Καταλανοί και Μολδαβοί προσκυνούν σήμερα στον ιερό τόπο της Ορθοδοξίας φέρνοντας στην επιφάνεια γεγονότα του παρελθόντος από τις σχέσεις των δύο λαών με την Αγιορείτικη Πολιτεία. Δύο εκ διαμέτρου αντίθετες πράξεις των Μολδαβών ηγεμόνων και των Καταλανών μισθοφόρων, οδηγούν σήμερα στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου τον Καταλανό υπουργό Εσωτερικών και Τύπου, Ιωακείμ Ναντάλ, και έναν Μολδαβό αξιωματούχο (το όνομά του δεν είχε ανακοινωθεί έως αργά χθες) για να παραστούν στα εγκαίνια του ανακαινισμένου σκευοφυλακίου. Τι σχέση μπορεί να έχουν οι Καταλανοί και οι Μολδαβοί με το σκευοφυλάκιο μιας αγιορείτικης μονής;
Το βυζαντινό κτίριο μέσα στο οποίο φυλάσσονται πολύτιμα κειμήλια από δωρεές αυτοκρατόρων αναστηλώθηκε εξ ολοκλήρου από την καταλανική κυβέρνηση ως συμβολική αποζημίωση για τις καταστροφές που προκάλεσαν στο Βατοπαίδι αλλά και σε ολόκληρη τη Χαλκιδική οι Καταλανοί μισθοφόροι το 1305. Το ίδιο σκευοφυλάκιο όμως είχε ανακαινιστεί τον 16ο αιώνα και από τον ηγεμόνα της Μολδαβίας Νεαγκόε Μπασαράμπ, διατηρώντας μ’ αυτήν τη χειρονομία τις σχέσεις των ηγεμόνων της Μολδαβίας με τη Μονή Βατοπαιδίου.
Επτακόσια χρόνια μετά την καταστροφή, η σημερινή κυβέρνηση της Καταλωνίας, όταν διαπίστωσε ότι ο αυτοκράτορας από τον οποίο είχαν κληθεί ως μισθοφόροι εναντίον των Τούρκων είχε άμεση σχέση με το Βατοπαίδι, αποφάσισε να αποζημιώσει τη μονή για τις καταστροφές που προκάλεσαν οι πρόγονοί τους, εξηγεί στην «K» ο μοναχός Αρσένιος της Μονής Βατοπαιδίου. Ετσι προέκυψε, πριν από ενάμιση χρόνο, η χρηματοδότηση για την ανακαίνιση του σκευοφυλακίου.
Πολύτιμα κειμήλια
Η οικογένεια των Παλαιολόγων και των Κατακουζηνών, όπως είναι γνωστό, διατηρούσε εξαιρετικές σχέσεις με το μοναστήρι, ενώ πολλές ήταν οι δωρεές από τις οποίες προέρχονται τα πολύτιμα από τα κειμήλια που φυλάσσει το σκευοφυλάκιο. O ίασπις του Μανουήλ Παλαιολόγου, ο επιτάφιος του Κατακουζηνού, η κρατητήρα του Παλαιολόγου βασιλιά της Θεσσαλονίκης, η λειψανοθήκη του Αγίου Δημητρίου, μια σειρά βυζαντινών εικόνων (τέλη 10ου -αρχών 13ου αιώνα), χειρόγραφα της ίδιας εποχής που αποτελούν δωρεά του Κατακουζηνού, έγγραφα της δυναστείας των Παλαιολόγων, χρυσόβουλα και εγκόλπια μεταλλικά σκαλιστά με πολύτιμους και ημιπολύτιμους λίθους, βυζαντινά αφιερώματα στην Παναγία, είναι μερικά από τα ιστορικά κειμήλια-αυτοκρατορικές δωρεές που φυλάσσει το ανακαινισμένο σκευοφυλάκιο της μονής.
«Οι Μολδαβοί μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης είχαν την αίσθηση ότι έπρεπε να συνεχίσουν τις σχέσεις των Βυζαντινών αυτοκρατόρων με τις μονές του Αγίου Ορους. Ετσι, κατά τη μεταβυζαντινή εποχή, πολλά κειμήλια αλλά και απέραντες εκτάσεις είχαν δοθεί ως προσφορά στο αγιορείτικο μοναστήρι. Περί τις 400.000 (!) στρέμματα γης της Μολδαβίας ανήκαν στο Βατοπαίδι, τα οποία άρχισαν να δημεύονται σταδιακά από το 1863, για να απαλλοτριωθούν πλήρως ώς το 1920 και να αποδοθούν τόσο στην ανεξάρτητη Μολδαβία όσο και στη ρουμανική Μολδαβία», διευκρινίζει ο μοναχός Αρσένιος.
Τα εγκαίνια
Τις ιστορικές αυτές σχέσεις τιμά επομένως με την παρουσία του στην εγκαίνια τελετή και ο Μολδαβός αξιωματούχος που αύριο μαζί με τον Καταλανό υπουργό και τον υπουργό Μακεδονίας – Θράκης κ. Νίκο Τσαρτσιώνη, θα θαυμάσουν τα πολύτιμα αυτοκρατορικά κειμήλια που φυλάσσονται με ασφάλεια στο αναστηλωμένο σκευοφυλάκιο μέσα σε νέες προθήκες (δωρεά της Εμπορικής Τράπεζας).
Η τελετή των εγκαινίων αύριο το πρωί περιλαμβάνει αγιασμό, θυρανοίξια, ανταλλαγές δώρων, κοινή τράπεζα και ξενάγηση των υψηλών επισκεπτών στους χώρους του μοναστηριού, στην πλούσια βιβλιοθήκη που αριθμεί 2.000 χειρόγραφα, 20.000 παλαίτυπα, 4.000 εικόνες από τη βυζαντινή εποχή ώς τις αρχές του περασμένου αιώνα, 350.000 έγγραφα βυζαντινά, μεταβυζαντινά, μολδοβλαχικά κ.ά. καθώς και στη «διδακτική έκθεση» με τα πλούσια ευρήματα και κειμήλια από την προχριστιανική εποχή ώς τις αρχές του περασμένου αιώνα. Μεταξύ αυτών είναι η ψηφιδωτή εικόνα της Αγίας Αννας που δώρισε η γυναίκα του Ιβάν του Τρομερού και εικόνες από τον 12ο ώς τα τέλη του προηγούμενου αιώνα με σπουδαιότερες τις δωρεές του Κατακουζηνού.