Τα κτίρια που δεν καταβροχθίζουν αλλά εξοικονομούν ενέργεια «πολεμώντας» το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν αποτελούν πια προϊόν επιστημονικής φαντασίας, αλλά απτή πραγματικότητα την οποία μάλιστα έχουν αγκαλιάσει και πολλοί Ελληνες. Μια πρώτη γνωριμία με αυτόν τον τρόπο εξοικονόμησης ενέργειας μας υπόσχεται η σειρά ντοκιμαντέρ «Τα Σπίτια του Ηλίου», που προβάλλεται μεθαύριο Τρίτη στο πλαίσιο του Πανοράματος Οικολογικών Ταινιών που έχει οργανώσει η Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Η σειρά αποτελείται από δέκα δεκάλεπτα ντοκιμαντέρ που κάθε ένα μας ξεναγεί σε ένα διαφορετικό βιοκλιματικό κτίριο. Στο πλαίσιο του Πανοράματος θα προβληθούν τρία από αυτά. Μια μικρή αλλά εντυπωσιακή γνωριμία με τους τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος για να μειώσει την εκπομπή ρύπων στην ατμόσφαιρα μέσα από το ίδιο του το σπίτι.
Εξοικονόμηση ενέργειας
Η ξενάγηση ξεκινάει με το συγκρότημα κατοικιών Χεντεμπιγκάντε στην Κοπεγχάγη. Ενα οικοδομικό τετράγωνο που περιμετρικά καλύπτεται από 19 πολυκατοικίες του 19ου αιώνα, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν ανακαινιστεί με τις αρχές τις βιοκλιματικής και τη χρήση υψηλής τεχνολογίας. Το αποτέλεσμα είναι εξοικονόμηση ενέργειας μέχρι και 20%, ενώ τις ηλιόλουστες μέρες το φυσικό φως του ηλίου φτάνει μέχρι και το ισόγειο του κτιρίου.
Τη σκυτάλη παίρνουν δύο κατοικίες στην Ελλάδα. Ενα παραδοσιακό πέτρινο σπίτι στον Μαρουλά Ρεθύμνου εξοπλισμένο με φωτοβολταϊκές πλάκες που του εξασφαλίζουν 80% αυτονομία σε ηλεκτρική ενέργεια και ένα μοναδικό σπίτι στο Ελαιόρεμα Θεσσαλονίκης με φυτεμένες στέγες για θερμομόνωση και έξυπνα συστήματα εξαερισμού. Δύο εξαιρετικά παραδείγματα κτιρίων που υιοθετώντας διαφορετικούς συνδυασμούς τεχνικών, όχι απαραίτητα δαπανηρών, απαλλάσσουν την ατμόσφαιρα απο επικίνδυνους ρύπους και τους ιδιοκτήτες από πολλά έξοδα.
Η σειρά συγχρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα DG Environment, Environment ProtectioInformatioand Communicatioτης Ευρωπαϊκής Κοινότητας και τον Πάνο Κέκα (pk productions) που έκανε και την παραγωγή. Στο δημιουργικό μέρος συνεργάστηκαν δύο από τους πολύ έμπειρους ανθρώπους του ελληνικού ντοκιμαντέρ. Το σενάριο έγραψε η Βάσω Κανελλοπούλου, που για 23 χρόνια εργαζόταν στην παραγωγή ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ ως σεναριογράφος, σκηνοθέτης αλλά και στην παραγωγή, ενώ εδώ και χρόνια αρθρογραφεί στο περιοδικό «Ο δαίμων ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ». Τη σκηνοθεσία έκανε ο Αγγελος Κοβότσος, γνωστός από τη σειρά «Περίπλους» της ΝΕΤ και σκηνοθέτης μερικών δεκάδων ντοκιμαντέρ με θέματα κοινωνικά, ταξιδιωτικά και περιβαλλοντικά.
