H δεύτερη γενιά μεταναστών στη χώρα μας έχει αρχίσει να δημιουργείται και αυτό αποτυπώνεται ευκρινέστατα και από τα στοιχεία της μαθητικής ζωής. Συνολικά περίπου 15.500 μαθητές που φοιτούν σήμερα στα ελληνικά σχολεία γεννήθηκαν στη χώρα μας από γονείς αλλοδαπούς ή παλιννοστήσαντες. Αποδεικνύεται, δηλαδή, ότι η ενσωμάτωση των μεταναστών, που έφθασαν στην Ελλάδα τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’90, έχει προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς. Αποτέλεσμα είναι μία μεγάλη μερίδα μεταναστών να πάρει την απόφαση να αποκτήσει παιδιά, αφού προηγουμένως είχε δημιουργήσει τους απαραίτητους όρους διαβίωσης (εργασία, στέγη, υγειονομική περίθαλψη).
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από έρευνα του Ινστιτούτου Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (ΙΠΟΔΕ), από τους συνολικά 98.241μαθητές με αλλοδαπούς γονείς που φοιτούν στην πρωτοβάθμια, τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τα TEE, οι περίπου 10.500 γεννήθηκαν στη χώρα μας (ποσοστό 10,7%). Αντίστοιχα, από τους 31.873 μαθητές με γονείς παλιννοστήσαντες οι περίπου 4.900 γεννήθηκαν στην Ελλάδα (ποσοστό 15,4%). «Είναι γεγονός ότι η δεύτερη γενιά μεταναστών αρχίζει να δημιουργείται στην Ελλάδα, όπως συνέβη και με τις κλασικές ευρωπαϊκές χώρες υποδοχής μεταναστών, π.χ. τη Γερμανία, κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες» παρατήρησε μιλώντας στην «K» ο αντιπρόεδρος του ΙΠΟΔΕ και καθηγητής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Αθανάσιος Γκότοβος. Ενδεικτικό, επίσης, της κοινωνικής ενσωμάτωσης των μεταναστών στην Ελλάδα είναι ότι συνολικά το 42,7% των αλλοδαπών μαθητών στα ελληνικά σχολεία βρίσκονται στη χώρα από 6 χρόνια και άνω, ενώ το 57,3% κατοικεί στην Ελλάδα έως 5 χρόνια. Συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της καταγραφής του ΙΠΟΔΕ, κατά το προηγούμενο σχολικό έτος 2002-2003 σε σύνολο 1.460.464 μαθητών στην Ελλάδα οι 130.114 ήταν αλλοδαποί και παλιννοστήσαντες (δηλαδή, ποσοστό 9%) εκ των οποίων οι 98.241 αλλοδαποί και 31.873 παλιννοστήσαντες. Μεταξύ των αλλοδαπών μαθητών η συντριπτική πλειονότητα -ποσοστό 72,4%- γεννήθηκε στην Αλβανία. Ακολουθούν με πολύ μικρότερα ποσοστά οι μαθητές που γεννήθηκαν στη Βουλγαρία (3%), στη Γεωργία (2,2%), στη Ρωσία (2,1%), στην Ουκρανία (1,5%), στη Ρουμανία (1,2%) και την Αρμενία (1,1%).
Αντίθετα, μεταξύ των μαθητών οι γονείς των οποίων είναι παλιννοστήσαντες, οι περισσότεροι γεννήθηκαν σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, η διάλυση της οποίας πυροδότησε το ρεύμα επιστροφής προς την Ελλάδα. Ετσι, το 22,6% των μαθητών γεννήθηκε στη Γεωργία, το 19,6% στη Ρωσία, το 8,2% στο Καζακστάν. Αρκετοί είναι -ποσοστό 13,6%- οι Βορειοηπειρώτες μαθητές, οι γονείς των οποίων παλιννόστησαν από την Αλβανία. Επίσης, το 5,3% των μαθητών γεννήθηκαν στη Γερμανία και παλιννόστησαν τα τελευταία χρόνια, ενώ το 2,1% των μαθητών γεννήθηκαν στις ΗΠΑ.
Οι περισσότεροι αλλοδαποί μαθητές τόσο κατ’ απόλυτα μεγέθη όσο και σε ποσοστιαία σύγκριση σε σχέση με το σύνολο των μαθητών, βρίσκονται στα Δημοτικά και τα Γυμνάσια. Στην προσχολική εκπαίδευση φοιτούν 11.083 αλλοδαποί και παλιννοστήσαντες μαθητές (ποσοστό 8,0% επί του συνόλου), στα Δημοτικά σχολεία 67.149 μαθητές (ποσοστό 10,60%), στα Γυμνάσια 33.385 μαθητές (ποσοστό 10,17%) και στα Ενιαία Λύκεια και τα TEE 18.497 μαθητές (ποσοστό 5,13% επί του συνόλου των μαθητών). Βέβαια, όπως ανέφερε στην «K» ο κ. Γκότοβος «από τα στοιχεία του ΙΠΟΔΕ ανατρέπεται η αντίληψη, σύμφωνα με την οποία έχει μεταβληθεί η αναλογία γηγενών – αλλοδαπών μαθητών στα σχολεία μας».
Στα αστικά κέντρα
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 35,6% των σχολικών μονάδων της χώρας -από τα νηπιαγωγεία μέχρι τα Λύκεια και τα TEE- δεν έχουν κανέναν αλλοδαπό μαθητή, ενώ το 45,8% έχουν έως 10 μαθητές. Το 17,1% των σχολείων έχει από 10 έως 50 μαθητές, ενώ το 1,5% περισσότερους από 50 μαθητές. Ομως, η αναλογία είναι μεγάλη κατά κύριο λόγο στα μεγάλα αστικά κέντρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανά περιφέρεια, η μεγαλύτερη συγκέντρωση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών καταγράφεται στην Αττική (11,92%). Να τονισθεί ότι καθοριστική παράμετρος για την ποσοστιαία συγκέντρωση των μαθητών αυτών είναι ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων μαθητών.