Οι Ελληνες μαθητές ξέρουν τι θέλουν να πουν, αλλά δεν γνωρίζουν καλά τον τρόπο. Η λεξιπενία είναι εμφανής και επηρεάζει και τον τρόπο που μιλούν.(όχι ότι εμείς οι μεγάλοι πάμε πίσω δηλαδή…) Γνωρίζουν τα μέρη του λόγου, όμως τελικά η πολυπλοκότητα του σύνθετου λόγου τούς οδηγεί σε συντακτικά λάθη. Είναι καλοί στην «παπαγαλία», όχι όμως και στην κριτική προσέγγιση των θεμάτων. Εκεί… πελαγώνουν. Από την άλλη, συγχέουν τα μεγέθη με τις μονάδες. Ας πούμε, δεν ξεχωρίζουν το κιλό από την έννοια του βάρους. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν, μεταξύ άλλων, από μελέτη του Κέντρου Εκπαιδευτικής Ερευνας, η οποία αφορά τα λάθη των μαθητών του Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου στις ενδοσχολικές εξετάσεις σε βασικά μαθήματα. Και ορισμένα συμπεράσματα προκαλούν αληθινή ανησυχία στέλνοντας μήνυμα στους υπευθύνους για άμεσες λύσεις.
«Η αποτύπωση των λαθών θα βοηθήσει να διερευνήσουμε τις παραμέτρους που οδηγούν σε αυτά μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, ώστε μελλοντικά να μπορέσουμε βελτιώσουμε τον τρόπο διδασκαλίας και τα εκπαιδευτικά μέσα» τόνισε στην «K» η επιστημονική υπεύθυνη της έρευνας κ. Αλκηστις Βερέβη. Η έρευνα, τα τελευταία στοιχεία της οποίας παρουσιάζει η «K», βρίσκεται σε εξέλιξη και υλοποιείται στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ.
Η έρευνα, βέβαια, δεν περιλαμβάνει τα λάθη των μαθητών στις εξετάσεις στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου. Αλλωστε, οι μαθητές παίρνουν τις βάσεις από τις μικρότερες τάξεις, ενώ η… χαλαρότερη διάθεσή τους (και άρα πιο… φυσιολογική, σε σχέση με την ένταση των πανελλαδικών) κατά τη διάρκεια των ενδοσχολικών εξετάσεων, προσφέρει τη δυνατότητα για ουσιαστικότερα συμπεράσματα.
Ειδικότερα, λίγο πριν από την τελική ευθεία των πανελλαδικών εξετάσεων, η έρευνα στους μαθητές της A΄ Λυκείου οδήγησε στα ακόλουθα συμπεράσματα ανά μάθημα:
-Στην Εκθεση – Νεοελληνική Γλώσσα παρατηρείται ότι οι μαθητές έχουν την αίσθηση του κατάλληλου λεξιλογίου παρ’ όλο που αγνοούν πολλές φορές την ακριβή σημασία μιας λέξης και σε ποιο περιβάλλον χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα, στη φράση «άνθρωποι που αντικρούουν τη μόδα» γνωρίζουν ότι η λέξη που θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν θα δηλώνει αντίθεση σε κάτι, χωρίς όμως να γνωρίζουν ότι η λέξη «αντικρούω» δεν χρησιμοποιείται σε αυτήν τη φράση. Αλλες πάλι φορές επειδή δεν γνωρίζουν την κατάλληλη λέξη, τη δημιουργούν, όπως π.χ. «κακαίσθητος», δηλαδή «άτομο με κακή αισθητική». Στο συντακτικό, η πολυπλοκότητα του σύνθετου λόγου δυσκολεύει τους μαθητές. Ενώ μπορεί να γνωρίζουν τις λογικές σχέσεις που εκφράζονται με τον καθ’ υπόταξη λόγο, συχνά παρατηρείται ασυμφωνία συντακτικών όρων. Τέλος, εντυπωσιακό είναι ότι υπάρχουν πάρα πολλά λάθη τονισμού (στο 71,49% των γραπτών) ενώ στο 41,29% των γραπτών δεν υπάρχουν τόνοι.
-Στην Ιστορία, ένας στους δύο μαθητές ανταποκρίνεται επαρκώς στις απαιτήσεις των θεμάτων που απαιτούν ανάκληση γνώσεων, δηλαδή όσα απαιτούν απομνημόνευση – παπαγαλία. Αντίθετα, δυσκολεύονται ιδιαίτερα στην κριτική προσέγγιση των ιστορικών πηγών και στοιχείων. Το 60,4% δεν καταφέρνουν να αξιοποιήσουν κριτικά τα ιστορικά στοιχεία των πηγών.
-Στη Φυσική σημαντικά λάθη εμφανίζονται στη χρήση των μονάδων: μόνο το 31,1 % κάνει σωστή ή μερικώς σωστή χρήση των μονάδων. Το 28,5% δεν χρησιμοποιεί τις μονάδες συστηματικά και το 22,4% κάνει ανεπαρκή χρήση των μονάδων.
-Στα Μαθηματικά πολύ θετικό κρίνεται ότι όταν οι μαθητές καλούνται να εφαρμόσουν θεωρήματα οι απαντήσεις τους (ποσοστό 51,6%) είναι αλάνθαστες, ενώ και οι υπόλοιπα ποσοστά δίνουν αισιόδοξα μηνύματα.
Βάζουν τους τόνους… αλλού γι’ αλλού
Από το γυμνάσιο αρχίζουν να αποκρυσταλλώνονται έντονα τα προβλήματα που έχουν οι μαθητές σε διάφορα μαθήματα. Είναι ενδεικτικό ότι η συσχέτιση των λαθών που κάνουν οι μαθητές της B΄ Γυμνασίου και της A΄ Λυκείου είναι έντονη σε όλα τα βασικά μαθήματα. Ενδεικτικά, στη Νεοελληνική Γλώσσα αποτυπώθηκαν λάθη που αφορούν τον τονισμό και τη στίξη, τον θεματικό πυρήνα, καθώς και λάθη που αφορούν το κλιτικό σύστημα των ονομάτων και των ρημάτων. Πολύ συχνά οι τόνοι παραλείπονται, ενώ άλλοτε σημειώνονται εντελώς τυχαία. Στο 84,50% των γραπτών βρέθηκαν λάθη, ενώ σημειώνεται παράλειψη τόνου σε ποσοστό 86,60%. Στη Φυσική πολλοί μαθητές κάνουν λάθη όταν χρησιμοποιούν έννοιες όπως η μάζα και ο όγκος, η θερμότητα και η θερμοκρασία, η πίεση και το βάρος. Τα «μεγέθη» και οι «μονάδες» διδάσκονται στην αρχή του γυμνασίου και διαπιστώνεται ότι αρκετοί μαθητές (σχεδόν οι μισοί) είτε δεν χρησιμοποιούν μονάδες είτε τις χρησιμοποιούν λανθασμένα. Στα Αγγλικά, τέλος, φαίνεται ότι τα ελληνόπουλα είναι… κολλημένα με τη μητρική γλώσσα, καθώς διαπιστώνεται σημαντική επιρροή της μητρικής γλώσσας στην εκμάθηση των αγγλικών. Οι περισσότερες παρανοήσεις εμφανίζονται στη χρήση του οριστικού και του αορίστου άρθρου, με μεγαλύτερα ποσοστά στη παράλειψη του οριστικού άρθρου (the). Προβλήματα εμφανίζονται και στον σχηματισμό των χρόνων και κυρίως στους τύπους που δεν έχουν απόλυτη αντιστοιχία με τους ελληνικούς.