Αλλάζουν όλα στην έρευνα στην Ελλάδα, καθώς το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης εξετάζουν ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση των κονδυλίων με βάση και τις ερευνητικές εθνικές προτεραιότητες. Απαιτούνται, άλλωστε, γοργά βήματα, καθώς η Ελλάδα παρουσιάζεται ουραγός μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών. Για την έρευνα δαπανάται το 0,68% του ΑΕΠ, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος φθάνει στο 1,9% του ΑΕΠ. Το υπουργείο Παιδείας συνδέει την απόφαση για τις εγκρίσεις νέων μεταπτυχιακών προγραμμάτων με τον νέο νόμο για την έρευνα, αλλά και την έλλειψη κονδυλίων.
Η μεταβατική αυτή περίοδος -έως ότου ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για το θεσμικό πλαίσιο- σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης το καλοκαίρι του 2004 έχει… θύματα τις νέες προτάσεις των Πανεπιστημίων προς το υπουργείο Παιδείας για χρηματοδότηση μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Ελλείψει, δηλαδή, κονδυλίων, πολλά αιτήματα των ιδρυμάτων για νέα μεταπτυχιακά έχουν μπει σε λίστα αναμονής. Ετσι, μόνη διέξοδος για τα ιδρύματα είναι είτε να έχουν δίδακτρα είτε να αναζητήσουν συνεργασίες με φορείς για τη χρηματοδότηση των νέων τους προγραμμάτων.
Βιωσιμότητα
Είναι ενδεικτικό ότι από τις συνολικά 16 αιτήσεις ιδρυμάτων που υπεβλήθησαν το 2004 προς έγκριση στο υπουργείο Παιδείας για να λειτουργήσουν από φέτος, οι 9 δεν έγιναν -προς το παρόν- δεκτές καθώς προέβλεπαν πλήρη χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου Παιδείας. Οι 3 προτάσεις είναι σε εκκρεμότητα, καθώς μελετώνται ακόμη. Μόνο 4 προτάσεις εγκρίθηκαν άμεσα καθώς είχαν εξασφαλισμένη την οικονομική τους βιωσιμότητα είτε από δίδακτρα είτε από τρίτους φορείς. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το μεταπτυχιακό πρόγραμμα, το οποίο υλοποιείται από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και το χρηματοδοτεί η ΑΔΕΔΥ με 3.500 ευρώ ανά φοιτητή.
Η προγραμματισμένη αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για την έρευνα θα έχει άμεση επίδραση και στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα Πανεπιστήμια. Και αυτό διότι περίπου το 80% της έρευνας στη χώρα μας γίνεται στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Συνολικά, σε όλα τα ιδρύματα συνεχίζουν να υλοποιούνται (αφού έχουν ήδη εξασφαλισμένη κρατική, ευρωπαϊκή ή από δίδακτρα χρηματοδότηση) περίπου 400 μεταπτυχιακά προγράμματα με περίπου 15.000 φοιτητές.
«Συνεργαζόμαστε με το υπουργείο Ανάπτυξης για την κατάρτιση ενός νέου θεσμικού πλαισίου. Εκεί θα τεθούν και τα κριτήρια για τη χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό της έρευνας. Βασικός άξονας των κριτηρίων θα είναι οι ερευνητικές προτεραιότητες της χώρας», ανέφερε στην «K» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας κ. Ανδρέας Καραμάνος. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα και τη σύσταση νέων επιτροπών αξιολόγησης των ερευνητικών προγραμμάτων των Πανεπιστημίων.
Προτάσεις
Εως ότου οριστικοποιηθεί το νέο θεσμικό πλαίσιο και τεθεί σε εφαρμογή με τις απαραίτητες υπουργικές αποφάσεις, το υπουργείο Παιδείας θα κάνει απλώς… συλλογή προτάσεων για νέα μεταπτυχιακά προγράμματα τα οποία για τη βιωσιμότητά τους θα στηρίζονται στην κρατική χρηματοδότηση.
Η κατάσταση αυτή, βέβαια, προκαλεί αντιδράσεις από ιδρύματα, οι νέες προτάσεις των οποίων για μεταπτυχιακά προς το παρόν δεν εγκρίθηκαν. Χαρακτηριστικά, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από το καλοκαίρι του 2004 κατέθεσε πρόταση για δύο νέα προγράμματα -από τα τμήματα Πολιτικών Μηχανικών και Πολιτικών Επιστημών με ετήσιο κόστος 30.000 ευρώ και 40 φοιτητές έκαστο- τα οποία δεν εγκρίθηκαν.
Τα προγράμματα θα άρχιζαν το ακαδημαϊκό έτος 2005-2006. «Είναι εντελώς ακατανόητη η ενέργεια του υπουργείου Παιδείας. Με βάση τον ισχύοντα νόμο είμαστε υποχρεωμένοι για κάθε πρόγραμμα να προβλέπουμε μίνιμουμ χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό 25.000 ευρώ με 30.000 ευρώ, ώστε το πρόγραμμα να εγκριθεί.
Τα δύο νέα προγράμματα έχουν και άλλους πόρους για τη βιωσιμότητά τους» λέει στην «K» ο αναπληρωτής πρόεδρος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ κ. Θεόδωρος Χατζηπαντελής. «Από την άλλη, δεν υπήρξε καμία επικοινωνία εκ μέρους του υπουργείου, ώστε να αναζητήσουμε τα χρήματα της κρατικής επιχορήγησης από άλλες πηγές και τα προγράμματα να υλοποιηθούν», καταλήγει ο ίδιος.