Το τοπίο έχει διαμορφωθεί. Οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι προ των πυλών. Η επιτροπή των οκτώ «σοφών» που κατέθεσε το πόρισμά της στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας έχει καταλήξει σε συγκεκριμένες τομές – αλλαγές («αιώνια» φοίτηση, πανεπιστημιακό άσυλο, χρηματοδότηση και οικονομική διαχείριση, διάρθρωση σπουδών) με άξονα τη διαφάνεια, την ατομική ευθύνη και την ενεργοποίηση όλων των δυνάμεων για την ανασυγκρότηση των πανεπιστημίων. Ο πρόεδρος της επιτροπής αλλά και του ΕΣΥΠ, έμπειρος καθηγητής με ισχυρό λόγο στην επιστημονική κοινότητα ο κ. Θάνος Βερέμης με τη συμμετοχή του κατέθεσε το στίγμα του για την αναβάθμιση αυτού που υπηρετεί εδώ και περίπου τριάντα χρόνια: του ελληνικού πανεπιστημίου. Ο κ. Βερέμης μίλησε στην «Κ» για την αξία των αλλαγών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τόσο σε επίπεδο φιλοσοφίας και στόχων όσο και σε επίπεδο καθημερινής πρακτικής.
– Ποια είναι η φιλοσοφία των αλλαγών που προτείνει η επιτροπή;
– Το πανεπιστήμιο πρέπει να ανασυγκροτηθεί. Τα πανεπιστήμια αποτελούν μια κοινότητα που πρέπει να έχουν αρχές, οι οποίες να τηρούνται. Οι καθηγητές πρέπει να είναι παρόντες και να συζητούν με τους φοιτητές τους. Και το φαινόμενο των «ιπτάμενων» πανεπιστημιακών δεν μπορεί να συνεχισθεί. Μάλιστα, δεν νομίζω ότι το πρόβλημα των «ιπτάμενων» είναι τόσο έντονο στα περιφερειακά πανεπιστήμια, με εκείνους που μοιράζουν τον χρόνο τους μεταξύ Αθήνας και πανεπιστημίου. Στα κεντρικά ιδρύματα είναι εντονότερο, με τους ουσιαστικά αδιαφορούντες πανεπιστημιακούς. Και αυτό πρέπει να λήξει. Από την άλλη, οι νέοι έρχονται να μάθουν μια επιστήμη. Πρέπει να υπηρετούν αυτό τον στόχο. Να μελετούν, να ερευνούν στη βιβλιογραφία, να συνεργάζονται, να έχουν απορίες πάνω στο αντικείμενό τους. Πού ακούστηκε να μπορεί κάποιος «επ’ άπειρον» να εξετάζεται σε ένα μάθημα; Πώς μπορεί κάποιος να βγει επιστήμονας ικανός, όταν αδιαφορεί για τις σπουδές του, και τις ολοκληρώνει μετά από χρόνια; Θυμάται, αλήθεια, τι διδάχθηκε; Θεωρώ ότι το πτυχίο πρέπει να συνοδεύεται από ένα ενημερωτικό για την «πορεία» του πτυχιούχου στο μάθημα. Πότε το διδάχθηκε, πότε το πέρασε. Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να αδικούμε τους συνεπείς εις βάρος των. .. χαβαλέδων.
Κομματική στήριξη
– Ομως, η απάλειψη των «αιώνιων» φοιτητών θεωρείται από πολλούς -φοιτητές και πανεπιστημιακούς- ότι δεν είναι βασικό πρόβλημα.
– Ακούστε, είναι βασικό για τη συγκρότηση της ακαδημαϊκής κοινότητας. Οσοι υιοθετούν αυτό που λέτε, τους διαφεύγει η διαπλοκή της «αιώνιας» φοίτησης με τις δυσλειτουργίες των ΑΕΙ. Οι «αιώνιοι» φοιτητές δεν αποκαλύπτουν τους κακούς καθηγητές, και οι τελευταίοι κάνουν τα… στραβά μάτια στους «αιώνιους» που έχουν ισχύ γιατί στηρίζονται -ώς επί το πλείστον- στα κόμματα, και δεν θέλουν να χάσουν προνόμια. Οι «αιώνιοι» ψηφίζουν για πρύτανη. Οι «αιώνιοι» φωνάζουν, αλλά δεν λένε την αλήθεια, ότι δηλαδή θίγονται τα συμφέροντά τους. Είναι μια τάξη επαγγελματιών, που προετοιμάζονται για κάποια κρατικά πόστα.
– Η επιτροπή κατηγορείται ότι εντατικοποιεί τις σπουδές, δίνοντας στα πανεπιστήμια χαρακτήρα σχολείου.
