Οχι μόνον η σωματική αλλά και η ψυχική μας υγεία εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ποιότητα της διατροφής μας. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατη έρευνα του Ιδρύματος Ψυχικής Υγείας στη Μ. Βρετανία τιτλοφορείται «Τρέφοντας τον εγκέφαλο». Οπως σημειώνεται στην εισαγωγή, «οι αποδείξεις που συνδέουν τη διατροφή με την ψυχική υγεία αυξάνονται με ταχύ ρυθμό».
Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν συμβεί σημαντικές μεταβολές στις τροφές που καταναλώνουμε, λόγω των τρόπων επεξεργασίας τους, των χημικών προσθέτων, της χρήσης εντομοκτόνων και των τροποποιήσεων στα ζωικά λίπη μέσω της εντατικής κτηνοτροφίας. Το αποτέλεσμα είναι η θρεπτική αξία όσων καταναλώνουμε να διαφέρει κατά πολύ από αυτήν των τροφών που κατανάλωναν οι γονείς μας. Εχει εκτιμηθεί ότι κάθε χρόνο προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής περισσότερα από τέσσερα κιλά χημικά πρόσθετα. Μάλιστα, οι μεταβολές στις μεθόδους καλλιέργειας έχουν ως αποτέλεσμα να περιέχουν οι τροφές υψηλότερα επίπεδα και διάφορους τύπους λιπαρών, που βλάπτουν τον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, τα κοτόπουλα έχουν διπλάσιο βάρος απ’ ό,τι πριν από 20 χρόνια και ενώ η περιεκτικότητα του κοτόπουλου σε λίπος ήταν 2%, πλέον έχει φθάσει το 22%. Συγχρόνως, έχουν αλλάξει δραματικά οι τροφές που δίνονται τόσο στα κοτόπουλα, όσο και στα ψάρια ιχθυοκαλλιεργειών.
Ο,τι τρώμε ή πίνουμε επιδρά στις σκέψεις και τα συναισθήματά μας καθημερινά, ασχέτως ηλικίας, φύλου ή κληρονομικών προδιαθέσεων. Οι καπνιστές, οι χρήστες αλκοόλ, τσαγιού, καφέ, όσοι καταναλώνουν σοκολάτα γνωρίζουν ότι τα «προϊόντα» αυτά βελτιώνουν την ψυχική διάθεση πρόσκαιρα. Ομως, δεν είναι πολλοί εκείνοι που γνωρίζουν ότι ορισμένες τροφές μπορεί να ασκήσουν μια μακροχρόνια ευεργετική επίδραση στην ψυχική διάθεση και την καλή νοητική λειτουργία λόγω της επίδρασης που ασκούν στη δομή και στη λειτουργία του εγκεφάλου. Πρόκειται για τροφές που περιέχουν επαρκείς ποσότητες από σύνθετους υδατάνθρακες, απαραίτητα λιπαρά οξέα, αμινοξέα, βιταμίνες, μέταλλα και νερό.
Σύνθετοι υδατάνθρακες: Κύριο «καύσιμο» του εγκεφάλου είναι η γλυκόζη. Παράγεται από υδατάνθρακες που μετατρέπονται σε γλυκόζη κατά τη διάρκεια της πέψης. Κάποιοι υδατάνθρακες αποτελούν καλύτερο «καύσιμο» του εγκεφάλου από άλλους. Είναι αυτοί που έχουν υποστεί μικρότερη επεξεργασία. Τέτοιοι εμπεριέχονται στα πλήρη δημητριακά, τα λαχανικά και τα όσπρια.
Απαραίτητα λιπαρά οξέα: Τα λιπαρά οξέα επιτελούν ζωτικές λειτουργίες στη δόμηση των νευρικών κυττάρων (νευρώνων) του εγκεφάλου και έτσι διασφαλίζεται η ομαλή επικοινωνία μεταξύ τους. Μια από τις πλουσιότερες πηγές λιπαρών οξέων-3 είναι τα λιπαρά ψάρια. Η κατανάλωση των ψαριών έχει από τις έρευνες συνδεθεί με την καλύτερη ψυχική διάθεση. Επίσης, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η κατανάλωση ψαριών μειώνει τις γνωσιακές διαταραχές (αντίληψη, κατανόηση κ.λπ.) και την απώλεια μνήμης στη μέση ηλικία.
Αμινοξέα: Η έλλειψη συγκεκριμένων αμινοξέων μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, απάθεια, αδιαφορία για τη ζωή και αδυναμία χαλάρωσης. Το αμινοξύ που έχει μελετηθεί περισσότερο απ’ όλα είναι η τριπτοφάνη και η συσχέτιση της με τη σεροτονίνη. Η τριπτοφάνη εμπεριέχεται σε αυγά, άπαχο κρέας, κοτόπουλα και γαλοπούλες ελευθέρας βοσκής, φασόλια, κουκιά, μπιζέλια.
Βιταμίνες και μέταλλα: Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία υποβοηθούν την ενσωμάτωση των απαραίτητων λιπαρών οξέων στον εγκέφαλο και τη μετατροπή των αμινοξέων σε νευρομεταβιβαστές. Ορισμένα χημικά στοιχεία απαιτούνται σε μεγαλύτερες ποσότητες στο σώμα, ενώ άλλα σε ελάχιστες και αυτά είναι τα ιχνοστοιχεία. Ολες οι βιταμίνες -με εξαίρεση τη βιταμίνη Ε που μπορεί να συντεθεί μέσα στο σώμα- προσλαμβάνονται μέσω της τροφής.
Νερό: Τα πρώιμα συμπτώματα ακόμη και της ελαφράς αφυδάτωσης επηρεάζουν το αίσθημα ευεξίας, την καλή φυσική κατάσταση και την ικανότητα μάθησης. Μακροχρόνια εγκυμονούν κινδύνους για έναν αριθμό προβλημάτων υγείας. Π.χ. στα αρχικά συμπτώματα της αφυδάτωσης περιλαμβάνεται ανησυχία και ευερεθιστότητα, αδυναμία. Στα βαρύτερα συμπτώματα περιλαμβάνεται η υπόταση, η λιποθυμία, οι μυϊκές κράμπες στα χέρια, τα πόδια, το στομάχι και την πλάτη, οι σπασμοί και σπανίως καρδιακά προβλήματα.