H τύχη της λεγόμενης βασιλικής περιουσίας έχει πράγματι τη δική της -μακρά και πολυτάραχη- ιστορία. Κατά καιρούς, δε, προκάλεσε οξύτατες πολιτικές αντιπαραθέσεις κυρίως ανάμεσα στη σημερινή κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση, που αλληλοκατηγορήθηκαν για ολιγωρία και ανεπάρκεια μέχρι και για «ύποπτες δοσοληψίες» με τον τέως. Το ίδιο θέμα δεν είναι τυχαίο ότι δημιούργησε ακόμη και εσωτερικές τριβές στα κόμματα με χαρακτηριστικότερη ίσως την περίπτωση του νόμου Βενιζέλου το 1994, η οποία έγινε αφορμή να κατηγορηθεί ο σημερινός υπουργός Πολιτισμού ακόμη και από συντρόφους του για «προχειρότητα».
Ο νόμος αυτός που επεδίωξε να θέσει τέλος στο όλο ζήτημα αναγνώριζε την κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου σε όλη την ακίνητη περιουσία. Τότε ακριβώς όμως προέκυψε και μείζον νομικό ζήτημα: Και τούτο, διότι ο νόμος του κ. Βενιζέλου έλαβε μεν την έγκριση από το Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά κρίθηκε ως αντισυνταγματικός από τον Αρειο Πάγο. Ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα όμως προκάλεσε η οριστική νομική λύση που ανέλαβε να δώσει το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο. Και αυτό, διότι χαρακτήρισε τελεσίδικα τον νόμο ως συνταγματικό, αλλά παράλληλα έκρινε ότι «ο τέως βασιλεύς έχει το δικαίωμα να φέρει το όνομα «Κωνσταντίνος τέως βασιλιάς των Ελλήνων», ώστε να έχει πρόσβαση στα δικαστήρια για τις υποθέσεις του».
Ολα τούτα, όπως σε ανύποπτο χρόνο έχουν επισημάνει ανώτατοι νομικοί κύκλοι, αναδεικνύουν χωρίς άλλο και την προχειρότητα με την οποία οι εκάστοτε κυβερνώντες αντιμετώπισαν ένα θέμα που πρωτίστως σχετίζεται με τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου και επομένως του ελληνικού λαού. Είναι ενδεικτικό ότι ενώ ο νόμος του 1994 αποφάσισε κατ’ ουσίαν ότι «δεν υπάρχει βασιλική περιουσία», από το 1988 -που πέθανε η Φρειδερίκη- η πολιτεία προκαλούσε διαρκώς δίκες για να προσδιορισθεί ο φόρος που αναλογούσε στο κράτος από τη βασιλική περιουσία…
Καλύτερα όμως να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή σε μια σύντομη αναδρομή της τύχης του πολυσυζητημένου αυτού θέματος επ’ αφορμή της αυριανής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
1973-1994
1. Με το Ν.Δ. 225/73 της χούντας δημεύθηκε όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία του Βασιλιά και η κυριότητα της περιουσίας περιήλθε στο ελληνικό κράτος. Ως αποζημίωση της τέως βασιλικής οικογένειας κατατέθηκε ποσό 120 εκατομμυρίων δραχμών, το οποίο ωστόσο αρνήθηκε να εισπράξει ο Κωνσταντίνος μέσα στις προθεσμίες που ορίζοντο και έτσι επεστράφη στο ελληνικό κράτος.
2. Με το Ν.Δ. 72/1974 η πρώτη κυβέρνηση Καραμανλή ανέθεσε τη διοίκηση και διαχείριση της περιουσίας του τέως βασιλιά σε μία επταμελή επιτροπή, μέχρι τον οριστικό καθορισμό της μορφής του πολιτεύματος. H επιτροπή ωστόσο μέχρι το 1979 εξακολουθούσε να διοικεί όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία της τέως βασιλικής οικογένειας και το 1980 άνοιξε ένας κύκλος δικών ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων με αντικείμενο την φορολόγηση των ακινήτων.