– Πού είναι το κακό; Τα ελληνικά πανεπιστήμια πρέπει να οργανωθούν. Να ανοιχτούν στο εξωτερικό, σε συνεργασίες με άλλα ιδρύματα, να ανοίξουν νέους δρόμους στην έρευνα, να γίνουν ανταγωνιστικά. Πώς θα γίνει αυτό; Με ήσσονα προσπάθεια; Δεν εκτιμώ ότι κάτι τέτοιο θα στερήσει το πανεπιστήμιο από τις ακαδημαϊκές του ελευθερίες. Γιατί πιστεύουμε ότι η εντατικοποίηση είναι… μπαμπούλας;
– Εκτιμάτε ότι οι πανεπιστημιακοί είναι έτοιμοι για τις αλλαγές; Οι συνδικαλιστές της ομοσπονδίας των πανεπιστημιακών, της ΠΟΣΔΕΠ, αντιδρούν.
– Η μεγάλη πλειοψηφία είναι έτοιμη. Οσο για την ΠΟΣΔΕΠ είναι μειοψηφία, η οποία αντιδρά σε όλα χωρίς να αντιπροτείνει κάτι. Αντιδρά στις αλλαγές, στην αξιολόγηση, και βλέπει δαίμονες εκεί που δεν υπάρχουν.
Η χρηματοδότηση
– Δαίμονες είναι ο φόβος ότι η δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων θα πλήξει τη δημόσια εκπαίδευση σε επίπεδο χρηματοδότησης;
– Τα μη κρατικά είναι η πρόφαση όσων δεν θέλουν το ξεβόλεμα και τις αλλαγές στα δημόσια. Ποιος νομίζετε ότι θα ιδρύσει ιδιωτικό πανεπιστήμιο; Ποιος μπορεί να το κάνει με τους όρους που θα θέσει η πολιτεία; Τα ιδιωτικά απειλούν τα δημόσια όσο ένα περίπτερο απειλεί τον ΤΙΤΑΝΑ. Είναι ακριβώς το ίδιο με τους φόβους στην πρόταση για το άνοιγμα των πανεπιστημίων σε πόρους ιδιωτών και στις χορηγίες. Μα προς Θεού! Και για να πούμε την αλήθεια, ποιος χορηγός θα έλθει στα πανεπιστήμια; Οι μεγάλοι χορηγοί προς το κοινό όφελος, δυστυχώς, έχουν απομακρυνθεί από τα πανεπιστήμια.
– Ετσι, η γενναία κρατική χρηματοδότηση είναι απαραίτητη και βλέπουμε ότι επί χρόνια δύσκολα ξεκολλά από το 3,5% του ΑΕΠ.
– Εχετε δίκαιο. Και καμία αλλαγή δεν γίνεται χωρίς λεφτά. Το κράτος πρέπει να βάλει το χέρι στην τσέπη. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η παιδεία είναι η καλύτερη επένδυση που αποδίδει οικονομικά οφέλη. Πώς νομίζετε ότι έγινε το ιρλανδικό οικονομικό θαύμα;
Οι Πανελλαδικές
– Το σύστημα πρόσβασης στα πανεπιστήμια πότε θα συζητηθεί στο ΕΣΥΠ;
– Εχει αρχίσει αλλά θα ενταθεί αμέσως μετά τη συζήτηση που γίνεται για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εως τώρα, το βέβαιο είναι ότι οι εξετάσεις εισαγωγής θα αποκοπούν από το Λύκειο. Οι εξετάσεις, πιθανότατα σε 4 με 5 μαθήματα, θα γίνονται σε ύλη που τα παιδιά έχουν διδαχθεί, αλλά όχι με τον σημερινό τρόπο, ο οποίος ενισχύει την παπαγαλία και αποδυναμώνει τον μορφωτικό ρόλο του λυκείου. Ετσι, θα γλιτώσουμε το Λύκειο, αν και δεν νομίζω ότι θα γλιτώσουμε από τα φροντιστήρια.
Το «ιατρικό» Πανεπιστήμιο
– Η ιδέα του ξεχωριστού «ιατρικού» πανεπιστημίου, που θα περιλαμβάνει τις επτά ιατρικές σχολές της χώρας, θα προχωρήσει;
– Για το θέμα θα γίνει διάλογος, και προτείνουμε η υπουργός Παιδείας να καλέσει τους προέδρους όλων των ιατρικών σχολών. Οι ιατρικές έχουν ιδιοτυπίες, καθώς -λόγω πλήθους- μπορούν να ελέγχουν τις λειτουργίες όλου του πανεπιστημίου. Για παράδειγμα, ζητάμε οι πανεπιστημιακοί μερικής απασχόλησης (κυρίως γιατροί) να μην έχουν ψήφο (σε πρυτανικές εκλογές, σε εκλογές πανεπιστημιακών). Και υπάρχουν μεγάλα συμφέροντα. Αλλωστε, δεν μπορεί να είναι η ίδια αντιμετώπιση ενός πανεπιστημιακού κλινικού γιατρού με έναν πανεπιστημιακό μιας άλλης ειδικότητας.