Κάθε αρχή και δύσκολη. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για το νέο νόμο πλαίσιο για τη λειτουργία των πανεπιστημίων, ο οποίος ψηφίσθηκε πρόσφατα στην Βουλή, με τις αντιδράσεις μερίδας αριστερών φοιτητών και πανεπιστημιακών ακόμη να συνεχίζονται. Ηδη, η ομοσπονδία των πανεπιστημιακών (ΠΟΣΔΕΠ) εξετάζει την πιθανή αντισυνταγματικότητα διατάξεων του νόμου ώστε να προσφύγει στην ελληνική Δικαιοσύνη. Ομως, πολλοί κάνουν λόγο και για πρακτικά εμπόδια που θα ανακύψουν κατά την εφαρρμογή του νόμου.
«Θα χρειασθούν να γίνουν αρκετά βήματα για να εφαρμοσθεί ο νέος νόμος-πλαίσιο» ομονοούν -μιλώντας στην «Κ»- δύο πανεπιστημιακοί που συνέβαλαν ο καθένας από την πλευρά του στην ευρύτερη προσπάθεια για αλλαγή του θεσμικού πλαισίου. Πρόκειται για τους καθηγητές του ΕΜΠ, κ. Βασίλη Παπάζογλου (μετείχε στην επιτροπή των «σοφών» του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, η οποία εξέδωσε το αρχικό πόρισμα-πρόταση για τον νόμο) και κ. Ιωάννη Καλογήρου (μετέχει στην πρωτοβουλία των πανεπιστημιακών που προ της ψήφισης ζήτησαν αλλαγές στο νομοσχέδιο και διάλογο με «ανοιχτά ιδρύματα»). «Ομως, και ο προηγούμενος νόμος 1268 του 1982 χρειάστηκε πολλές εγκυκλίους για την εφαρμογή του», θυμάται ο κ. Παπάζογλου.
Προσέγγιση των δύο πλευρών
Βασική προϋπόθεση είναι βέβαια η προσέγγιση των δύο πλευρών, υπουργείου Παιδείας και πανεπιστημιακών, οι σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των οποίων έχουν διαρραγεί, καθώς θεωρείται ότι μόνο με τη συνεργασία των δύο πλευρών θα… περπατήσει ο νόμος. Μάλιστα, ο κ. Καλογήρου επέκρινε την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, καθώς θεωρεί ότι είναι δείγμα έλλειψης εμπιστοσύνης προς τα ΑΕΙ η αλλαγή της τελευταίας στιγμής στο νόμο-πλαίσιο, βάση της οποίας αυξάνεται από 60 ημέρες σε ένα έτος η προθεσμία εντός της οποίας ο υπουργός μπορεί να ελέγξει αυτεπάγγελτα τη νομιμότητα εκλογής ενός πανεπιστημιακού. Η προθεσμία για ενστάσεις άλλων πανεπιστημιακών παρέμεινε ως είχε, στις 60 ημέρες. Ως προς τις υπόλοιπες πρακτικές δυσκολίες, οι δύο πανεπιστημιακοί προέταξαν τις ακόλουθες:
– Ο τετραετής στρατηγικός προγραμματισμός απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας, τόσο από τα στελέχη του υπουργείου Παιδείας όσο και από τα ΑΕΙ. Από το υπουργείο θα πρέπει να υπάρχει σαφής οικονομικός προγραμματισμός των κονδυλίων προς τα ΑΕΙ σε βάση τετραετίας και στρατηγικός σχεδιασμός. Πληθώρα προβλημάτων αναμένεται να ανακύψουν όταν τα στελέχη του υπουργείου προσπαθήσουν να συνεννοηθούν με τα ΑΕΙ σε μία σειρά ζητημάτων που δεν εμπεριέχουν μόνο τεχνοκρατικά προβλήματα (π.χ. πόσα κονδύλια για τη σίτιση, πόσα για την στέγαση κ.λπ.) αλλά η επίλυσή τους στηρίζεται σε μακρόπνοο σχεδιασμό, όπως θέματα εκπαιδευτικού προσανατολισμού, δημιουργίας νέων τμημάτων, προσανατολισμού των ερευνητικών προγραμμάτων κ.ά.
– Δεν προβλέπονται διαδικασίες διαπραγμάτευσης και σύγκλισης των προτάσεων των ιδρυμάτων με το υπουργείο Παιδείας. Ετσι, ζητείται μετ’ επιτάσεως η σύσταση μηχανισμού επίλυσης των διαφορών μεταξύ δρυμάτων και υπουργείου Παιδείας.
– Δεν έχει αποσαφηνισθεί ο τρόπος σύνδεσης των 4ετών προγραμμάτων των ιδρυμάτων με τις διαδικασίες αξιολόγησής τους. Πώς θα χρηματοδοτούνται τα πανεπιστήμια; Πώς θα αξιοποιούνται τα συμπεράσματα της αξιολόγησης στο πλαίσιο του στρατηγικού τους σχεδιασμού;
– Πηγή εντάσεων είναι και η ρύθμιση για την προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου. Εκτιμάται ότι για να υπάρξει μια ισορροπία στις διάφορες απόψεις πανεπιστημιακών και φοιτητών για το άσυλο και άρα ένα κλίμα συνεννόησης, θα πρέπει τα ιδρύματα να κάνουν μια διασταλτική ερμηνεία των χώρων που προστατεύει το άσυλο, σε σχέση με την συγκεκριμένη ρύθμιση του νόμου, που το περιορίζει τους χώρους εκπαίδευσης και έρευνας.
– Προβλήματα αναμένεται να δημιουργήσει η πρόβλεψη ότι πανεπιστημιακοί από άλλο πανεπιστήμιο πρέπει να αποτελούν το 1/3 των εκλεκτορικών σωμάτων για τις εκλογή ή την εξέλιξη σε μεγαλύτερες βαθμίδες. «Ιπτάμενοι πανεπιστημιακοί θα ταξιδεύουν σε όλη τη χώρα και θα αξιολογούν», αναρωτιέται πανεπιστημιακός. Είναι ενδεικτικό ότι υπάρχει πρόταση, οι εκλογές πανεπιστημιακών να γίνονται Φεβρουάριο και Ιούνιο, σε περίοδο εξετάσεων που οι καθηγητές δεν έχουν μαθήματα, ενώ μια άλλη πρόταση είναι εξωτερικοί κριτές να αξιολογούν φακέλους υποψηφίων με «κλειστά» ονόματα.