Χωρίς έμπειρο ξεναγό είναι αδύνατη η περιπλάνηση του απλού πολίτη στο δάσος των off shore εταιρειών που δίνουν τον τόνο στα μετοχολόγια των δεκαπέντε εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικών σταθμών, τα οποία δημοσιοποίησε χθες το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Σχεδόν όλοι οι Ελληνες γνωρίζουν τα «λαμπερά» τηλεοπτικά πρόσωπα, σχεδόν όλοι γνωρίζουν ότι οι εγκαταστάσεις του ενός ή του άλλου καναλιού βρίσκονται στο Μαρούσι, στη Μεσογείων ή στο Μπουρνάζι, όμως ελάχιστοι είναι σε θέση να κατανοήσουν τι σχέση μπορεί να έχουν επιχειρήσεις, με εντυπωσιακές επωνυμίες (π.χ. EFG Eurofinanciere d’investissements S.A.M.) και έδρα την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, την Κύπρο ή το Μονακό, με τους λεγόμενους «βαρώνους» των ελληνικών τηλεοπτικών μέσων. Ολοι γνωρίζουμε ότι λίγες, μετρημένες στα δάχτυλα οικογένειες, ελέγχουν τη μεγαλύτερη φέτα της τηλεοπτικής αγοράς, όμως μάταια θα αναζητήσουμε στους πίνακες που δημοσιοποιήθηκαν χθες εκείνα τα ονόματα που συζητάει κάθε Ελληνας πολίτης και αναρωτιέται για το είδος και την έκταση της επιρροής τους στην εγχώρια πολιτική σκηνή.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τα κανάλια είναι υποχρεωμένα να καταθέτουν μία φορά το χρόνο τα μετοχολόγιά τους στα οποία αναγράφονται οι κύριοι μέτοχοι (φυσικά ή νομικά πρόσωπα), καθώς και ο αριθμός και το ποσοστό των μετοχών τους. Ομως, από αυτά τα αναλυτικά στοιχεία δεν προκύπτει, για όλες τις περιπτώσεις, η μέχρι φυσικού προσώπου των μετόχων ταυτότητα. Ασφαλώς, ο φιλοπερίεργος πολίτης, που διαθέτει άφθονο χρόνο και τις κατάλληλες πηγές, μπορεί να σχηματίσει μια κάπως πληρέστερη εικόνα.
Γι’ άλλη μια φορά διαπιστώνουμε ότι η ζωή μιμείται την τέχνη, αφού στους πολυσέλιδους πίνακες του ΕΣΡ συναντάμε τον «Αόρατο Βαρώνο», που παραπέμπει στον «Αόρατο Ιππότη» του Ιταλο Καλβίνο, ενώ ο πολίτης που θα θελήσει να τους αποκωδικοποιήσει και να εξαγάγει κάποια ευρύτερα συμπεράσματα θα χρειαστεί τη βοήθεια των μαγικών φίλτρων του Χάρι Πότερ. Σε αρκετές περιπτώσεις, το ιδιοκτησιακό γενεαλογικό δέντρο των καναλιών εμφανίζεται εξαιρετικά περίπλοκο και τα εγχώρια κλαριά και οι αναγνωρίσιμοι ιδιοκτήτες μπλέκονται με κλώνους υπεράκτιους και αδιαφανείς.
Σε μια προεκλογική περίοδο έντονα χρωματισμένη όχι πλέον από τα «μπλε και γαλάζια καφενεία», αλλά από την καταλυτική επίδραση της τηλεόρασης στη διαμόρφωση των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος, θα περίμενε κανείς περισσότερη διαφάνεια στη σχέση αιτίου και αιτιατού και μια καλύτερη χαρτογράφηση του ιδιοκτησιακού τηλεοπτικού τοπίου. H διαδικασία αδειοδότησης, που, σύμφωνα με τις εξαγγελίες του υπουργού Τύπου, κ. Χρήστου Πρωτόπαπα (καθώς και παρόμοιες άλλων προκατόχων του), θα είχε ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2003, συντελείται σήμερα υπό τον ίσκιο της κάλπης, γεγονός που καθιστά την κυβέρνηση ευάλωτη στο να δεχθεί πιέσεις από ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, αλλά και να ασκήσει η ίδια πιέσεις που θα την ευνοήσουν εκλογικά.