Ελεύθεροι ανάμεσά μας κυκλοφορούν οι πιο δραστήριοι Ελληνες σωματέμποροι – στα δάκτυλα του ενός χεριού μετριούνται όσοι εκτίουν ποινή φυλάκισης για το αδίκημα αυτό. Και ενώ οι γυναίκες που έχουν εξαναγκασθεί σε πορνεία στα μπαρ και τα νυχτερινά κέντρα των ελληνικών χωριών, κωμοπόλεων, πόλεων μετριούνται σε δεκάδες χιλιάδες, οι υποθέσεις που έχουν «βγει στο φως» είναι ελάχιστες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην έκθεση του State Department για το trafficking στην Ελλάδα, το 2006, αναφέρεται ότι «τα ελληνικά δικαστήρια άφησαν ελεύθερους τους περισσότερους από τους κατηγορούμενους» και ότι «η κυβέρνηση δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει αν οιοσδήποτε από τους διακινητές εξέτισε πραγματικά την ποινή στην οποία είχε καταδικασθεί».
Συνολικά, από το 2003 (οπότε ισχύει ο σχετικός νόμος περί εμπορίας ανθρώπων) μέχρι τα μέσα του 2006 έχουν παραπεμφθεί στη Δικαιοσύνη 869 δράστες. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης, μέχρι τα μέσα του 2005 έχουν οδηγηθεί ενώπιον των δικαστηρίων της χώρας 216 υποθέσεις, έχουν καταδικασθεί πρωτοδίκως 284 κατηγορούμενοι, αλλά παραμένει τυπικά άγνωστο πόσοι εκτίουν ποινή φυλάκισης. Πάντως, οι εμπλεκόμενοι φορείς εκτιμούν ότι μόνον δύο Ελληνες εκτίουν ποινή φυλάκισης και εξίσου μικρός είναι ο αριθμός των αλλοδαπών.
Ευθύνες σε δικαστές και τοπική κοινωνία
Από τη μια πλευρά είναι η ελληνική κοινωνία που αποδέχεται αυτή την κατάσταση, αρνούμενη υποκριτικά ότι οι γυναίκες στα μπαρ μπορεί να εκδίδονται και χωρίς τη θέλησή τους. Οπως παλιότερα είχε δηλώσει ο πρώην βουλευτής κ. Θάνος Ασκητής, «τουλάχιστον ένας στους τρεις άνδρες και οι μισοί παντρεμένοι συνευρίσκονται με γυναίκες που έχουν εξαναγκασθεί σε πορνεία». Από την άλλη πλευρά είναι η δημόσια διοίκηση, που στις μικρές πόλεις είναι προκλητικά απούσα και στις μεγάλες συχνά «χάνει» από τα χέρια της υποθέσεις λόγω επιπολαιότητας ή και ανικανότητας.
Αποκαλυπτικές είναι οι μαρτυρίες του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) για υποθέσεις που έχει υποστηρίξει:
– Οκτώβριος 2005, Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Σερρών.
Δύο άτομα καταδικάζονται σε κάθειρξη 17 ετών και ένα σε κάθειρξη 15 ετών. Με ψήφους των ενόρκων, η εκτέλεση των ποινών αναστέλλεται μέχρι την εκδίκαση της έφεσης!
– Δεκέμβριος 2005, Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης.
Σχηματίζεται δικογραφία και διεξάγεται προκαταρκτική εξέταση, η οποία ακόμη εκκρεμεί, για μη εκτέλεση από Διεύθυνση Ασφάλειας Θεσσαλονίκης εντάλματος σύλληψης (Ιούλιος 2003) κατηγορούμενου σε υποθέσεις εμπορίας γυναικών με αποτέλεσμα να επανέλθει στη δραστηριότητά του και να συλληφθεί άλλες δύο φορές για τα ίδια αδικήματα με νέα θύματα! Το αρχικό ένταλμα σύλληψης δεν βρέθηκε ποτέ στα αρχεία της αστυνομίας και ο δράστης τελικά συνελήφθη από την antitrafficking Θεσσαλονίκης, οπότε και φυλακίστηκε.
