρκωτικά στη διάθεση και την ποινική αντιμετώπιση, με ορισμένα μόνο από τα μέλη να τάσσονται υπέρ αυτού.
ΒΘεραπευτικά προγράμματα: Ιδιαίτερα απασχόλησαν την Επιτροπή τα Θεραπευτικά Προγράμματα Υποκατάστασης με Μεθαδόνη, τα οποία, όπως διευκρινίζεται, «δεν αποτελούν πανάκεια και ριζική λύση στην αντιμετώπιση της εξάρτησης». Οπως διαπιστώθηκε, αποτοξίνωση από οπιοειδή και μεθαδόνη πετυχαίνει το 10% των μελών των Προγραμμάτων αυτών, για τα οποία, ως γνωστόν, υπάρχει πολύ μακρά λίστα αναμονής. Παρατηρήθηκε δε ότι το μέγιστο ποσοστό αποτοξίνωσης επιτυγχάνεται στους 12-18 μήνες από την εισαγωγή των χρηστών στο πρόγραμμα. Λαμβάνοντας τα παραπάνω υπόψη, η Επιτροπή πρότεινε τη μείωση της διάρκειας παραμονής στα προγράμματα υποκατάστασης από τα τρία χρόνια στο ενάμισι έτος, καθώς και την εντατικοποίηση των μέτρων ψυχολογικής υποστήριξης.
Επιπλέον, προτάθηκε η λειτουργία προγραμμάτων υποκατάστασης συντήρησης με στόχο τη δυνατότητα παροχής μιας δεύτερης ευκαιρίας σε χρήστες που θέλουν να ενταχθούν στα προγράμματα απεξάρτησης με υποκατάστατα ή στα λεγόμενα «στεγνά» προγράμματα. Ακόμα, από μέλη της Επιτροπής προτάθηκε η διερεύνηση της πιθανότητας της ελεγχόμενης χορήγησης υποκατάστατων από δημόσιες υπηρεσίες υγείας.
ΒΠρόληψη: Χωρίς αμφιβολία, όμως, η ανάπτυξη πολιτικής και προγραμματισμού πρόληψης αποτελεί μονόδρομο για κάθε κυβέρνηση που επιθυμεί να αντιμετωπίσει ουσιαστικά το πρόβλημα. «Ορο απαράβατο», όπως χαρακτηριστικά τονίζεται στην έκθεση της Διακομματικής, για την επιτυχή υλοποίηση μιας τέτοιας πολιτικής αποτελεί η «συστηματική επιδημιολογική έρευνα που δεν περιορίζεται στην καταγραφή τάσεων ως προς την εξέλιξη του φαινομένου της χρήσης, αλλά και της συσχέτισής του με όλους τους κοινωνικούς και ατομικούς διαμορφωτές αυτών των τάσεων». Αναγκαία είναι, επίσης, η συστηματική ενημέρωση, με κύριους φορείς αυτής τα ΜΜΕ.
Επιτακτική κρίνεται η ανάπτυξη προγραμμάτων αγωγής υγείας και η σχετική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και η ανάπτυξη κοινωνικής πολιτικής που ενισχύει το θετικό ρόλο της οικογένειας στη διάπλαση υγιών προσωπικοτήτων.
ΒΑξιολόγηση: Τέλος, η Επιτροπή προτείνει τη διεξαγωγή απολογιστικού ελέγχου της έως σήμερα λειτουργίας των κέντρων πρόληψης, με σκοπό να καταγραφούν οι ελλείψεις, να ενισχυθούν και να επιτευχθεί η διασύνδεσή τους ώστε να συγκροτηθεί ένα ευρύτερο δίκτυο αλληλοϋποστήριξης.
