ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ενα οικολογικό, φυσικό «φίλτρο» που θα μπορούσε να θεωρηθεί μαγικό αφού μοιάζει σαν… αντίδοτο της Φύσης, μπορεί να σώσει από τη ρύπανση ποτάμια, λίμνες, τεχνητούς και φυσικούς υγρότοπους. Αν και στην Ελλάδα το «φίλτρο» αυτό αφθονεί, η χρήση του είναι περιορισμένη και σε σύγκριση με άλλες χώρες παραμένει σχεδόν αναξιοποίητο.
Πρόκειται για τους ζεόλιθους, ένα πορώδες ορυκτό με μεγάλη δεσμευτική ικανότητα το οποίο σύμφωνα με καθηγητές του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ λόγω των φυσικοχημικών ιδιοτήτων του είναι κατάλληλο όχι μόνο για τη βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού, αλλά και για τον καθαρισμό των αστικών, των βιομηχανικών ακόμα και ραδιενεργών υγρών αποβλήτων.
Πού υπάρχουν
Στην Ελλάδα υπάρχουν ζεόλιθοι σε αρκετές περιοχές αλλά τα μεγαλύτερα και εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα έχουν εντοπιστεί στους νομούς Εβρου και Ροδόπης και σε Σάμο, Μήλο, Κίμωλο και Σαντορίνη.
Οι καθηγητές του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ κ. Α.Φιλιππίδης και κ. Α. Κασώλη-Φουρναράκη μελετούν εδώ και αρκετά χρόνια τις δυνατότητες χρήσεις τους και προτείνουν συγκεκριμένες μεθόδους όπου οι ζεόλιθοι, λειτουργώντας σαν σφουγγάρι κατακρατούν επιβαρυντικά στοιχεία και βελτιώνουν την ποιότητα του νερού. Σε ορισμένες περιπτώσεις επισημαίνει ο κ. Φιλιππίδης, και ανάλογα με την ποιότητα του ζεόλιθου και τα στοιχεία που υπάρχουν στο νερό, οι ζεόλιθοι μπορεί να έχουν μέχρι και διπλάσια δεσμευτική ικανότητα από άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται σήμερα για την κατακράτηση ξένων στοιχείων.
Ειδικά για τις χρήσεις στη διαχείριση υδάτινων οικοσυστημάτων η ιοντοανταλλακτική ικανότητα των ελληνικών φυσικών ζεολίθων (υπάρχουν και τεχνητοί) κυμαίνεται από 96 έως 216 meg/100g. Μπορούν να δεσμεύσουν σημαντικές συγκεντρώσεις μετάλλων, ραδιονουκλιδίων και οργανικών ουσιών από τα υδατικά τους διαλύματα. Το ποσοστό απομάκρυνσης μετάλλων και ραδιονουκλιδίων κυμαίνεται από 20-99%, ενώ αυτό των οργανικών ουσιών από 30-53%. Μπορούν επίσης να ρυθμίζουν το pH των υδάτων προς το ουδέτερο αυξάνοντας ή μειώνοντας αυτό, ανάλογα με την οξύτητα ή βασικότητα των υδάτων. Ορισμένα μάλιστα φίλτρα νερού που κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχουν και ζεόλιθο, ενώ πρόκειται για ένα υλικό που έχει χρήση και σ’ άλλους τομείς π.χ. κτηνοτροφία.
Στην Ελλάδα και σε σχέση με το περιβάλλον έως τώρα έχουν γίνει μόνο πειραματικές εφαρμογές για να εκτιμηθούν δυνατότητες, κορεσμός χρήσης και χρόνος αντικατάστασης,ποιότητα και ποσότητα του υλικού κ.τλ. Σε 12 ευρωπαϊκές χώρες, στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Αυστραλία η χρήση τους ειναι αρκετά διαδεδομένη. Η χώρα όμως που χρησιμοποιεί περισσότερο ζεόλιθους είναι η Ιαπωνία.
Η προσθήκη σε τεχνητούς υγροβιότοπους σε λοιπές μονάδες διαχείρισης υδάτων και σε αγροτικές καλλιέργειες συμβάλλει θετικά στη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων, στη μείωση της έκπλυσης ιχνοστοιχείων (τοξικά εδάφη και φυτοφάρμακα) και της μετακίνησής τους από το χερσαίο στο υδάτινο περιβάλλον, στη μείωση του προβλήματος ευτροφισμού των νερών και στην εξοικονόμηση μέχρι και 50% του νερού άρδευσης στις αγροτικές καλλιέργειες.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της εργασίας των δύο καθηγητών, η οποία παρουσιάστηκε σε συνέδριο για το περιβάλλον, η ρίψη ελληνικών φυσικών ζεολίθων σε λίμνες και σε λοιπά κλειστά υδάτινα συστήματα θα εμπλουτίσει σε οξυγόνο το νερό (οξυγονούχα ρεύματα) και θα μειώσει την ανάπτυξη φυτοπλαγκτού και φυκών, βελτιώνοντας έτσι τη διαβίωση των ψαριών κι άλλων οργανισμών.
Στο εύλογο ερώτημα γιατί έως τώρα δεν υπάρχει εκτεταμένη χρήση τους, ο κ. Φιλιππίδης εκτιμά ότι η τιμή των ελληνικών ζεολίθων είναι ακόμη υψηλή, καθιστώντας ασύμφορη την εφαρμογή μεθόδων στη βιομηχανία και σε υδάτινα συστήματα που αντιμετωπίζουν προβλήματα.