– Ιούνιος 2006, Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Κυπαρισσίας.
Ενα άτομο καταδικάζεται σε φυλάκιση 4,5 ετών και ένα άλλο σε φυλάκιση 2,5 ετών. Η εκτέλεση των ποινών αναστέλλεται μέχρι την εκδίκαση της έφεσης!
Οπως σημειώνει ο εκπρόσωπος του ΕΠΣΕ κ. Παναγιώτης Δημητράς, «η συμπεριφορά πολλών δικαστών και εισαγγελέων δείχνει καταρχήν ότι εν γένει δεν γνωρίζουν καλά το θέμα. Γι’ αυτό δεν μπορούν να κατατοπίσουν και τους ενόρκους. Κατά δεύτερον, οι άνδρες δικαστές, ειδικά μεγαλύτερης ηλικίας, δείχνουν έντονη δυστοκία στην επιβολή καταδικών.
Οι γυναίκες δικαστές είναι περισσότερο ευαίσθητες. Είναι σημαντικό ότι, μετά τις τελευταίες προαγωγές στο Εφετείο, υπάρχουν πλέον πολλές γυναίκες Εφέτες».
Δύο φορές θύματα είναι οι γυναίκες
Στα καταληκτικά σχόλια της «Επιτροπής για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών» του ΟΗΕ, στις 2 Φεβρουαρίου 2007, από τη μια πλευρά εκφράζεται ικανοποίηση για τα ελληνικά μέτρα κατά της εμπορίας ανθρώπων και από την άλλη ανησυχία για την εμμονή του προβλήματος και την ανεπαρκή εφαρμογή της νομοθεσίας, ιδιαίτερα στους τομείς της πρόληψης, αρωγής των θυμάτων, δίωξης και τιμωρίας των δραστών. «Το ελληνικό κράτος δεν έχει τη βούληση να σπάσει το τράφικινγκ», σημειώνει ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) κ. Παναγιώτης Δημητράς.
Την φυγάδευσαν…
Στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη ανθεί σήμερα το εμπόριο γυναικών από τη Νιγηρία. Οι σωματέμποροι εξασφαλίζουν την υποταγή των θυμάτων υπό την απειλή βουντού (τελετή μαγείας που καθυποτάσσει τη βούληση και απειλεί τη ζωή του ατόμου και της οικογένειάς του). Πάνω από 50.000 Νιγηριανές έχουν προωθήσει τα κυκλώματα στην Ε.Ε., την τελευταία πενταετία. Ωστόσο, πρόσφατα η Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Αθηνών απέρριψε τρανταχτή υπόθεση θύματος εμπορίας (το ΕΠΣΕ προσέφυγε κατά της Εισαγγελίας). Η κοπέλα (είχε εμφανιστεί σε σχετικό ρεπορτάζ του Ασοσιέιτεντ Πρες από την Αθήνα), η οποία είχε βρει στήριξη στη μη κυβερνητική οργάνωση (ΜΚΟ) της Ευαγγελικής Εκκλησίας «Νέα Ζωή», όταν «ξεχρέωσε» το Νιγηριανό εκμεταλλευτή της και τον «ιερέα βουντού», κατέθεσε μήνυση. Κατά την ανακριτική διαδικασία και την αστυνομική έρευνα έγιναν μια σειρά παραλείψεις, όπως φαίνεται στη σχετική αναφορά του ΕΠΣΕ προς τον ΟΗΕ, που είχαν ως αποτέλεσμα η 24χρονη γυναίκα να κλεισθεί επί τρίμηνο στα κρατητήρια και στη συνέχεια να φυγαδευθεί για να μην ξαναπέσει στα χέρια των εμπόρων.
