Πολυεπίπεδες αλλαγές συντελούνται στον χώρο της «ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης». Τα δεδομένα που κινούν τις εξελίξεις είναι δύο: η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος με τη θεσμοθέτηση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων και η αναγκαστική αναγνώριση τον Σεπτέμβριο του 2007 των επαγγελματικών δικαιωμάτων των πτυχίων, που χορηγούν τα ελληνικά κολέγια, τα οποία λειτουργούν με τη μέθοδο του franchise ως παραρτήματα πανεπιστημίων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (στη συντριπτική πλειονότητα βρετανικών πανεπιστημίων).
Τα ιδιωτικά κολέγια
Οι εξελίξεις, όμως, αναδεικνύουν τη δεκαετή ολιγωρία της Πολιτείας να ελέγξει τα διάφορα κολέγια – παραρτήματα. Εάν δεν υπάρξει σαφές πλαίσιο ελέγχων, εύκολα η κατάσταση θα… ξεφύγει. Ηδη, υπάρχουν κινήσεις προετοιμασίας των ιδιωτικών κολεγίων για το νέο τοπίο, ώστε να γίνουν κατ’ επίφασιν μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, τηρώντας τη νέα συνταγματική επιταγή. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ορισμένοι ιδιοκτήτες ελληνικών κολεγίων έχουν αρχίσει την προετοιμασία μετατροπής τους σε μη κερδοσκοπικά, τα οποία θα στηρίζονται σε ιδρύματα που θα έχουν έδρα σε χώρες με ιδιαίτερα ευνοϊκά φορολογικά καθεστώτα. «Ας είμαστε ξεκάθαροι. Θα υπάρξουν κολέγια που θα γίνουν μη κερδοσκοπικά για να εξυπηρετήσουν μόνο τους τύπους. Στην ουσία όμως θα είναι κερδοσκοπικά. Δεν γίνεται αλλιώς», παραδέχτηκε -μιλώντας στην «Κ»- έμπειρος παράγοντας της εκπαιδευτικής αγοράς, το μέγεθος της οποίας αναδεικνύεται από στοιχεία έρευνας της ICAP (2005), σύμφωνα με την οποία η ετήσια συνολική δαπάνη σε εκπαιδευτήρια τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προσεγγίζει τα 110 εκατ. ευρώ. Τα δίδακτρα σπουδών για το προπτυχιακό επίπεδο κυμαίνονται από 3.600 ευρώ έως 7.900 ευρώ ετησίως (μέσος όρος περίπου 5.000 ευρώ). Σε μεταπτυχιακό επίπεδο τα αντίστοιχα ποσά κινούνται μεταξύ 4.500 ευρώ και 16.500 ευρώ, ανάλογα με το πρόγραμμα σπουδών και το κολέγιο. Πάντως, από το τρέχον ακαδημαϊκό έτος, σύμφωνα με τον νέο νόμο του υπουργείου Ανάπτυξης, τα δίδακτρα απελευθερώθηκαν.
Ποιοι ευνοούνται
Η συνταγματική αναθεώρηση θεωρείται απαραίτητη για την εναρμόνιση της Ελλάδος με τα διεθνή δεδομένα, αλλά και για να υπάρξει η δυνατότητα ελέγχου των νέων μη κρατικών ιδρυμάτων από την Πολιτεία. Εκτός, λοιπόν, από τη δυνατότητα ίδρυσης μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που θα έχουν η Εκκλησία, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις (π.χ. ΓΣΕΕ και ΠΑΣΕΓΕΣ) και οι δήμοι (τα φώτα στρέφονται στους μεγαλύτερους), σαφώς η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου αφήνει τα περιθώρια δημιουργίας στη χώρα μας και ξένων πανεπιστημίων.
Πάντως, σε μία μικρή αγορά όπως είναι η ελληνική, θεωρείται ότι δύσκολα θα υπάρξουν εντυπωσιακές ελεύσεις πανεπιστημίων εκ του εξωτερικού. Αντίθετα, ισχυρό πλεονέκτημα διαθέτουν οι ήδη υπάρχοντες ξένοι εκπαιδευτικοί οργανισμοί. Ποιοι είναι αυτοί;
– Τα αμερικανικά ιδρύματα με παρουσία ήδη στην Ελλάδα (όπως είναι το Derree, το Anatolia, το Indianapolis, το Helenic American University) θα αποκτήσουν νέα δυναμική μετά τη συνταγματική αναθεώρηση.
– Την ίδια δυναμική θα έχουν και τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια που θα θελήσουν να δραστηριοποιηθούν αυτόνομα στην Ελλάδα. Μπορούν να το κάνουν ακόμη και τώρα, και τα πτυχία τους δεν μπορούν να ελεγχθούν από το κράτος υποδοχής, με βάση το ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο και τη γενική αρχή της ελεύθερης εγκατάστασης.
Αναγνώριση των πτυχίων
Ομως μέχρι τώρα, σε όλες τις περιπτώσεις, η παρουσία των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων στη χώρα μας γίνεται μέσω των συνεργασιών με τα γνωστά κολέγια, τα πτυχία των οποίων βαίνουν προς αναγνώριση. Τον Σεπτέμβριο του 2007 λήγει η διετής προθεσμία που έχει δώσει η Ε.Ε. στην Ελλάδα για να εναρμονισθεί με την οδηγία 36/2005, με βάση την οποία αναγνωρίζονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων και των παραρτημάτων τους εντός Ευρώπης. Ετσι, ουσιαστικά αναγνωρίζονται και τα πτυχία μέσω franchise. «Ωστόσο πρέπει να υπάρξει ειδική ρύθμιση για τον έλεγχο όσων παραρτημάτων συνεργάζονται με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια», ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Κολεγίων κ. Κωνσταντίνος Καρκανιάς.
Τώρα δεν ελέγχονται οι ακαδημαϊκοί όροι λειτουργίας των κολεγίων, καθώς το υπουργείο Παιδείας δεν τα αναγνωρίζει. Τα κολέγια υπάγονται στο υπουργείο Ανάπτυξης, ως επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Ελέγχονται τα εμπορικά στοιχεία της λειτουργίας τους (π.χ. παραπλανητική διαφήμιση), όχι όμως και οι ακαδημαϊκοί όροι λειτουργίας τους. Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αναφέρει ότι μετά τη συνταγματική αναθεώρηση θα ελέγξει τις ακαδημαϊκές προδιαγραφές λειτουργίας των κολεγίων. «Κανείς δεν μπορεί να μου ζητήσει να έχω υψηλότερες προδιαγραφές από ένα μέτριο δημόσιο περιφερειακό πανεπιστήμιο», αναφέρει με νόημα στην «Κ» ιδιοκτήτης κολεγίου… Η έως τώρα ολιγωρία της Πολιτείας συνίσταται στο ότι δεν φρόντισε να θεσπίσει ρυθμίσεις για τη λειτουργία τους, φοβούμενη -ως συνήθως- το πολιτικό κόστος που θα είχε μία πράξη άμεσης αναγνώρισής τους…