3. Το 1992, η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνήψε σύμβαση με τον τέως βασιλιά, αποβλέποντας στην οριστική διευθέτηση του ζητήματος. Μεταξύ άλλων παραχωρούνταν στον τέως 3.962 στρέμματα στο Τατόι, αλλά τα υπόλοιπα -και περισσότερα- περιέρχονταν σε ιδρύματα και στο ελληνικό Δημόσιο. Η σύμβαση αυτή κυρώθηκε από τη Βουλή με τον Νόμο 2086/1992 ο οποίος ωστόσο χαρακτηρίστηκε από το ΠΑΣΟΚ ως αντισυνταγματικός και καταψηφίστηκε από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση με το επιχείρημα ότι «ο πρώην βασιλιάς δεν ήταν κάτοχος της περιουσίας αυτής ως ιδιώτης».
4. Η επάνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1993 ανέτρεψε την προηγούμενη ρύθμιση. Με τον Νόμο 2215/1994 ανασύρεται η «χουντική» διευθέτηση του 1973, η οποία κρίνεται από την κυβέρνηση ότι βρίσκεται ακόμη σε ισχύ και γίνεται επίκληση του δημοψηφίσματος του 1974 το οποίο κρίνεται ότι επιβεβαίωσε και την απαλλοτρίωση της περιουσίας.
1994-1999
5. Το Ανώτατο Δικαστήριο δέχθηκε τη συνταγματικότητα του Νόμου 2215/-1994 με το σκεπτικό ότι η περιουσία αυτή δεν αποτελεί τη συνήθη περιουσία ενός ιδιώτη, αλλά μία ιδιαίτερη ομάδα περιουσίας που αποσκοπούσε πρωτίστως στην εξυπηρέτηση του θεσμού της βασιλείας.
6. Τον Νοέμβριο του 1994 ο τέως βασιλεύς Κωνσταντίνος και 8 ακόμη μέλη της οικογένειάς του προσέφυγαν κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας στην Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο Στρασβούργο. Επιφυλάχθηκαν να διεκδικήσουν μια «δίκαιη ικανοποίηση», δηλαδή αποζημίωση για υλική και ηθική βλάβη που ισχυρίζονται ότι υπέστησαν από τον νόμο του 1994 και εγείρουν ευθέως θέμα προσβολής των περιουσιακών τους δικαιωμάτων.
Παράλληλα θέτουν για πρώτη φορά και ζήτημα για την απαλλοτρίωση του MoRepos στην Κέρκυρα, του κτήματος Πολυδενδρίου, στην Αγυιά Λάρισας καθώς και 4.000 εκ των 42.000 στρεμμάτων του κτήματος Τατοΐου, για τα οποία επικαλούνται τη «συμφωνία με τον κ. Μητσοτάκη». Στο ίδιο κείμενο μεταξύ άλλων κάνουν λόγο και για «εξευτελιστική» μεταχείριση, λόγω των ρυθμίσεων του Νόμου του 1994, η οποία προέβλεπε ότι η ελληνική ιθαγένεια θα τους αναγνωρισθεί μόνον αφού δηλώσουν επισήμως ότι αποδέχονται το πολίτευμα της αβασίλευτης Δημοκρατίας και παραιτηθούν ανεπιφύλακτα από κάθε αξίωση συνδεόμενη «με την κατά το παρελθόν άσκηση πολιτειακού αξιώματος».
7. H υπόθεση (παρουσία του τέως βασιλιά, της συζύγου του και των τριών μεγαλυτέρων παιδιών του) συζητήθηκε ενώπιον της Επιτροπής των Δικαιωμάτων του Στρασβούργου την 21η Απριλίου 1998. H Επιτροπή απέρριψε αυθημερόν ως απαράδεκτα τα «περί εξευτελιστικής μεταχείρισής» που καταλόγιζε η τέως βασιλική οικογένεια στο ελληνικό Δημόσιο, αλλά παρέπεμψε την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την εικαζόμενη παραβίαση των ιδιοκτησιακών τους δικαιωμάτων.