Τα εκατό χιλιόμετρα που μεσολαβούσαν από τον «πυρήνα» της χθεσινής ισχυρής σεισμικής δόνησης μέχρι την επιφάνεια άμβλυναν τη μανία του Εγκέλαδου, με αποτέλεσμα να μην υπάρξουν ζημιές ή θύματα. Ωστόσο, η γεωδυναμική δομή του χθεσινού σεισμού ήταν η αιτία που έγινε αισθητός σε τόσο μεγάλη απόσταση, από την Κέρκυρα, την Πάτρα, την Αθήνα, την Κρήτη, την Κύπρο, ακόμα και το Ισραήλ και την Αίγυπτο(!). Μιλάμε δηλαδή για ένα σεισμό που ταρακούνησε και ανησύχησε τους κατοίκους της Ανατολικής Μεσογείου.
Σύμφωνα με τη νεότερη ανακοίνωση του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών, η ισχυρή σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις 6.54 τα ξημερώματα και είχε μέγεθος 6,6 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ. Το επίκεντρο της δόνησης, που προερχόταν από απόσταση 380 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Αθήνας, εντοπίστηκε στο θαλάσσιο χώρο δυτικά της Καρπάθου. Να σημειωθεί ότι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο ανασκεύασε προηγούμενη ανακοίνωση, η οποία έγινε λίγη ώρα μετά το σεισμό και στην οποία το μέγεθος του σεισμού είχε υπολογιστεί στα 5,9 Ρίχτερ, με το επίκεντρο ανάμεσα σε Αστυπάλαια και Κω. «H πρώτη ανακοίνωση ήταν προκαταρκτική και στηρίχθηκε σε σχετικά μικρό πλήθος καταγραφών», εξηγεί στην «K» ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, κ. Γιώργος Σταυρακάκης. «Μόλις συνελέγησαν περισσότερα στοιχεία και αναλύθηκαν, εκδόθηκε η δεύτερη ανακοίνωση, η οποία είναι και ακριβέστερη». Διαφορετικά μεγέθη ανακοίνωσαν και άλλοι δύο φορείς: το Εργαστήριο Σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών 6,2 Ρίχτερ, ενώ το Ινστιτούτο Γεωφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 6,3 Ρίχτερ.
Λέξη-κλειδί της χθεσινής ισχυρής δόνησης είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο χαρακτηρισμός της ως «σεισμός ενδιάμεσου βάθους». «H δόνηση έγινε στο Νότιο Αιγαίο, σε μια ζώνη που αναμέναμε», αναφέρει ο κ. Σταυρακάκης. «Πρόκειται για ένα ενδιάμεσου βάθους σεισμικό γεγονός, με εστιακό βάθος στα 100 χιλιόμετρα. Το βάθος αυτό προσδίδει ορισμένες διαφορετικές ιδιότητες στο σεισμό: δεν έχουν προσεισμούς ή μετασεισμούς, οπότε στην περίπτωση αυτή είμαστε βέβαιοι ότι πρόκειται για τον κύριο σεισμό. Αν ένας σεισμός τέτοιου μεγέθους συνέβαινε στα ανώτερα στρώματα, τότε η μετασεισμική δράση θα διαρκούσε πολλά χρόνια»…
Πώς γεννήθηκε
Η βύθιση της αφρικανικής πλάκας κάτω από την ευρασιατική είναι το κύριο γεωδυναμικό αίτιο για τέτοιου είδους σεισμούς. «O χθεσινός σεισμός έγινε στην ανώτερη επιφάνεια της αφρικανικής πλάκας. Στις περιπτώσεις αυτές, τα σεισμικά κύματα ακτινοβολούνται προς όλες τις κατευθύνσεις», λέει στην «K» ο κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σεισμολόγος – ερευνητής στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο. «Τα προς νότο κύματα ακολουθούν μια διαδρομή μέσα από την αφρικανική πλάκα, όπου τα πετρώματα είναι συνεκτικά και χαμηλής θερμοκρασίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει μικρή απόσβεση της σεισμικής δράσης. Αντίθετα, τα σεισμικά κύματα προς το Κεντρικό και Βόρειο Αιγαίο περνούν μέσα από το θερμό υλικό που υπάρχει κάτω από τη λιθόσφαιρα του Αιγαίου και απορροφά μεγάλο μέρος της σεισμικής ενέργειας, με αποτέλεσμα να μη γίνονται το ίδιο αισθητοί».
Ανάλογος σεισμός είχε συμβεί στις 26 Ιουνίου 1926. «Είχε μέγεθος 7 Ρίχτερ και επίκεντρο στη θαλάσσια περιοχή της Ρόδου», εξηγεί ο κ. Παπαδόπουλος. «Μάλιστα, είχε γίνει πολύ αισθητός στο Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, όπου είχαν προκληθεί και ζημιές, ενώ μερικά χιλιόμετρα βόρεια της Ρόδου είχε μόλις γίνει αισθητός». Το φαινόμενο δεν είναι, επίσης μεσογειακή… αποκλειστικότητα. «Ανάλογες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί στο ινδονησιακό και το ιαπωνικό τόξο».
Δεν ανησυχούν
Το φαινόμενο, πάντως, δεν εμπνέει ανησυχία. «H χθεσινή δόνηση απελευθέρωσε ενέργεια που συσσωρεύονταν καιρό στην περιοχή και μάλιστα χωρίς να προκαλέσει καταστροφές», λέει στην «K» ο καθηγητής σεισμολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών κ. Ακης Τσελέντης. «Εάν γίνονταν νοτιότερα και σε μικρότερο εστιακό βάθος, τότε θα προκαλούσε σημαντικές ζημιές στις πόλεις της Βόρειας Κρήτης». Το ενδεχόμενο αυτό φαίνεται πάντως να απασχόλησε το παράρτημα Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, που εξέδωσε ανακοίνωση συνιστώντας ψυχραιμία και ζητώντας περισσότερους ελέγχους. «H Κρήτη και ιδιαίτερα η περιοχή του Ηρακλείου πρέπει να τύχει περαιτέρω μελέτης λόγω της ποιότητας του υπεδάφους», ανέφερε στην «K» ο γενικός γραμματέας της κ. Χαρ. Φασουλάς.
Την εκτίμηση ότι χρειάζεται συστηματική επιστημονική παρακολούθηση στην περιοχή όπου σημειώθηκε ο σεισμός, εκφράζουν και οι σεισμολόγοι του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «O συγκεκριμένος σεισμός δεν συνδέεται με τη σεισμική έξαρση που παρατηρήθηκε τα προηγούμενα χρόνια στην Τουρκία, αφού εντάσσεται στη ζώνη του ελληνικού τόξου», δηλώνει στην «K» ο αναπληρωτής καθηγητής κ. Γ. Καρακαΐσης. Ωστόσο, οι επιστήμονες του ΑΠΘ δίνουν διαίτερη σημασία στο πώς θα εξελιχθεί η σεισμική δράση στην περιοχή. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι παράμετροι της σεισμικής δόνησης μελετώνται και από την ομάδα Παπαζάχου, αναφορικά με τη μέθοδο μεσοπρόσθεσμης πρόγνωσης σεισμών που εφαρμόζει το τελευταίο διάστημα.