Πριν από δέκα ημέρες ολοκληρώθηκε δικαστικά μια άλλη υπόθεση σωματεμπορίας με τρεις Νιγηριανές, με την υποστήριξη της ΜΚΟ «Κλίμακα». Ο ένας από τους δύο κατηγορούμενους καταδικάσθηκε σε 19 χρόνια φυλάκισης. Ομως η συγκατηγορούμενη «βοηθός» του απαλλάχθηκε. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι κατηγορούμενοι ήταν νιγηριανής υπηκοότητας. Σε σειρά άλλων δικών που έχουν γίνει κυρίως στην ελληνική επαρχία, και αφορούν γυναίκες θύματα εμπορίας από την πρώην Ανατολική Ευρώπη, κατηγορούμενοι Ελληνες έχουν αθωωθεί ή έχουν «πέσει στα μαλακά»…
Κατ’ εξακολούθησιν…
Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμη και αυτοί που καταδικάζονται, λίγες ημέρες ή μήνες μετά την καταδίκη τους είναι και πάλι ελεύθεροι. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία Ελληνα σωματέμπορου (η περίπτωσή του έχει καταγγελθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης), που καταδικάσθηκε, κατέβαλε 27.000 ευρώ και αποφυλακίσθηκε με περιοριστικούς όρους. Ενα χρόνο αργότερα, συνελήφθη πάλι για σωματεμπορία και πάλι αφέθηκε ελεύθερος. «Οδηγούνται στη φυλακή και λίγο αργότερα η κράτηση γίνεται «περιοριστικοί όροι». Είναι δικαίωμα κάθε κατηγορουμένου, το οποίο κρίνει το Συμβούλιο Εφετών και Πλημμελειοδικών. Οταν, όμως, ο άνθρωπος αυτός διαπράττει την ίδια πράξη, και πάλι ισχύει το τεκμήριο της αθωότητας, τότε πλέον η κατάσταση είναι τραγική. Διότι ο άνθρωπος αυτός, το ημεδαπό και διεθνές κύκλωμα συνεργατών του, η κοινωνία καταλαβαίνουν ότι τελικά δεν έκανε τίποτα κακό», σημειώνει η δικηγόρος κ. Ελένη Γκλεγκλέ.
Ερωτήματα γεννά η αστυνομική έρευνα
Κεφαλαιώδους σημασίας για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων είναι η αστυνομική έρευνα. Η ανάγνωση σχετικών υποθέσεων γεννά σειρά ερωτημάτων: Γιατί, π.χ., στην περίπτωση των τριών Νιγηριανών (ΜΚΟ «Κλίμακα») δεν ερευνήθηκαν οι εργοδότες που είχαν κολλήσει ένσημα στις δύο γυναίκες-θύματα; Γιατί δεν αναρωτήθηκε κανείς τι έγινε με το μπαρ στο οποίο εργαζόταν παράνομα η τρίτη; Γιατί στην περίπτωση της Νιγηριανής που αποχαρακτηρίσθηκε από θύμα (ΜΚΟ «ΕΠΣΕ») δεν ερεύνησε κανένας τα νούμερα κινητών που έδωσε η κοπέλα στην εισαγγελία, τα οποία ανήκαν στο κύκλωμα; Γιατί με βούλευμα της 27ης Δεκεμβρίου 2006 παραπέμπονται στο σκαμνί του Μεικτού Ορκωτού Δικαστηρίου γυναίκες θύματα trafficking για ψευδείς βεβαιώσεις νομιμοποίησης που τους έβγαζε το κύκλωμα, ακυρώνοντας έτσι τη δυνατότητα να καταθέσουν ως μάρτυρες; Γιατί, τέλος, εκκρεμεί από το 2004 η καταγγελία για έκδοση παράνομων θεωρήσεων από το Προξενείο της Μόσχας; Ο φάκελος κατέληξε το 2007, σαν ανεπιθύμητο «μπαλάκι», στην υπηρεσία antitrafficking Αθήνας.