Εν μέσω κρίσιμων για το μέλλον της επαρχίας εξελίξεων γιορτάζουν το φετινό Πάσχα οι Σέρβοι του Κοσόβου. Το σχέδιο Αχτισάαρι, με το οποίο παραχωρείται «επιτηρούμενη ανεξαρτησία» στο έως τώρα προτεκτοράτο του ΟΗΕ και έχει απορριφθεί από το Βελιγράδι, βρίσκεται στον προθάλαμο του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Η κορύφωση του δράματος για τους Σέρβους πλησιάζει, όχι όμως με την Ανάσταση, όπως στο θείο δράμα, αλλά με την οριστική απώλεια του λίκνου του έθνους τους. Μάλιστα κάποιοι που είχαν εγκαταλείψει το Κόσοβο το 1999 με την ελπίδα ότι θα ξαναγυρίσουν, δεν προσδοκούν πλέον «ανάσταση νεκρών»: επιστρέφουν τούτες τις μέρες στα χωριά, ξεθάβουν τους νεκρούς τους και μεταφέρουν τις σορούς στη Σερβία!
Προσευχή για το μέλλον
Η ατμόσφαιρα είναι βαριά στους θυλάκους, όμως οι πιστοί αναμένεται να προσέλθουν στην Ακολουθία της Ανάστασης προσευχόμενοι για τα δεινά τους, για το μέλλον των ιδίων και των πατρογονικών εστιών τους. «Θα κάνουμε Ανάσταση με χαρά παρ’ όλο που ζούμε σε οδυνηρές συνθήκες και δεν έχουμε ελευθερία κινήσεων. Οι Σέρβοι του Κοσόβου ζούμε χριστιανικά», είπε στην «Κ» ο μοναχός Συμεών από τον θύλακα της Γκρατσάνιτσα.
Σε περιοχές όπως η Μητροβίτσα, το βόρειο Κόσοβο, η Γκρατσάνιτσα και σε κάποιους άλλους μικρότερους θυλάκους όπου καταγράφεται συμπαγές σερβικό στοιχείο, τα πράγματα είναι σχετικά εύκολα για τους χριστιανούς ορθοδόξους. Το Πάσχα θα γιορταστεί κανονικά, όπως γινόταν έως τώρα, παρά τις αντίξοες συνθήκες, καθώς υπάρχουν εκκλησίες, ιερείς, πιστοί και συνθήκες ασφάλειας ικανοποιητικές.
Το πρόβλημα εντοπίζεται σε χωριά και κωμοπόλεις, όπως το Πετς, το Ουρόσεβατς, το Πρίζρεν κ.ά. που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν οι Σέρβοι το 1999 με τον πόλεμο, αλλά και με τα αιματηρά γεγονότα του Μαρτίου του 2004. Εκεί μπορεί να επισκευάστηκαν με κονδύλια της διεθνούς κοινότητας οι κατεστραμμένοι από τους Αλβανούς εθνικιστές ναοί και να λειτουργήσουν το Πάσχα -συνοδεία ανδρών της διεθνούς στρατιωτικής ειρηνευτικής δύναμης- ορθόδοξοι ιερείς, δεν θα υπάρχουν όμως πιστοί να παρακολουθήσουν την Ανάσταση. Για Επιταφίους, βεβαίως, σ’ αυτές τις περιοχές δεν γίνεται λόγος.
Οι Σέρβοι ορθόδοξοι του Κοσόβου εμφανίζονται διχασμένοι ως προς τη νέα πραγματικότητα που δημιουργεί το σχέδιο Αχτισάαρι. Ο σκληρός τους πυρήνας, συσπειρωμένος γύρω από τον μητροπολίτη Αρτέμιο, και με έδρα τη μονή της Γκρατσάνιτσα, το απορρίπτει συνολικά σε αντίθεση με τους μετριοπαθείς που συντάσσονται με το μοναστήρι Ντέτσανι και προσεγγίζουν ρεαλιστικά την καινούργια κατάσταση.
Προστασία και προνόμια
Η διεθνής κοινότητα εμφανίζεται να εγγυάται τις θρησκευτικές ελευθερίες και την προστασία των ορθόδοξων χριστιανικών εκκλησιών στο Κόσοβο. «Η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία θα έχει πρόσθετη ασφάλεια και συγκεκριμένες άλλες προστασίες, δικαιώματα, προνόμια και ασυλίες, συμπεριλαμβανομένων των εγγυήσεων έναντι δημεύσεων, της πλήρους δικαιοδοσίας της στη διαχείριση της περιουσίας της, της ανοικοδόμησης της περιουσίας της και της πρόσβασης στους λειτουργικούς χώρους», αναφέρεται στην πρόταση Αχτισάαρι.
Ειδικότερα, μεταξύ άλλων: «Θα δημιουργηθούν 45 ζώνες προστασίας γύρω από τις εξέχουσες εκκλησίες και τα μοναστήρια καθώς και από ιστορικά μνημεία. Οι ζώνες προστασίας θα απαγορεύουν ή θα περιορίζουν συγκεκριμένες δραστηριότητες που θα μπορούσαν να έχουν κάποια καταστροφική επίδραση στο ιστορικό, πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον γύρω από τις τοποθεσίες αυτές ή να προκαλέσουν μεγάλη διαταραχή στον μοναστικό τρόπο ζωής, αλλά δεν θα επηρεάσουν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Μεταξύ των 45 ζωνών προστασίας είναι εκείνες που θα δημιουργηθούν γύρω από το μοναστήρι Βίσοσκι Ντέτσανι, το Πατριαρχείο του Πετς, το μοναστήρι της Γκρατσάνιτσα, το μοναστήρι του Ντέβιτς και του Γκόριστς, το μοναστήρι του Μπουντισάβτσι, το ιστορικό κέντρο του Πρίζρεν, το χωριό Βέλικα Χότζα και άλλες τοποθεσίες».
Ομως οι Σέρβοι Κοσοβάροι δεν φαίνεται να έχουν πειστεί -τουλάχιστον οι περισσότεροι εξ αυτών- ότι σε ένα ανεξάρτητο αλβανοκρατούμενο Κόσοβο θα ασκούν ελεύθερα και τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. «Τα όσα προβλέπονται στο σχέδιο Αχτισάαρι δεν είναι τίποτα. Είναι μόνο λόγια. Μέχρι τώρα η διεθνής κοινότητα δεν μας προστάτευσε, γιατί λοιπόν να τους πιστέψουμε ότι θα το κάνουν; Εγιναν τόσα εγκλήματα σε βάρος των Σέρβων και των εκκλησιών μας. Τώρα που θα έχουν οι Αλβανοί την απόλυτη εξουσία, σίγουρα θα χειροτερεύσει η κατάσταση», επιμένει ο μοναχός Συμεών.