Οι βάσεις για την εμπορική εκμετάλλευση των αερίων, που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου τίθενται και στη χώρα μας, μετά την υιοθέτηση της σχετικής κοινοτικής οδηγίας.
Οι υπουργοί Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης κ. Βάσω Παπανδρέου και Ακης Τσοχατζόπουλος ανακοίνωσαν, από το Μοntecatini της Ιταλίας όπου πραγματοποιήθηκε η κοινή Σύνοδος των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας της E.E., τη συγκρότηση κοινής ομάδας που θα έχει ως έργο την εκπόνηση συγκεκριμένου σχεδίου για τη δημιουργία του φορέα που θα αναλάβει να καθορίσει τον τρόπο εφαρμογής της εμπορίας ρύπων στην Ελλάδα.
Το ζήτημα της εμπορίας ρύπων ετέθη με το Πρωτόκολλο του Κιότο, που είχε ως στόχο τον περιορισμό των εκπομπών αερίων που ευθύνονται για την εμφάνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Με το Πρωτόκολλο, τα κράτη έθεταν συγκεκριμένους στόχους περιορισμού της εκπομπής αερίων με την Ευρωπαϊκή Ενωση να αναλαμβάνει τον περιορισμό τους κατά 8% έως το 2012 σε σχέση με τις εκπομπές του 1990. O στόχος αυτός αφορά συνολικά την Ενωση προβλέποντας διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών-μελών. Επί παραδείγματι, η Ελλάδα έχει δικαίωμα να αυξήσει τις εκπομπές των συγκεκριμένων αερίων (μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια αζώτου, το μεθάνιο κ.ά.) κατά 25%.
Παράλληλα, με τους στόχους του Κιότο ενεργοποιήθηκε και ο μηχανισμός για τη διεθνή εμπορία των αερίων του θερμοκηπίου, ένας μηχανισμός που θα πρέπει να είναι πλήρως λειτουργικός το 2008. Σύμφωνα με το σχεδιασμό, κάθε κράτος-μέλος καταρτίζει ένα εθνικό σχέδιο για τη ρύπανση, μοιράζοντας «δικαιώματα» εκπομπής ρύπων στις βιομηχανικές και άλλες μονάδες. Ως «δικαίωμα» νοείται η δυνατότητα της εταιρείας για εκπομπή συγκεκριμένης ποσότητας αερίων, κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα, έναντι κάποιου συγκεκριμένου τιμήματος. Στην περίπτωση που η εταιρεία δεν καταφέρει να συγκρατήσει τις εκπομπές υποχρεώνεται είτε στην αγορά «δικαιωμάτων» από άλλες επιχειρήσεις που δεν έχουν κάνει χρήση είτε στην καταβολή ενός ιδιαιτέρως «αλμυρού» προστίμου. Σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία, κατά την πρώτη -δοκιμαστική- περίοδο εφαρμογής του συστήματος (έως το 2007) τα «δικαιώματα ρύπων» θα χορηγούνται δωρεάν στις βιομηχανίες, ενώ εν συνεχεία θα καθορίζεται ο τρόπος και το τίμημά τους.
Προφανής στόχος της οδηγίας είναι η ανάπτυξη νέων «καθαρότερων» τεχνολογιών που θα περιορίζουν τις εκπομπές ρύπων. Στην πράξη, όμως, η ίδια η λογική της «εμπορίας των αέριων ρύπων» ενδέχεται να μη βελτιώσει στο παραμικρό την ατμόσφαιρα στην Ευρώπη. Το γεγονός άλλωστε αναγνωρίζει και η Επιτροπή σημειώνοντας ότι «το εμπόριο των εκπομπών ρύπων δεν μπορεί να μειώσει από μόνο του τα αέρια του θερμοκηπίου».
Αντιθέτως, μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα. Βάσει του μηχανισμού, μία χώρα μπορεί να αγοράσει μονάδες – δικαιώματα ρύπανσης από μία άλλη χώρα, που λόγω χαμηλής βιομηχανικής παραγωγής βρίσκεται κάτω από τα όρια του Κιότο. Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να αγοράσει «δικαιώματα», περιορίζοντας τις εκπομπές αερίων σε κάποια άλλη ξένη χώρα. Κατά πολλούς, λοιπόν, για τις βιομηχανίες του βορρά είναι πολύ πιο οικονομικό να μειώσουν τη ρύπανση παρηκμασμένων βιομηχανιών σε τρίτες – αναπτυσσόμενες χώρες, μεταφέροντας εκεί τη σημερινή τεχνολογία, παρά να αναζητήσουν νέα τεχνολογία.
Είναι ενδεικτικό ότι πλήθος ιαπωνικών βιομηχανιών ήδη προσέτρεξαν στη Ρωσία προσφέροντας νέες τεχνολογίες προκειμένου να καρπωθούν τα «δικαιώματα» ρύπανσης που θα απελευθερωθούν!
Πάντως, οι δύο Ελληνες υπουργοί υποστήριξαν την αναγκαιότητα συνέχισης του διαλόγου με τη Ρωσική Ομοσπονδία και τις υπόλοιπες χώρες, προκειμένου να επικυρωθεί το Πρωτόκολλο, υπαραμύνθηκαν της συνέχισης του διαλόγου ώστε να τεθούν νέοι στόχοι για μετά το 2012 (οπότε και «ολοκληρώνεται» η πρώτη περίοδος του Πρωτοκόλλου του Κιότο), ενώ δήλωσαν αισιόδοξοι για τη δυνατότητα επίτευξης του στόχου για κάλυψη του 22% των ενεργειακών αναγκών των κρατών-μελών από ανανεώσιμες πηγές έως το 2010.