Μόνο δωρεάν δεν είναι η… δωρεάν εκπαίδευση. Το 2003 για φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα, Αγγλικά, Γαλλικά, χορό, άθληση, μουσική οι Ελληνες γονείς ξόδεψαν συνολικά περί τα 1.185,47 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου 404 δισ. δραχμές, αναλογικά το υψηλότερο ποσό στην Ευρώπη. Αν σ’ αυτό προσθέσουμε τις δαπάνες για ιδιωτικά σχολεία, τότε το κονδύλι ανεβαίνει στα 1.498,71 εκατ. ευρώ – δηλαδή, παραπάνω από 510 δισ. δραχμές (για δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων πέρυσι δόθηκαν 313, 24 εκατ. ευρώ). Αυτά έδειξε αδημοσίευτη μελέτη της ICAP που βασίσθηκε στους Οικογενειακούς Προϋπολογισμούς της Εθνικής Στατιστικής.
Οι αριθμοί αποδεικνύουν το γνωστό σε όλους: η επιταγή της δωρεάν παιδείας έχει ακυρωθεί. H ελληνική οικογένεια λυγίζει υπό το ασήκωτο βάρος πάγιων μηνιαίων δαπανών για την εκπαίδευση με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μαθητές πολλών ταχυτήτων. «Οι γονείς αναγκάζονται να περιορίσουν τα φροντιστήρια ή τα αρχίζουν σε μεγαλύτερες τάξεις και μειώνουν τις ξένες γλώσσες. Εύλογα δημιουργούνται μαθητές πολλών ταχυτήτων, με μία μερίδα να οδηγείται στην περιθωριοποίηση. Χωρίς μεγάλες βλέψεις, χωρίς πολλά όνειρα για το μέλλον» αναφέρει στην «K» η μητέρα τριών παιδιών και πρόεδρος της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδος κ. Βάνα Τζιαντζή. «Με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, βλέπω πολλούς γονείς με παιδιά στις κρίσιμες τάξεις του λυκείου να ψάχνουν για δεύτερη δουλειά ώστε να ανταποκριθούν στα έξοδα», προσθέτει η κ. Τζιαντζή.
Παρά τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για μείωση της παραπαιδείας, αναβάθμιση της διδασκαλίας των ξένων γλωσσών και, ευρύτερα, του εκπαιδευτικού έργου, τα φροντιστήρια κάθε τύπου και η «βοήθεια» ιδιωτών προς τους μαθητές ανθούν. Ταυτόχρονα, οι προσπάθειες για «κρατικά φροντιστήρια» (υπό τη μορφή των προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας στο γυμνάσιο και πρόσθετης διδακτικής στήριξης στο λύκειο) φυλλορροούν, αφού κανείς δεν τα εμπιστεύεται και οι κοινοτικές επιδοτήσεις μειώνονται.
Τεράστιο χαράτσι για τους γονείς
Με βάση τα στοιχεία της ICAP, τα οποία επεξεργάστηκε ο αρμόδιος της έρευνας κ. Κων. Αϊβαλής, από συνολικά 1.185,47 εκατ. ευρώ που δίνουν οι γονείς σε εκπαιδευτικές υπηρεσίες, το μεγαλύτερο κονδύλι (590,78 εκατ. ευρώ – παραπάνω από 200 δισ. δρχ.) πηγαίνει σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα. Αλλα 452,99 εκατ. ευρώ (παραπάνω από 150 δισ. δραχμές) πηγαίνουν σε ξένες γλώσσες. H χώρα μας κατέχει τα πρωτεία στην Ευρώπη στις φροντιστηριακές ώρες διδασκαλίας. Τα ελληνικά νοικοκυριά δαπανούν το 2,4% του οικογενειακού προϋπολογισμού για φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα, ενώ πολύ μικρότερα είναι τα αντίστοιχα ποσοστά στον ευρωπαϊκό νότο, όπου επίσης ανθούν τα φροντιστήρια. Στην Ισπανία είναι 1,4%, την Πορτογαλία, 1,3%, την Ιταλία 0,8%? στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες τα ποσοστά είναι μικρότερα.
Και να σκεφθεί κανείς ότι το ποσό που δίδεται για φροντιστηριακή ενίσχυση των μαθητών, στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο το οποίο εμφανίζεται επισήμως, αφού δεν είναι δυνατόν να υπολογισθεί η «μαύρη τρύπα» των αφορολόγητων μαθημάτων κατ’ οίκον.