– Γιατί διαλέξατε να ασχοληθείτε με τα βιοκλιματικά κτίρια;
Βάσω Κανελλοπούλου: Στην Ελλάδα το 30% της ενέργειας που ξοδεύουμε καταναλώνεται από τα κτίρια, ενώ αν ζούσαμε σε βιοκλιματικά οικήματα θα μπορούσαμε να εξοικονομήσουμε μέχρι και το 60% της ενέργειας. Αυτά είναι γνωστά στους αρχιτέκτονες εδώ και 20 – 25 χρόνια, αλλά σχεδόν άγνωστα στο ευρύ κοινό. Ο κόσμος όμως ενδιαφέρεται για τα προβλήματα που έχουν σχέση με την υπερθέρμανση του πλανήτη και δεν ξέρει τι να κάνει. Θέλησα λοιπόν να προτείνω μια λύση μεταξύ πολλών άλλων.
– Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε;
Β.Κ.: Μας απασχόλησε πολύ πώς θα γίνει η ενημέρωση με τέτοιο τρόπο ώστε να μην είναι στεγνή παράθεση γεγονότων και στατιστικών, πώς θα γίνει λίγο πιο βιωματική. Αποφασίσαμε λοιπόν να περάσει μέσα από ανθρώπους που μένουν σε αυτά τα σπίτια, που έχουν βιώσει αυτήν την εμπειρία.
Α. Κοβότσος: Το σπίτι, σαν ζωντανός οργανισμός, με ενδιέφερε ιδιαίτερα. Να μην το βλέπεις δηλαδή σαν σύνολο από τοίχους και ντουβάρια αλλά σαν μία ενότητα με τους ανθρώπους που ζουν μέσα. Οι άνθρωποι φτιάχνουν το χώρο τους, άρα αυτός αντικατοπτρίζει την προσωπικότητά τους και τη στάση τους απέναντι στη ζωή. Παράλληλα το ενημερωτικό στοιχείο έπρεπε να είναι κυρίαρχο, να μπορεί κάποιος να πάρει πληροφορίες μέσα από τη γλώσσα της εικόνας.
Εξυπνες λύσεις
-Τι σας έκανε εντύπωση σε όλα αυτά που είδατε; Υπήρχαν εκπλήξεις;
Α.Κ.: Για μένα υπήρχαν πολλές εκπλήξεις που έχουν να κάνουν με την εφευρετικότητα των ανθρώπων. H περίπτωση μιας αρχιτεκτόνισσας, για παράδειγμα, που έκανε προσωπικές συνεντεύξεις σε κατοίκους της περιοχής για να βρει τα μικρά ρεύματα αέρα που υπήρχαν σε εκείνο το σημείο και να τα αξιοποιήσει ή των δύο ζευγαριών στη Βόρεια Ελλάδα που έχουν φτιάξει με προσωπική δουλειά δύο καταπληκτικά σπίτια. Εκεί βλέπεις το μεγαλείο του ανθρώπου που αποφασίζει να πάρει τα πράγματα στα χέρια του. Τελικά δεν είναι τόσο τρομερό να κάνεις κάτι τέτοιο και αυτό το μήνυμα περνάει πολύ μέσα από τη δουλειά όλων αυτών των ανθρώπων.
– Κατά πόσο πλησιάσατε τους στόχους σας;
Β.Κ.: Σε πολύ μεγάλο βαθμό νομίζω, κρίνοντας από την ανταπόκριση του κόσμου που τα είδε. Επίσης τα ντοκιμαντέρ πήγαν πολύ καλά και στην τηλεόραση. Εχουν παιχτεί στη δορυφορική ΕΡΤ και μάλιστα έχουν επαναληφθεί πολλές φορές γιατί είχαν θετική ανταπόκριση από Ελληνες ομογενείς. Στο RAI Sat τα έβαλαν στις 9 το βράδυ, στη ζώνη υψηλής ακροαματικότητας, ενώ παίχτηκαν και στην Fr 3 στη νότια Γαλλία.
– Και στο μέλλον πώς σκέφτεστε να αξιοποιήσετε αυτό το υλικό;
Α.Κ.: Μελετάμε την πιθανότητα για χρηματοδότηση προκειμένου να φτιάξουμε μια ιστοσελίδα όπου θα μπορεί ο καθένας να βλέπει τα ντοκιμαντέρ και να παίρνει όλες τις πληροφορίες που θέλει.