Οι μόλις πρασινισμένες πλαγιές στην καμένη Πεντέλη, αλλά και άθικτα κομμάτια δάσους, σιγά σιγά αποψιλώνονται, δρόμοι ανοίγονται, περιφραγμένα οικόπεδα και σπίτια κάνουν την εμφάνισή τους, κάτω από τη μύτη και με την ανοχή των αρμοδίων. Αυτό που συντελείται αυτή τη στιγμή στους πρόποδες της Πεντέλης αποτελεί το πλέον τυπικό παράδειγμα καταστροφής δάσους. Δείχνει το πώς σε μια περιοχή με ψηλά δέντρα προκύπτουν «οικόπεδα με θέα» και ξεφυτρώνουν βίλες, που δεν πρόκειται ποτέ να γκρεμιστούν. Η τακτική είναι συγκεκριμένη και βασίζεται στην εκμετάλλευση της πολυνομίας και των παραθύρων που αυτή προσφέρει. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όπως φαίνεται, το θάρρος και το θράσος βοηθάει.
Οικοδομικές εργασίες
Δύο με τρία χιλιόμετρα έξω από τον νόμιμο οικισμό της Σταμάτας υπάρχει το δάσος Διονύσου Σταμάτας ή μάλλον ό,τι έχει απομείνει από αυτό. Ενας ασφαλτοστρωμένος δρόμος λίγων χιλιομέτρων επιτρέπει την «επίσκεψη» μέσα στο δάσος αν και κανονικά απαγορεύεται η ασφαλτόστρωση δρόμων μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις. Σε όλη τη διαδρομή πηγαινοέρχονται φορτηγά με μπάζα. Οπως είναι φανερό, εκτελούνται «οικοδομικές εργασίες».
Η συγκεκριμένη περιοχή, στους πρόποδες της Πεντέλης, έχει πέσει πολλές φορές «θύμα» πυρκαγιάς -το 1990, το 1992 και το 1995- και οι καμένες περιοχές κηρύχθηκαν αναδασωτέες. Σε κάποια σημεία που έχουν καεί αλλεπάλληλα, η δασική βλάστηση έχει πλήρως εξαφανιστεί. Σε άλλα σημεία τα πρόβατα που βόσκουν ελεύθερα φροντίζουν να μην μεγαλώσουν τα νεαρά δέντρα. Σε άλλες περιπτώσεις πάλι οι άνθρωποι κόβουν όσα δέντρα τους ενοχλούν μετατρέποντας σε οικόπεδα το δάσος. Αριστερά και δεξιά του δρόμου οι εκτάσεις είναι περιφραγμένες σαν να πρόκειται για νόμιμα οικόπεδα. Σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν την περιοχή, συχνά περιφράσσονται εκτάσεις χωρίς να υπάρχουν συμβόλαια ιδιοκτησίας. Σε μερικές περιπτώσεις, οι καταπατητές διαθέτουν προσύμφωνα, τα οποία είχαν υπογράψει οι παπούδες τους με τον ιδιοκτήτη της περιοχής, Ασημάκη Ηλιόπουλο.
Πώς «κατοχυρώνονται»
Αλλωστε, στον συμβολαιογράφο οι ιδιοκτησίες «κατοχυρώνονται» με βάση τη δήλωση του ιδιοκτήτη. Στη συνέχεια, ένας γείτονας κάνει μήνυση για καταπάτηση λίγων μέτρων του δικού του οικοπέδου, οπότε η υπόθεση πηγαίνει στο δικαστήριο. Μάρτυρες πιστοποιούν ότι ο ένας ή ο άλλος έχει δίκιο. Ηδη όμως η εκδίκαση της υπόθεσης αποτελεί την πρώτη απόδειξη ιδιοκτησίας. Αν επρόκειτο για δημόσια έκταση δεν θα είχε λόγο το δικαστήριο.
Ενας άλλος τρόπος για την κατοχύρωση ιδιοκτησίας είναι η επίκληση του δικαιώματος επί των εκτάσεων, που έχει προκύψει λόγω χρησικτησίας, επειδή δηλαδή κάποιος χρησιμοποιούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα τη συγκεκριμένη έκταση είτε για υλοτομία, είτε για τη συλλογή ρετσίνης. Συχνά, σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν επίσης κάποιου τύπου συμβόλαια που αποδεικνύουν την παραχώρηση της έκτασης εκ μέρους του κράτους.
Δημόσια ή ιδιωτική πάντως, η συγκεκριμένη έκταση είναι δάσος, οπότε προστατεύεται από τη δασική νομοθεσία και απαγορεύεται η αλλαγή χρήσης της. Εκτός από την κατοχύρωση ιδιοκτησίας πρέπει λοιπόν η έκταση να αποχαρακτηριστεί προκειμένου να μπορέσει να αξιοποιηθεί, δηλαδή να οικοδομηθεί.
Εδώ τώρα παίζει ρόλο η πυρκαγιά που απαλλάσσει την έκταση από την υψηλή βλάστηση, οπότε οπτικά δεν δίνει την εντύπωση δάσους. Σύντομα, τη θέση των πεύκων παίρνουν νεαρές ελιές ή αμπέλια, έτσι ώστε η έκταση να αποκτήσει χαρακτήρα αγροτικό. Βέβαια, τα δασαρχεία διαθέτουν αεροφωτογραφίες που απεικονίζουν τα όρια δασών και δασικών εκτάσεων. Ωστόσο, κάποιος πρέπει να ζητήσει αυτά τα στοιχεία ή να απαιτήσει να χαρακτηρίσουν μια έκταση, ενώ συχνά τα δεδομένα μπερδεύονται, αφού μέσα στο δάσος υπήρχαν και αγροτικές εκτάσεις ή ξέφωτα. Οι «ιδιοκτήτες» άλλωστε συχνά προχωρούν στην οικοδόμηση… αποφεύγοντας το δασαρχείο.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται η ανοχή των αρμόδιων υπηρεσιών εφόσον γνωρίζουν την κατάσταση. Ο δασοφύλακας της περιοχής υποβάλλει μήνυση εφόσον διαπιστώσει την καταπάτηση. Και ο δασάρχης τον εγκαλεί, εφόσον δεν το πράξει. Η πυραμίδα φτάνει μέχρι την περιφέρεια, στην οποία υπάγονται οι δασικές υπηρεσίες.
Κάπως έτσι ξεφυτρώνουν βίλες εκεί όπου άλλοτε υπήρχε δάσος. Συχνά, η ύπαρξη ενός στάβλου δικαιολογεί παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού. Το ρεύμα και το νερό αποτελούν το πρώτο μεγάλο βήμα προς τη νομιμοποίηση. Ωστόσο, όπως όλοι γνωρίζουν, όταν θα ξεφυτρώσει η βίλα, κανένας δεν αναλαμβάνει το κόστος να την γκρεμίσει, όπως ορίζει η νομοθεσία. Και σε μερικά χρόνια, όταν όλα αυτά τα οικόπεδα εντός του δάσους θα έχουν οικοδομηθεί, η φράση «δάσος Διονύσου Σταμάτας» θα ακούγεται σαν αστείο. Και τότε θα απομένει μόνον η νομιμοποίηση ενός ακόμα αυθαίρετου οικισμού, που δημιουργήθηκε παράνομα, γιατί «τι άλλο μπορεί να γίνει»…