«Εχω δύο γιους. O πρώτος ξαναδίνει φέτος πανελλήνιες, για να περάσει στη σχολή που θέλει, την Ευελπίδων. Είναι το όνειρό του. O μικρότερος είναι στην Γ΄ Λυκείου και θα δώσει και αυτός πανελλήνιες. Πόσα δίνω στα φροντιστήριά τους; Περίπου 1.100 ευρώ μηνιαίως. Πώς τα βγάζουμε πέρα; Ολη μου τη ζωή δούλεψα και έκανα οικονομίες για να δημιουργήσω κάτι. Τώρα αυτές οι αποταμιεύσεις πηγαίνουν στα παιδιά μου», λέει στην «K» ο αρχιπλοίαρχος του Εμπορικού Ναυτικού κ. Ηλίας Σπυρόπουλος.
Και δεν είναι μόνο τα δίδακτρα για φροντιστήριο στα βασικά μαθήματα των πανελληνίων εξετάσεων. Οι μαθητές που θέλουν να εξετασθούν σε ειδικό μάθημα (σχέδιο, Γερμανικά, Ιταλικά κ.λπ.) για να εισαχθούν σε αντίστοιχη σχολή κάνουν φροντιστήριο και γι’ αυτό, αφού είτε τα μαθήματα δεν διδάσκονται στο σχολείο είτε οι ώρες διδασκαλίας είναι ελάχιστες.
«Απαραίτητο το φροντιστήριο»
«Το φροντιστήριο είναι απαραίτητο. Δεν είναι μόνο οι ελλείψεις του δημόσιου σχολείου, ο ανταγωνισμός για την είσοδο στο πανεπιστήμιο. Είναι όλη η οργάνωση του συστήματος. Το κράτος δεν χρηματοδοτεί επαρκώς την εκπαίδευση. Ομως, ούτε αυτό θα έφθανε. Απαιτείται μεράκι από τους εκπαιδευτικούς και αξιολόγηση του έργου που παράγεται» προσθέτει, μιλώντας στην «K», ο ασφαλιστικός πράκτορας κ. Χρήστος Καλούμενος με δύο παιδιά – ο γιος ξαναδίνει φέτος πανελλήνιες εξετάσεις, η κόρη πηγαίνει στο γυμνάσιο.
Σε ωδεία, γυμναστήρια, σχολές χορού και πάσης φύσεως άλλα προγράμματα τα οποία παρακολουθούν τα παιδιά δαπανώνται 141,70 εκατ. ευρώ (περίπου 48,3 δισ. δρχ.).
«Τα παιδιά δεν γυμνάζονται αρκετά στο σχολείο. Πώς θα εκτονωθούν χωρίς να παρουσιάσουν προβλήματα; Μοιράζοντας τον χρόνο τους ανάμεσα στο διάβασμα και στην τηλεόραση; Ενα παιδί ακόμη κι αν βγει στη γειτονιά, είναι δύσκολο να βρει χώρους και άλλα παιδιά για παρέα, για παιχνίδι. Ετσι, είναι απαραίτητο να πάει σε κάποιο γυμναστήριο, σε έναν αθλητικό σύλλογο ή να κάνει μουσική, χορό, για να εκτονωθεί, να βρεθεί με συνομηλίκους του, να αναπτύξει συλλογική δραστηριότητα», παρατηρεί η κ. Τζιαντζή.
Η δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση υπάρχει, λοιπόν, μόνο στα… χαρτιά και τις προεκλογικές υποσχέσεις. Απαιτούνται τομές και μεγάλη προσπάθεια για αλλαγή της κατάστασης, ύστερα από μία μακρά πορεία απαξίωσης της δημόσιας εκπαίδευσης.
Η «K» έθεσε συγκεκριμένες ερωτήσεις για το πώς αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, στους καθ’ ύλην αρμοδίους των δύο μεγάλων κομμάτων, τον υπουργό Παιδείας κ. Πέτρο Ευθυμίου και τον υπεύθυνο για τα θέματα Παιδείας της Ν.Δ. κ. Γεώργιο Καλό. Από τον κ. Ευθυμίου έλαβε απαντήσεις που αφορούν, στο μεγαλύτερο μέρος τους, ό,τι ήδη επιχειρήθηκε και εφαρμόζεται και, όπως αποδεικνύεται στην πράξη, δεν κατάφερε να αναστρέψει την κατάσταση. Ενδεικτικά, ως αντίδοτο των φροντιστηρίων και των ιδιαίτερων μαθημάτων προτείνει την αποτυχημένη ενισχυτική διδασκαλία και τα ανεπαρκή προγράμματα διδακτικής στήριξης. Οι απαντήσεις του κ. Καλού ταυτίζονται με το πρόγραμμα της Ν.Δ. για την Παιδεία. Πολλές από τις προτάσεις του αφορούν τη βελτίωση και όχι την κατάργηση όσων εφαρμόζονται. Αλλες, αναθεωρούν πλήρως τις επιλογές της σημερινής κυβέρνησης.