Δέκα χρόνια έχουν να δουν οι παραγωγοί στον κάμπο των Γιαννιτσών Ελληνα εργάτη να δουλεύει στο μάζεμα των φρούτων. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90 παρέες νεαρών από τη Δυτική Μακεδονία, ολόκληρες οικογένειες από τη Βεύη Φλώρινας ή τη Δεσκάτη των Γρεβενών κατέβαιναν στον κάμπο της Κεντρικής Μακεδονίας για να μαζέψουν τα ροδάκινα και τα καπνά.
Ο μετακινούμενος αυτός αγροτικός πληθυσμός συμπλήρωνε το ετήσιο εισόδημά του και κάλυπτε τη ζήτηση για εργατικά χέρια που υπήρχε κάθε καλοκαίρι στην Ημαθία και στην Πέλλα. Ηταν η περίοδος της «φούριας», που η σοδειά δεν μπορούσε να περιμένει στο χωράφι, και χρειάζονταν κι άλλα χέρια έξω από την οικογένεια. Σήμερα το μάζεμα των ροδάκινων, των αχλαδιών ή του καπνού δεν είναι πια οικογενειακή υπόθεση ούτε βασίζεται -παρά τα υψηλά ποσοστά ανεργίας- στα εργατικά χέρια από άλλους νομούς. Αυτές οι εποχές αποτελούν μόνο αναμνήσεις αποτυπωμένες στις κιτρινισμένες φωτογραφίες με μπουλούκια εργατών και παραγωγών στους τοίχους σπιτιών στον κάμπο ή στα ορεινά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας.
Οι φωνές του Αρμπέν, του Ιλίρ, του Πεσνίκ, της Ελβίρας από την Αλβανία και του Κρίστο, της Στέφκας από τη Βουλγαρία έχουν σε τέτοιο βαθμό αντικαταστήσει τις φωνές των Ελλήνων εργατών, που ώρες ώρες ο κάμπος θυμίζει κατάμεστη βαλκανική πλατεία. Μια βαλκανική πλατεία όπου οι Ελληνες συμμετέχουν μόνο ως εργοδότες, καθώς οι νέοι των χωριών απουσιάζουν, προτιμώντας οποιαδήποτε άλλη ασχολία εκτός από την καλλιέργεια γης.
Απαξίωση
«Αυτό που συμβαίνει σήμερα στον κάμπο της Ημαθίας και της Πέλλας είναι το πιο ηχηρό μήνυμα για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας», δηλώνει στην «Κ» ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Πέλλας κ. Χρ. Χατζηαντωνίου. «Το επάγγελμα του αγρότη έχει πλέον απαξιωθεί». «Η πλειοψηφία των αγροτών, προσθέτει ο παραγωγός Στέργιος Τσιτρούδης, δεν θέλει να σπρώξει τα παιδιά του στη γη». Οι περισσότεροι από τους ανειδίκευτους νέους της περιοχής προτιμούν εργασίες με μικρότερες απολαβές ή την εσωτερική μετανάστευση παρά το μάζεμα των ροδάκινων. «Αλβανός είμαι για να δουλέψω στα χωράφια;» ήταν η απάντηση ενός νεαρού στα Γιαννιτσά που προτίμησε, όπως είπε, τη μερική απασχόληση σε σούπερ μάρκετ από το μεροκάματο των 30 ή 35 ευρώ στα χωράφια.
Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία περισσότεροι από 15.000 αλλοδαποί εργάτες έρχονται κάθε χρόνο στους νομούς Ημαθίας και Πέλλας για να εργαστούν στα χωράφια. Τετρακόσιες χιλιάδες τόνοι επιτραπέζιου ροδάκινου, άλλοι τόσοι συμπύρηνου (βιομηχανικού), 4.000 τόνοι αχλαδιού, 13.000 τόνοι σπαραγγιών και 12.000 τόνοι καπνού περνούν από τα χέρια αλλοδαπών εργατών και στο τέλος της περιόδου 9 εκατ. ευρώ «μεταναστεύουν» στις γειτονικές χώρες.
Η κυριαρχία των αλλοδαπών εργατών στα χωράφια προδίδει πολλά από τα προβλήματα της ελληνικής γεωργίας. Οπως τονίζει ο κ. Χατζηαντωνίου, «αυτή η αδυναμία συνέχισης της οικογενειακής αγροτικής επένδυσης είναι κυρίαρχη σε πολλά σπίτια και εκτός των άλλων ακυρώνει κάθε προσπάθεια ποιοτικής αναβάθμισης και κατά συνέπεια ανταγωνιστικών καλλιεργητικών μεθόδων και προϊόντων άλλων ευρωπαϊκών χωρών».
«Δεν είναι γι’ ανθρώπους»
Ο 28χρονος Σινάν Τέλι από το Ελμπασάν, ο 29χρονος Αλμπεν Ντούκα, ο γαμπρός του Ραμαζάν Μπάρδι και ο ανιψιός του Αλέξι είναι ορισμένοι από τους Αλβανούς που συναντήσαμε σ’ ένα οδοιπορικό στον κάμπο των Γιαννιτσών τις τελευταίες ημέρες της συγκομιδής για το συμπύρηνο ροδάκινο. Ολοι τους έρχονται στους Γαλατάδες, στο Μελίσσι Πέλλας και στα γύρω χωριά κάθε καλοκαίρι τα τελευταία δέκα χρόνια. Θεωρούν το μεροκάματο των 20 ή 25 ευρώ στα ροδάκινα και 35 – 40 στα καπνά ικανοποιητικό, αλλά οι συνθήκες, όπως τις περιέγραψε ο συμπατριώτης τους, Γιαμίρ Καζίου που εργάζεται 12 καλοκαίρια στα καπνά, «δεν είναι γι’ ανθρώπους».
Με εξαίρεση αυτούς που εργάζονται στο σπαράγγι, οι περισσότεροι μετανάστες, για να εξοικονομήσουν χρήματα (θα χρειαστεί να πληρώσουν ΟΓΑ και τους αετονύχηδες για βίζα) διαμένουν σε παραπήγματα, αντλιοστάσια και ετοιμόρροπες αποθήκες όπου οι συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης είναι άθλιες. Αρκετοί Βούλγαροι έρχονται οικογενειακώς και δουλεύουν το απόγευμα έξτρα σε θερμοκήπια της περιοχής όπου πληρώνονται με 3 ευρώ την ώρα. Οι αιτήσεις παραγωγών για εργάτες γης μέσω των προξενικών αρχών γίνονται Οκτώβριο – Νοέμβριο. Οι πρώτοι της νέας καλλιεργητικής περιόδου έρχονται αρχές Μαρτίου και αφού θεωρητικά έχουν παραμείνει στη χώρα τους ένα διάστημα έξι μηνών από την τελευταία έξοδο. Στην πραγματικότητα, όμως, ένας αλλοδαπός εργάτης γης θα εργαστεί στα σπαράγγια της Πέλλας την άνοιξη. Κατόπιν θα μαζέψει κεράσια, ροδάκινα, αχλάδια και το φθινόπωρο θα συνεχίσει στη Χαλκιδική ή στη Νότια Ελλάδα (Καλαμάτα, Κρήτη κ.α.) με το μάζεμα της ελιάς.